China maakt kennis met zeepbellen. Na die van het vastgoed, komt die van de aandelenbeurzen. Het lijkt erop dat de Chinese leerling-kapitalisten weinig leren van wat er in oudere kapitalistische economieën gebeurt. Op de ‘Chinese weg naar het socialisme’ komen speculanten roet in het eten gooien. Beurzen die als gek stijgen en dalen voor het oog van de Communistische Partij? Maar wat hebben beurzen te maken met de “reële economie” – die intussen toch nog met bijna 7% groeit. Dat ligt lager dan de voorbije jaren, maar vergeleken met vele anderen uit de Brics-club (Brazilië, Rusland, India, Zuid-Afrika) nog altijd een ‘motor’ voor de rest van de wereld.
Een “correctie”
“Een stevige correctie op de oververhitting van de voorbije jaren”, vernemen we van alle kanten. Of hoe men een crisisverschijnsel toch positief kan inpakken: een correctie. In een casino noemen ze dat gewoon “verkeerd gegokt”. In China hebben casino’s alleen een legaal bestaan in de ‘speciale zone’ Macau, de vroegere Portugese kolonie (foto) waar de Chinese miljonairs massaal neerstrijken voor het gokken. Andere Chinese gokkers gaan naar de beurs.
Zeepbellen ontstaan niet ineens, zeepbellen krijgen pas na een tijdje volume, wie goed kijkt ziet ze aankomen vooraleer ze openbarsten. En toch maken we de voorbije decennia zeepbel na zeepbel mee, waarschuwingen worden steevast in de wind geslagen. Gokkers zijn meestal niet erg rationeel, zoals de Hollandse beleggers met de tulpenmanie in de 17e eeuw al aantoonden. Ze zagen het in Shanghai en Shenzen ook wel aankomen, maar dat houdt speculanten niet tegen. Tot de zeepbel openbarst.
De vastgoedspeculatie heeft in China privé-ondernemers, overheidsbedrijven, lokale en regionale overheden en particulieren, aangetast. Ze leerden allemaal schulden aan te gaan om met het geleende geld te speculeren in de hoop snel grof geld te verdienen. Die speculatie werkte allerlei negatieve neveneffecten verder in de hand, zoals corruptie, en ze tastte het milieu nog verder aan. Corrupte bestuurders en vastgoedspeculanten dreven mensen uit hun woning om er kantoorgebouwen, bedrijven dure appartementsblokken en dies meer op te trekken.
Alles vergeten
Zoals men al eeuwen ervaart, leidt dat tot crisissen. In 2008 gingen economisten in Noord-Amerika en West-Europa ineens weer de grote crash van 1929 bestuderen. Maar intussen blijkt elke dag opnieuw dat ze zelfs van de crash van 2007-2008 niets hebben geleerd, want er zijn zich weer zeepbellen aan het vormen, het is alweer wachten op de volgende “correctie”.
Ze zullen de schuld wel op de Grieken schuiven, terwijl die schuld overduidelijk lag en ligt bij onverzadigbare “durfinvesteerders” en co. Zo zijn in de VS de subprimes terug, deze keer niet in de vastgoedsector, maar in andere sectoren, zoals die van de auto. De banken en andere kredietverleners geven volop kredieten aan risicoklanten – geen geld, koop toch maar een wagen. De sector van het autokrediet trekt de “durvers” aan, 85 % van alle auto’s worden op krediet gekocht, tegen zeer winstgevende rentes. En er worden weer risicokredieten doorverkocht, zoals in de tijd van de subprimes op vastgoed. Alles vergeten, niets bijgeleerd. Tot de volgende zeepbel barst.
Verrijk u
Verrijk u, verkondigde Deng Xiaoping in 1979, waarmee hij een punt achter het maoïsme zette. Het nationaal product van China moest met de nieuwe richting, de specifieke Chinese weg naar het socialisme, in twintig jaar verviervoudigen. Het lukte, de sprong vooruit was indrukwekkend, ook na die twintig jaar. Het ging gepaard met vele negatieve neveneffecten waarvan de teloorgang van solidariteit niet de minste is. De verrijking ging niet gepaard met verarming, wel met een steeds grotere sociale ongelijkheid.
Speculatie is een ander neveneffect dat in de bouw tot een groot overaanbod heeft geleid, waarop velen die zich willen verrijken, zich op de aandelenbeurzen hebben gestort. Vele Chinese banken en kredietinstellingen zijn niet anders dan de Amerikaanse en gingen grof geld uitlenen aan kleine en grote beleggers die op de poef gingen speculeren. Geld lenen om naar het casino te gaan, wat vaak fataal afloopt.
Spaarpot
De paniek op de beurzen in Shanghai en Shenzen komt natuurlijk wel bijzonder ongelegen, net nu China zich internationaal affirmeert in de bankwereld. De Chinese president Xi Jinping trok deze week nog wel als leider van een stabiele macht naar de top van de BRIC’s in het Russische Oefa, maar de beurscrisis in zijn land werpt een schaduw over dat imago van stabiliteit.
Dat de economische groei zakt naar 6,8 % heeft blijkbaar een groot psychologisch effect, alsof dit het einde van een groeicyclus is. Maar China wankelt daarom nog niet, de gecumuleerde reserves in buitenlandse deviezen liggen rond 3.350 miljard euro. China boekt ook een groot succes de Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB) en speelt een eersterangs rol in de nieuwe BRIC’s-bank. De AIIB is een antwoord op het IMF, de BRIC’s-bank op de Wereldbank.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
