Niemand heeft beweerd dat het gemakkelijk zou gaan, maar het is wel nodig het te proberen. Dit is precies wat er wordt gedaan in Catalonië met de beweging voor een Grondwetgevende Vergadering, getrokken door de Benedictijnernon Teresa Forcades en de economist Arcadi Oliveres, samen met anderen. Om diegenen die de macht hebben te trotseren, proberen ze sociaal bewustzijn te creëren, mobiliseren ze, promoten ze burgerlijke ongehoorzaamheid en zetten ze een politiek alternatief op.
Het doel is een nieuw politiek en sociaal instrument op te zetten, gesteund op de zelforganisatie van het volk, met respect voor de minst bedeelden en in staat om, rekening houdend met de heersende diversiteit, bij te dragen tot sociaal en politiek links in haar geheel.
Indien het project lukt, is het de bedoeling om deel te nemen aan de volgende verkiezingen voor het Catalaanse parlement met een brede lijst. Zulke lijst zal het resultaat moeten zijn van het samenbrengen van heel wat mensen, zowel mensen die nu al aan het proces deelnemen als andere. Een lijst die het sociaal ongenoegen wil omzetten in een politieke meerderheid, en een basis wil creëren voor een grondwetgevend proces dat ons in staat kan stellen ons collectief te wapenen met een nieuw politiek kader ten dienste van de meerderheid van de bevolking.
Sommigen zullen dit utopisch vinden, maar naar mijn oordeel is het utopischer te denken dat diegenen die ons in de huidige crisissituatie hebben gebracht, waaruit zij overigens substantiële winsten puren, er ons ook uit zullen helpen. Breken met scepticisme, apathie en angst, is de uitdaging die we moeten aangaan. Ons ervan bewust zijn dat wij kunnen slagen, is de eerste stap om concrete overwinningen te boeken.
Sinds het project voor een Grondwetgevende Vergadering in april publiek werd gemaakt, kreeg het brede steun . Het wordt ondersteund door een groot deel van de samenleving die, in de huidige context van crisis, de noodzaak aan verandering inziet. Heel wat mensen zonder al te veel politieke en organisatorische ervaring kunnen zich vereenzelvigen met een discours over iets zo essentieel als maar zijn kan: rechtvaardigheid.
Andere sociale activisten zien de beweging als een instrument om de louter sociale mobilisatie te overstijgen en tot een politiek-organisationeel perspectief voor verandering te komen. Twee jaar na het ontstaan van 15M zijn velen van mening dat hoeveel banken, leegstaande gebouwen, supermarkten, hospitalen … er ook worden bezet, het de machthebbers er niet van weerhoudt een ganse reeks maatregelen te treffen die ons in de absolute miserie terecht brengen. Steunend op de strijd die op straat wordt gevoerd, zonder dewelke verandering onmogelijk is, vormt de beweging voor een Grondwetgevende Vergadering een uitdaging zowel voor het regime, als voor de instellingen. Door de instanties te “bezetten” en terug te geven aan de sociale meerderheid d.m.v. Een grondwetgevend proces kan het systeem veranderd worden.
Er bestaan zeker geen magische formules, maar experimenten met grondwetgevende processen in Latijns-Amerika (Ecuador, Bolivië of Venezuela) of, dichter bij huis, in IJsland, ondanks alle discussies die we er kunnen over hebben, moeten diepgaand geanalyseerd worden. Niet om ze slaafs na te volgen, maar om te leren uit hun fouten en successen. In Catalonië creëert het debat over de nationale kwestie en de onafhankelijkheid een kans, zoals we ze ons niet hadden kunnen voorstellen, om te kunnen beslissen… over alles.
Ruime deelname
De grote opkomst voor de voorstelling van de beweging voor een Grondwetgevende Vergadering door Teresa Forcades en door Arcadi Oliveres, met een deelname tussen de 400 en de 700 mensen in gemeenten zoals Vic, Sabadell, Santa Coloma de Gramenet, Lleida, Girona, Vilanova i la Geltrú, Balaguer, Figueres, Blanes, Granollers, Terrassa, of zelfs in kleinere gemeenten zoals Santa Fe del Penedès of Fals, toont de belangstelling voor dit initiatief. In één maand tijd werden meer dan honderd dergelijke samenkomsten gehouden in gans Catalonië.
Nog veel belangrijker is te zien dat de toehoorders zich niet alleen beperken tot het luisteren naar de uitleg van de twee promotoren maar ook actief gaan deelnemen in het opzetten van dit sociaaleconomische instrument. Er werden al meer dan 80 locale comités opgericht in Catalonië. Ook specifieke werkgroepen rond onderwijs, gezondheid, feminisme en immigratie werden in het leven geroepen. Al deze bijeenkomsten worden gecoördineerd in een maandelijkse algemene vergadering, onder de naam “Groep Promotie”.
De verschillende actievormen voor de Grondwetgevende Vergadering tonen deze “andere politiek”. Tijdens de meeste publieke samenkomsten gaat er een doos rond om geld in te zamelen teneinde de onkosten te kunnen dekken. De presentatie dient ook om de aanwezigen aan te zetten locale meetings en vergaderingen te organiseren. De verschillende groepen organiseren zich volgens hun eigen opgestelde prioriteiten, maar worden nationaal gecoördineerd. Er moet nog een lange weg worden afgelegd, maar de beweging toont het potentieel van een politiek initiatief dat in staat is de verbinding te maken met de sociale onrust. Er valt natuurlijker nog veel te doen. Het meest kritieke gedeelte zal er wellicht in bestaan om de beweging te consolideren en de coördinatie van de groepen te verbeteren. Maar er wordt ook hierin vooruitgang geboekt.
Van onder naar boven
Het vertrouwen dat gegenereerd wordt door de twee voornaamste voortrekkers, Teresa Forcades and Arcadi Oliveres, is de sleutel tot het succes. Maar iedereen weet dat dergelijke initiatieven slechts kunnen lukken als ze worden opgebouwd vanaf de basis. Beiden stelden steeds: ” Wij twee alleen kunnen niet veel bereiken”. Juist. Vandaag telt de beweging voor een Grondwetgevende Vergadering meer dan 44.000 aanhangers die locale en sectorale meetings houden. Teresa Forcades en Arcadi Oliveres, zoals zij steeds hebben gesteld, willen geen leiderschap opnemen van om het even wat, maar zij zijn wel bereid hun overtuigingskracht ten dienste te stellen van de goede zaak.
Er werd kritiek geuit over de christelijke herkomst van beiden, niettegenstaande de opgezette beweging seculier van aard is. Voor een deel hoeft dit niet te verbazen. Zowel in Catalonië als in de rest van de Spaanse staat kan de linkse sociale mobilisatie niet worden begrepen indien men de inbreng van gewone christenen zou miskennen. Een van de stichters van de vakbond van de veldarbeiders was overigens een “priester van de armen”, Diamantino Garcia. Deze realiteit ontkennen, staat gelijk met het negeren van dit onderdeel van onze collectieve geschiedenis. Nog voor het ontstaan van de beweging voor een Grondwetgevende Vergadering hebben Teresa Forcades en Arcadi Oliveres zich beiden herhaaldelijk uitgesproken tegen de kerkelijke hiërarchie, voor de scheiding van kerk en staat en voor de rechten van de vrouwen om baas te zijn over hun lichaam. Dit heeft hen natuurlijk bakken kritiek opgeleverd vanwege reactionaire middens in de kerk en haar hiërarchie.
Onlangs, in oktober 2013, vond het voornaamste evenement van de beweging voor een Grondwetgevende Vergadering plaats in Barcelona, precies zes maanden na haar lancering. Ik herinner mij hoe iemand bij de opstart van de beweging negatieve commentaar gaf : “Waarom dit project verder zetten. Het gaat toch mislukken”. Maar een collega zei : ” We mogen niet proberen te mislukken.” Wat had zij toen gelijk.
Nederlandse vertaling: Jean-Claude Vannieuwenhuyze
