De nieuwste film van Ken Loach gaat over klassenstrijd. Nou gaan alle films natuurlijk in enige mate over de klassenstrijd. De tegenstelling tussen arbeid en kapitaal doordesemt de hele maatschappij. Wie goed zoekt, vind in elke film wel sporen van die tegenstelling en de strijd die dat oplevert. Of het nou gaat om de economische en sociale posities die hoofdrolspelers innemen, om hun onderlinge relaties of om het gedachtegoed waarmee zij de bewegende beelden opsieren. Maar Ken Loach doet dat in zijn films altijd behoorlijk expliciet. Ook in Jimmy’s Hall windt hij er bepaald geen doekjes om.
Fijne filmzomer
De zomer van 2014 is in ieder geval op filmgebied een zonnig seizoen. Er valt veel te genieten. Hitchcock natuurlijk. En het Belgische dilemma-drama Deux jours, une nuit. De zwart-wit vader-zoon road-movie Nebraska. De terugblik van een Ierse vrouw in Philomena, met Judy Dench. De verwoesting van een Noors familieleven door een spionagegeschiedenis in Zwei Leben. De vertederende “tijdmachine” van Boyhood. Woody Allen als souteneur in Fading Gigolo. Zelfs de affaire-thriller Avant l’hiver is weer te zien. Verder heb je ook nog de pubertranentrekker The fault in our stars en de topcomische blockbuster The guardians of the galaxy. Me dunkt een ruime keus aan kwaliteit. En dan is er bovendien Jimmy’s Hall.
Not amused
Jimmy’s Hall is weer een echte Ken Loach. Niet zo politiek doorwrocht als zijn film over de Spaanse burgeroorlog, Land and Freedom. Zeker niet zo rauw als zijn film over de Ierse vrijheidsstrijd The wind that shakes the barley. Maar evengoed een film met een duidelijk sociaal thema. Jimmy´s Hall speelt in Ierland in 1932. Het gaat vooral over de communist Jimmy Gralton, die na een tienjarig verblijf in Amerika terugkeert naar zijn geboortedorp Leitrim. Daar knapt hij het dorpshuis, de Pearse-Connolly Hall, op zodat er kan worden gedanst, gezongen en muzieklessen kunnen worden gevolgd. Ook worden er boeken besproken, lezingen gegeven en vergaderingen gehouden over de dorpse aangelegenheden, zoals acties tegen de huisuitzetting van een arme boer. De plaatselijke grootgrondbezitter en de katholieke kerk zijn “not amused”. Hun economische en culturele macht wordt immers uitgedaagd. Donderpreken in de kerk en aanslagen op de Hall zijn het gevolg. Kapitaal, kerk en kazerne verenigen zich en Jimmy wordt op de vlucht gejaagd.
Liefde voor gewone mensen
De film is gebaseerd op ware gebeurtenissen. Ken Loach brengt ze op het witte doek met mooie beelden van het Ierse landschap en vooral met veel liefde voor ´de gewone mensen en hun bezigheden´. Hij maakt de dingen ook niet ingewikkelder dan zij behoeven te zijn. Als hij Jimmy een toespraak laat houden bij een actie tegen een huisuitzetting, dan hamert hij op twee zaken:
1)Niks één Ierse natie. Je hebt arm en rijk en de armen worden onrechtvaardig behandeld.
2)Bidden helpt niet. Om wat aan het onrecht te doen moeten we zelf samen knokken.
Die simpele moraal wordt door Jimmy (Barry Ward) overtuigend uitgedragen. Overigens krijgt zijn belangrijkste tegenspeler, de priester Sheridan (Jim Norton), ook de nodige (s)preektijd.
Ander communisme
In 1932 is binnen de communistische Internationale Stalin inmiddels oppermachtig. Trotsky is dan al drie jaar verbannen uit de Sovjet Unie. Hoe zit dat met de communist Gralton? In de film komt geen “partijleven” voor. We zijn geen getuige van partijvergaderingen of interne discussies.
Ken Loach staat bekend als een linkse anti-stalinist. Hij zegt daarom: “Gralton stond een ander communisme voor ogen”. Zijn Jimmy is: “Iemand die niemand buiten sluit, lastige vragen durft te stellen en zelf op zoek is naar alternatieven. Ik denk dat de wereld grote behoefte heeft aan dergelijke vrijdenkers”. Ken Loach is wat dat betreft niet helemaal gerust over wat zijn kritische collega´s tegenwoordig uitspoken: “Jonge filmmakers en schrijvers en activisten willen het milieu beschermen, de walvissen redden, bibliotheken voor iedereen en rechten voor arbeiders, dat allemaal tegelijk. Wat ontbreekt is een politieke analyse die al die dingen met elkaar verbindt”.
Het is daarom te hopen dat Jimmy´s Hall wel de meest recente maar niet de laatste film is van Ken Loach. Begin van dit jaar kondigde hij aan te zullen stoppen. Maar inmiddels is zijn boodschap: “We zullen wel zien”. Prima! Jimmy´s Hall bewijst dat hij nog heel goed een belangwekkend verhaal kan vertellen en dat hij dat prachtig kan verpakken.
Deze bespreking verscheen oorspronkelijk op Grenzeloos.
