Via een despotisch ‘executive order’ ontzegde VS-president Donald Trump alle burgers van zeven landen met een moslimmeerderheid de toegang tot de VS. Deze apartheidsmaatregel leidde wereldwijd terecht tot grote verontwaardiging. België bleef daarbij niet achter. In Antwerpen werd spontaan een collectief van verontwaardigde burgers opgericht. Dit collectief bleef niet bij de pakken zitten.
In eerste instantie werd een platformtekst opgesteld tegen de apartheidspolitiek van de VS-president. In dit manifest werden ook opgeroepen tot een “duidelijk signaal en daden vanuit de Belgische overheden om de mensenrechten te garanderen, door de activering van het hoofdstuk ‘ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht’ van het Belgisch Strafwetboek voor alle slachtoffers” (dit is de vervanging van de voormalige ‘genocidewet’). Tegelijk eiste het collectief dat Trump de toegang ontzegd zou worden tot het Belgisch grondgebied “zolang de ban van kracht is en bevolkingsgroepen uitgesloten worden”. Vervolgens vroeg het collectief via een brief aan Didier Reynders, minister van Buitenlandse Zaken, om concrete maatregelen te nemen. De minister maakte zich er van af met een krachteloos schrijven.
Erger: het Belgische parlement nam ondertussen met grote meerderheid een nieuwe vreemdelingenwet aan. Deze nieuwe wet – op initiatief van staatssecretaris Theo Francken (N-VA) – heeft precies hetzelfde doel als de maatregel van Trump: het scheppen van tweederangsburgers. Met deze wet kunnen mensen (zelfs als ze hier geboren en getogen zijn!) het land worden uitgezet indien de administratie (niet een rechtbank!) van mening is dat er “een dreiging uitgaat” van deze personen. Zoals volksvertegenwoordiger Marco Van Hees het duidelijk uitdrukte: “Dit wetsontwerp zet de deur open voor arbitraire maatregelen en schendt het principe dat iemand onschuldig is tot het tegendeel bewezen is”. Deze nieuwe Belgische wet staat ook niet op zichzelf. Ze maakt deel uit van het complex van muren waarover de Europese Unie nu reeds beschikt, van Calais tot Hongarije.
Het burgercollectief was reeds van plan een manifestatie te organiseren tegen de maatregel van Donald Trump. De nieuwe vreemdelingenwet van Theo Francken motiveerde hen des te meer. Via de sociale media werd er dan ook duchtig gemobiliseerd. Op 12 februari 2017 gaven enkele honderden manifestanten uit alle lagen van de bevolking gehoor aan de oproep van het collectief van verontwaardigde burgers. Met zelfgemaakte pancartes, spandoeken en slogans drukten ze hun afkeer uit tegen het verwerpelijke apartheidsdenken van ‘onze’ machthebbers.
Verschillende sprekers vertolkten de woede en verontwaardiging van de manifestanten. Assia Missaoui legde namens het burgercollectief onder meer de band met het geweld tegen ‘gekleurde’ medemensen en sprak zich hartstochtelijk uit tegen de veelvoudige discriminaties die onze samenleving kenmerkt en voor blijvend verzet daartegen. Peter Veltmans verzette zich tegen het bij machthebbers populaire discours over ‘normen en waarden’. Hij legde er onder andere de nadruk op dat de enige waarde waar deze machthebbers echt rekening mee houden “de waarde zonder geur is, de waarde van het kapitaal, de waarde van zilverlingen”. Hij verwees ten slotte naar de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring, waarin duidelijk gesteld wordt dat “alle mensen gelijk zijn” en dat, indien de machtshebbers met despotische middelen daaraan voorbijgaan, “het volk niet alleen het recht, maar vooral de plicht hebben om dit despotisme omver te werpen”. Dyab Aboe Jahjah benadrukte het belang van verzet, want “zonder massaal verzet, in de VS en hier in Europa, vinden rechters de moed niet om despotische maatregelen tegen te houden”. Meerdere andere sprekers namen daarna nog het woord, waaronder Omar Ba, Elisabeth Severino en Anya Topolski.
Deze manifestatie is er slechts een uit vele, in België, in Europa en in de VS. De strijd is hiermee uiteraard nog niet gestreden. Het burgercollectief beraadt zich momenteel over vervolgacties. Uiteraard zal er ook deelgenomen worden aan de grote manifestatie tegen het bezoek van Donald Trump aan de NAVO later dit jaar.
Hieronder de tekst van het manifest van het burgercollectief en de toespraak van onze kameraad Peter Veltmans. Verder nog een fotoreportage.
Voor het recht van allen op leven, vrijheid en het streven naar geluk! Tegen elk despotisme!
Als burgers zijn wij diep verontwaardigd over de moslimban uitgevaardigd door VS-president Donald J. Trump.
Alsook zijn wij diep verontwaardigd over de zwakke tot vergoelijkende reacties op de moslimban.
De Belgische overheden moeten hun verantwoordelijkheid opnemen om de rechten en de vrijheden van alle burgers te garanderen.
Daarom eisen wij:
- Ban the ban! Geen deportatie vanop Belgisch grondgebied van moslims en andere inwoners uit de zeven in Trump’s bevel vermelde landen .
- Géén Trump in België zolang de ban van kracht is en bevolkingsgroepen uitgesloten worden.
- Een duidelijk signaal en daden vanuit de Belgische overheden om de mensenrechten te garanderen, door de activering van het hoofdstuk ‘ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht’ van het Belgisch Strafwetboek voor alle slachtoffers.
- Een beweging die niet kleurenblind is maar zich verzet tegen elke vorm van racisme , sexisme, transfobie, misogynie, witte privileges, antisemitisme, homofobie, islamofobie, seksueel geweld en andere onrechtvaardigheden.
- Dat België als centrum van Europa het voortouw neemt van een menselijk migratiebeleid waarin we onze eigen muren afbreken van Calais tot Hongarije.
- Een samenleving waar gelijkheid voorop staat, die het recht op leven, vrijheid en het streven naar geluk omzet in daden.
- Meer dan ooit eendracht, samenwerking en actie tegen elke vorm van discriminatie en uitsluiting.
Dit is een breed burgerinitiatief dat partijpolitiek overstijgt. Dus roepen wij op om met slogans en beelden te komen die de boodschap van eendracht en samenwerking uitdragen.
In solidariteit met de protesten van Standing Rock, Black Lives Matter, de Latijns-Amerikanen, LGBTQ + gemeenschap, en alle groepen en gemeenschappen, zowel binnen als buiten de Verenigde Staten, die zich beledigd voelen door de acties en de toespraak van president Donald J. Trump.
Toespraak Peter Veltmans
Wij staan hier vandaag voor de Amerikaanse ambassade. Spijtig genoeg is er geen ambassadeur aanwezig om te luisteren naar onze verzuchtingen. Bijgevolg zal hij die verzuchtingen ook niet zelf kunnen doorgeven aan de nieuwe man in het Witte Huis.
Maar daarom niet getreurd. We zullen onze boodschap dan maar zelf overbrengen – via de mainstream media of via onze eigen media!
Ik zou graag een paar woorden willen zeggen over iets waarover onze machthebbers (in Amerika, maar ook in Europa en in België) telkens weer opnieuw spreken: normen en waarden.
Op zich is er weinig mis met ‘normen en waarden’. Alleen: ze zijn zo goed als allemaal plaats- en tijdsgebonden. Ze zijn dan ook zelden of nooit universeel. Ze gelden alleen voor bepaalde groepen mensen.
Wat betekenen ‘normen’? Zijn die afdwingbaar, bijvoorbeeld voor een rechtbank? Of gaat het louter om morele aansporingen? En op welke moraal zijn die dan gestoeld?
Neem bijvoorbeeld de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Een ‘norm’ die onze machtshebbers telkens weer herhalen. Terecht, natuurlijk. Wie zou er tegen de gelijkheid van man en vrouw durven zijn? Alleen, wat doen onze machthebbers dan, wanneer ze vaststellen dat in dit rijke land (en in de rest van de wereld) vrouwen voor hetzelfde werk nog steeds minder betaald worden? Helemaal niets, dus!
En wat betekenen ‘waarden’? Zijn die dan afdwingbaar, bijvoorbeeld voor een rechtbank? Of zijn ze niet meer dan een ethische aansporing? En op welke ethiek zijn die dan weer gestoeld?
Neem bijvoorbeeld de veelbesproken scheiding tussen kerk en staat. Om te beginnen: niet elke religie kent kerkelijke instellingen. Vallen die andere religies dan buiten de ethische waarden? En als dat niet zo is, waarom kunnen sommige religies dan niet rekenen op de ondersteuning die de kerken wel ontvangen?
Natuurlijk. Ik moet nuanceren. Want er is wel één waarde die wel degelijk universeel is, die wel degelijk afdwingbaar is. De waarde die geen geur heeft en waar alle machthebbers wellustig naar hengelen en in wiens dienst ze allemaal staan. Deze waarde! De waarde van zilverlingen. De waarde van het Kapitaal. De waarde waarvoor ze allemaal te koop zijn!
In plaats van het steevast te hebben over normen en waarden, kunnen we dus maar beter spreken over rechten en vrijheden!
Die zijn immers wel degelijk universeel. Bovendien zijn ze duidelijk te omschrijven. Rechten en vrijheden zijn daardoor wel degelijk afdwingbaar, bijvoorbeeld voor een rechtbank en desnoods ook voor het Tribunaal van de Geschiedenis der mensen. Waarom spreken onze machthebbers dan niet over zo’n afdwingbare, universele rechten en vrijheden?
Zou het kunnen dat de machthebbers (waar ook ter wereld) eigenlijk vinden dat zo’n rechten en vrijheden er niet voor iedereen zouden moeten zijn?
Neem nu de ‘muslimban’ van Donald Trump. U weet wel: die nauwelijks verkozen, zwakjes gesteunde president van de verdeelde staten van Amerika. Met één oekaze – een pennentrek zeg maar (hij noemt het letterlijk een ‘executive order’, een ‘uitvoerbaar bevel’) – plaatst Donald Trump ontelbare mensen simpelweg buiten de wet! Voor deze mensen (moslims en terroristen, beweert hij); voor deze mensen gelden de universele rechten en vrijheden op slag niet meer. Zelfs niet als hen eerder deze rechten al werden toegekend, zoals bijvoorbeeld met een visum of met een zogenaamde ‘green card’. Wat voor normen en waarden komen hier eigenlijk tot uiting? Is dit geen zuivere apartheid?
Of neem de nieuwe vreemdelingenwet van Theo Francken. Zonder enige noemenswaardige tegenstand beslist ons parlement zomaar – met een pennentrek – dat sommige mensen ineens – op basis van vermoedens en zonder dat er zelfs maar een rechter aan te pas komt – dat sommige mensen dus het land kunnen worden uitgezet! Dat sommige mensen, die in dit liberale land geboren werden, dus ineens tweederangsburgers kunnen zijn! Is ook dit geen zuivere vorm van apartheid?
Of neem de vaudeville die de Europese Unie opvoert omtrent het vraagstuk van asielzoekers en vluchtelingen. Ondanks alle mooie woorden in het Europees volkslied – u weet wel: Beethovens ‘Ode aan de Vreugde’, met de onsterfelijke woorden ‘Alle mensen worden Broeders’. Behalve als die mensen dat ineens wel degelijk willen worden: onze broeders. Dan zijn ze opeens niet welkom. Dan botsen ze op de muren van Calais, Ceuta, Hongarije en ga zo maar door. Dan zijn ze ineens niet meer gewone mensen, maar wel tweederangsmensen. Is ook dat geen vorm van apartheid?
Vriendinnen, kameraden, wereldburgers,
We moeten ophouden met de gloedvolle, betekenisloze en overspannen zinnetjes over ‘onze normen en waarden’. We moeten het opnieuw hebben over rechten en vrijheden. Want rechten en vrijheden zijn niet onderworpen aan een veranderlijke moraal of ethiek. Want rechten en vrijheden zijn wel degelijk afdwingbaar, bijvoorbeeld voor een rechtbank. En bovendien: rechten en vrijheden gelden voor alle mensen, waar ze ook geboren zijn, welke huidskleur ze ook hebben, welk god of goden ze ook mogen aanbidden.
Daarom zou ik jullie willen vragen om een ogenblik plechtig stil te willen zijn. U mag gerust uw rechterhand op uw hart leggen, terwijl ik de Amerikaanse president en al zijn volgelingen in binnen- en buitenland nog eens zal herinneren aan de woorden die het Amerikaanse volk in de 18de eeuw richtte tot de machthebbers van de wereld:
We, the people, hereby declare that all humans are created equal en will remain so. That we believe there are certain inalienable truths, that among these truths are the right to life, liberty and the pursuit of happiness. And that, if any government tries to infringe upon these rights and liberties by acts of despotism, it is not only the right, but above all the duty of the people to rise up and overthrow such despotism!
Dank u!
Een fotoreportage
Foto’s: Evie Embrechts, Peter Veltmans
