De mondiale vluchtelingencrisis verergert met de dag. Volgens Europese politici is opvang in eigen regio de ideale remedie voor deze humanitaire ramp. Maar is dit ook een duurzame en rechtvaardige oplossing?
Wereldwijd zijn er in 2015 naar schatting 43 miljoen mensen op de vlucht voor oorlog, armoede en vervolging. Ongeveer een derde van deze mensen zoekt toevlucht buiten de eigen landsgrenzen. Dit is een regelrechte humanitaire ramp van enorme proporties.
Maar Europese leiders maken zich vooral zorgen over de vluchtelingen die Europa bereiken: volgens een rapport van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zijn dat er dit jaar circa 500.000. Deze mensen trotseren met gevaar voor eigen leven de vestingmuren van Fort Europa. Duizenden zijn reeds verdronken in een wanhopige poging de Middellandse Zee over te steken.
Momenteel loopt de voornaamste route via Turkije en Griekenland naar de Balkan en Hongarije, waar dagelijks duizenden nieuwe vluchtelingen arriveren. Daar worden zij gastvrij ontvangen met prikkeldraad, detentiekampen en politiegeweld. Eenmaal verder Europa in komen vluchtelingen vaak in mensonterende situaties terecht. Het vluchtelingenkamp in Calais wordt vanwege het gebrek aan elementaire voorzieningen de “jungle” genoemd.
Het doorzettingsvermogen van deze mensen betekent een politieke crisis in de hoogste gelederen van de EU. Tijdens een speciale “vluchtelingentop” in Brussel is voorlopig besloten dat 120.000 vluchtelingen verdeeld zullen worden over de verschillende lidstaten. Voor Nederland bijvoorbeeld zou dit 7200 extra vluchtelingen betekenen. Dit lage aantal is niet meer dan een doekje voor het bloeden op een gapende wond. De VN ziet de huidige situatie slechts als ‘het topje van de ijsberg’ en voorspelt de komst van veel meer vluchtelingen.
Verder zijn de EU-leiders vooral van plan geld uit te trekken om opvang “in eigen regio” te organiseren. Zo wil het Nederlandse kabinet dat vluchtelingen zo snel mogelijk met het vliegtuig worden teruggestuurd naar veilig verklaarde vluchtelingenkampen in buurlanden van de conflictgebieden. Als het aan regeringspartij VVD (liberalen) ligt, worden de grenzen van Europa volledig gesloten en worden alle vluchtelingen opgevangen in de eigen regio.
Dekmantel
Opvang in eigen regio is daarmee niet veel meer dan een dekmantel om Fort Europa verder dicht te metselen. De EU is voornemens om nog meer geld in te zetten voor strengere grensbewaking. Het is belangrijk om te benadrukken dat veruit de meeste vluchtelingen zich al in “de regio” bevinden. In landen zoals Jordanië en Libanon wonen ruim 4 miljoen vluchtelingen. In Libanon is een kwart van de totale bevolking vluchteling.
Europese leiders doen de vluchtelingencrisis af als een natuurprobleem, terwijl de werkelijke oorzaken van de huidige vluchtelingentragedie niet moeilijk te achterhalen zijn. Momenteel komen de meeste vluchtelingen uit Syrië, waar het regime van president Assad, gesteund door grootmacht Rusland, al jarenlang een bloedige strijd tegen de Syrische bevolking voert. En de situatie in het Midden-Oosten is alleen maar verergerd sinds de opkomst van de Islamitische Staat, de extremistische militie die ontstaan is in de nasleep van de illegale invasie en bezetting van Irak door de VS en Groot-Brittannië.
Niet toevallig ontvluchten ook miljoenen mensen Afghanistan en landen in Oost-Afrika, waar westerse bemoeienis heeft geleid tot zeer onveilige en instabiele samenlevingen. De voortdurende jacht naar economisch en politiek gewin maken Europa en zijn bondgenoten direct of indirect verantwoordelijk voor de meeste conflicten die momenteel zoveel mensen van huis en haard verjagen.
Racisme
Nadruk op opvang in de eigen regio impliceert ook dat deze mensen hier niet horen omdat ze “anders” zouden zijn. Van UKIP in het Verenigd Koninkrijk tot het Front National in Frankrijk grijpen extreemrechtse en racistische partijen de vluchtelingencrisis aan om invloed en macht te winnen. Zo bestempelt Geert Wilders de komst van vluchtelingen als een “asielbom” die op Nederland wordt gegooid. (Bij De Wever luidt het “de grenzen open, dan de sociale zekerheid dicht”, n.v.d.r.)
Socialisten dienen overtuigend stelling te nemen tegen racisme. Vluchtelingen vormen geen bedreiging voor gewone mensen. Het gebrek aan betaalbare huurwoningen, fatsoenlijke banen en sociale zekerheid is het gevolg van dezelfde kapitalistische logica die ook leidt tot oorlogen en vluchtelingen. Racisme en immigratiebeperkingen zaaien verdeeldheid onder gewone mensen en ondermijnen hun gezamenlijke strijd voor een veilig en fatsoenlijk bestaan.
Het peperdure en gewelddadige Fort Europa moet worden ontmanteld en de grenzen moeten worden opengesteld voor mensen in nood. Vluchtelingen hebben recht op goed onderdak, adequate gezondheidszorg en toegang tot onderwijs. Mits eerlijk verdeeld is er in Europa voldoende welvaart om de miljoenen vluchtelingen op te vangen.
Hiervoor zijn maatregelen nodig die botsen met de logica van winstbejag, privébezit en westers imperialisme. Om dit te bereiken zal maatschappelijke strijd nodig zijn. De solidariteit met de vluchtelingen die gewone Europeanen op grote schaal hebben getoond is daarvoor een goed vertrekpunt.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.
