Op de Romeinse piazza San Lorenzo in Lucina komt een grote ruimte vrij: de partij van Silvio Berlusconi verhuist naar een veel kleiner pand, met veel minder personeel. Forza Italia loopt aan een snel tempo leeg, 87 personeelsleden van de partij staan zonder werk op straat. In de peilingen voor de komende gewestelijke verkiezingen zakt ze tot 13 %, maar dat vermindert elke dag. Goed nieuws, ware het niet dat rechts wordt overgenomen door Matteo Salvini en zijn uiterst-rechtse Lega, in bondgenootschap met fascisten van het puurste soort. Binnenkort Le Pen in het Elysée, Salvini in Palazzo Chigi, de ambtswoning van de Italiaanse premier? Het is hoog tijd dat “Europa” wakker schiet. Aandacht voor Salvini!
Berlusconi ziet het zelf niet meer zitten. Zijn partij na de verkiezingen omdopen tot Forza Silvio om de kleine kern van oude getrouwen te bewaren, of uitwijken naar een fiscaal paradijs? Maar zelfs oude getrouwen staan – ruziemakend – op het punt het zinkend schip te verlaten. Dan maar de touwtjes van rechts in handen laten van de opkomende ster, Matteo Salvini. Zelf concentreert hij zich op de zaken: als eigenaar van de grote uitgeverij Mondadori (verkregen in een rechtszaak door omkoperij van de rechter), wil hij Rizzoli overkopen. Dat zou bijna neerkomen op een monopolie in de Italiaanse uitgeverswereld, met alle gevolgen vandien.
Rome
Salvini verzamelde eind februari enkele tienduizenden aanhangers op de Piazza del Popolo in Rome (tussen 30.000 en – naar zijn ramingen – 70.000). Het lag wat onder zijn verwachtingen, want de Lega had massaal gemobiliseerd met bussen en treinen uit het noorden. Maar de partner van de Lega, de fascistische CasaPound had in haar thuisbasis Rome niet veel volk kunnen op straat brengen. Terwijl linkse groepen met 30.000 manifesteerden tegen deze uiterst-rechtse verzameling.
Nauwelijks een jaar geleden leek de Lega Nord zieltogend. Stichter Umberto Bossi bleek enorme sommen overheidsgeld te hebben verduisterd ten bate van zijn familie, terwijl de schatbewaarder van de partij eerder was betrapt op omvangrijke verduisteringen. De Lega zakte weg in de peilingen en herstelde bij de EU-verkiezingen van mei met 6,2 %. Dit was al het effect van Salvini, de nieuwe partijleider, die op twee punten hamert: weg met de euro en “Brussel”, stop aan de migratie.
Herboren
De Lega was in de jaren 1980 groot geworden met een strijdplan voor een autonoom of zelfs onafhankelijk Padania. In maart 1994 hoorde ik Bossi zelf nog plechtig verklaren “coi fascisti mai”, “nooit met de fascisten”, sprekende over de tot Nationale Alliantie herdoopte neofascistische beweging. De Lega ging er toch mee scheep en regeerde met Forza Italia en Nationale Alliantie. Maar ze stak de partners al snel rechts voorbij. Nochtans maakten de EU-partners nooit misbaar over het feit dat uiterst-rechts in Italië mee regeerde tot eind 2011.
Als regeringspartij liet de Lega haar programma voor een zelfstandig Padania in de laden rusten.
Salvini laat Padania verder rusten, hij maakt van de Lega een uiterst-rechtse massapartij die zich van noord tot zuid uitstrekt. Waarvoor hij dan partners zoekt en die in Rome vindt in CasaPound. Pound verwijst naar de dichter Ezra Pound, bewonderaar van Mussolini.
CasaPound, dat enkele duizenden militanten zou tellen, vecht om de hegemonie over de neofascistische wereld. Ze beschouwen zich als de “noncomformistische fascisten van het Derde Millennium”, liefhebbers van white power rock en bewonderaars van de SS. Ze kregen vooral bekendheid met hun acties voor “een sociaal woonbeleid ten gunste van de blanke werkers”, maar ook met commando aanvallen tegen Rom en migranten. Een van hun leiders, Simone Di Stefano, hield naast Salvini op de Piazza del Popolo een lofzang op “onze grote geliefde leider Benito Mussolini”.
Overname rechts
Hoe dan ook, Salvini en zijn Lega zakken af naar Rome. Daarmee onderstrepen ze dat het niet meer te doen is om autonomie voor of afscheiding van Noord-Italië, maar om de macht in Rome. De Lega, zusterpartij van het Franse Front National en van het Vlaams Belang, heeft in de peilingen Forza Italia al een tijdje voorbijgestoken. Zij is nu de belangrijkste partij van rechts en is nog altijd partner van Forza Italia.
Die partijen trekken bij voorbeeld samen naar de kiezer bij de gedeeltelijke regionale verkiezingen in maart. In één regio, het bolwerk Veneto, is de Lega wel erg verscheurd: Flavio Tosi, de (zeer xenofobe) burgemeester van Verona en stichter van de Liga Veneta (deel van de Lega Nord) wil met een eigen lijst deelnemen, tegen die van uittredend gouverneur Zaia, eveneens van de Lega. Het gaat nauwelijks om ideologische verschillen, beide zijn even xenofoob en bevriend met uiterst-rechts.
Matteo
Matteo Salvini heeft de andere Matteo, premier Renzi, als zijn hoofdvijand aangewezen. “Renzi a casa”, “Renzi naar huis”, was de centrale leuze op de Piazza el Popolo. Renzi blijft voorlopig populair, zijn Democratische Partij zou het ondanks de grote interne tegenstellingen tussen de linkse meerderheid en de renziani, in de komende verkiezingen goed moeten doen.
Maar indien de resultaten van zijn hervormingen, met vooraan de grotere “flexibiliteit” van de arbeid, uitblijven, kan de ontgoocheling navenant zijn. En daar rekent uiterst-rechts op. In dat geval is het niet uitgesloten dat verkiezingen een strijd worden tussen de twee Matteo’s, met aan de ene kant een rechts blok geleid door Salvini, aan de andere kant Renzi die een balans zal moeten voorleggen. Afwachten natuurlijk, in Italië politiek vooruitkijken is altijd extra riskant, zie maar naar de Lega die een jaar gelednen bijna dood leek.
Weerwerk
Het drama is dat er van links te weinig weerwerk tegen uiterst-rechts komt. De manifestatie in Rome tegen uiterst-rechts, niet gesteund door grote partijen, is hoopgevend. Maar anderzijds is links binnen de PD van Renzi nagenoeg verlamd en durven heelwat linksen niet in te gaan tegen zijn neoliberaal beleid.
Zelfs tegenover het uitgesproken racisme van de Lega wordt weinig gedaan. Met als gevolg dat de Senaat weigerde een van haar leden, Roberto Calderoli van de Lega, te laten vervolgen wegens zijn racistische uitspraak. Hij zei in juli 2013 dat toenmalig minister van Integratie, Cécile Kienge van Congolese origine, hem aan een orang-oetang doet denken.
En zo wordt het discours van xenofoob racistische uiterst-rechts steeds meer gebanaliseerd en stelt men de poorten van Rome, net als die van Parijs, steeds meer open voor “het fascisme van de 21e eeuw”.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
