Manuel Valls, Frankrijks minister van Binnenlandse Zaken, ziet zichzelf al in het Elysée. Hij treedt in alle opzichten in het voetspoor van een illuster voorganger, Nicolas Sarkozy. Ook voor die was het ministerie van Binnenlandse zaken de springplank naar het presidentschap. Valls is dan wel een minister van de PS, maar ook zijn beleid lijkt op dat van Sarkozy (en van Maggie De Block). Toen Sarkozy in 2007 president werd, bood hij Valls trouwens een ministerpost aan.
Valls is dé vedette van de regering Ayrault, hij stelt president Hollande en premier Ayrault in de schaduw. Zijn populariteit is deze zomer met de dag gestegen. Maar hij heeft nu toch een foutje gemaakt. De uitwijzing van Leonarda, een scholiere, wekt verontwaardiging, het meisje werd van een schoolbus gehaald om samen met haar moeder en zes broers en zussen naar Kosovo te worden teruggestuurd. Later bleek dat ze in Kosovo niets te zoeken hadden, alleen de vader bleek een Rom afkomstig van daar, voor de rest van het gezin was Kosovo vreemd.
Springplank
Valls is met lengten voorsprong de populairste minister van de regering Ayrault. Zijn grootste hinderpaal: hij is allesbehalve populair in zijn eigen partij. Zijn ‘foutje’ met Leonarda was voor de ‘linkervleugel’ van de PS een welgekomen gelegenheid om hem aan te vallen. “Indigne” (onwaardig) zei links. “Choquante” zei de partij. Het regende scherpe kritieken op de gebeurtenis zelf, maar de naam Valls viel daarbij zelden.
Minister Valls beheerst de voorbije maanden het Franse nieuws, meer dan zijn president François Hollande die helemaal achter zijn minister staat. Tenslotte had Hollande Valls gekozen als zijn woordvoerder tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen. Valls vertegenwoordigde met zijn rechts programma nochtans een zeer kleine stroming in de PS. In de voorverkiezingen haalde hij amper iets meer dan 5%.
Roma
In de zomer draaide de media-operatie rond de rondtrekkende Roma die vooral uit Roemenië zijn gekomen en die Valls zo snel mogelijk naar Roemenië wil terugsturen. De Roma zitten globaal genomen niet in een logica van integratie, vatte Valls samen. Het met forse hand opdoeken van de Roma-kampen leverde de Franse regering een scherpe vermaning op van de Europese Unie. Viviane Reding, EU-Commissaris voor Mensenrechten, vond de uitspraken en het beleid van Valls ongehoord. Zij wees op het vrij verkeer van personen binnen de EU en maande dan ook aan het beleid te wijzigen.
Maar Valls legde dat volledig naast zich neer. Hij weet zich gesteund door een grote meerderheid van de Fransen (volgens peilingen 77%, nog hoger bij rechts), en het protest vanuit de EU kon zijn populariteit alleen maar doen toenemen. Hij kreeg ook zware verwijten van minister van Huisvesting Cécile Duflot (van de groene EELV). “We hebben indertijd de toespraak van Sarkozy in Grenoble een schandaal genoemd, nu gebruiken we dezelfde methodes”, aldus Duflot. Sarkozy maakte met die toespraak drie jaar geleden een verdere draai naar rechts door veiligheid en immigratie – in één pakket – als centrale thema’s naar voor te schuiven. Maar ook die uitval van Duflot kon Valls weinig deren. President Hollande laat hem vrij betijen, blij dat er tenminste één minister populair is.
Hij kreeg het ook aan de stok met minister van Justitie Christiane Taubira die een bescheiden hervorming van de bestraffing voor kleinere misdaden voorstaat. Daardoor zouden de overtreders minder snel in de gevangenis belanden omdat de praktijk uitwijst dat opsluiting in de gevangenis in die gevallen recidive eerder in de hand werkt. Haar plan voor alternatieve bestraffing vindt geen genade in de ogen van Valls die zeer populistisch op “fermeté” aandringt.
“Moderne”
Valls is een uitgesproken advocaat van “une gauche moderne”, “une“gauche décomplexée”, links zonder complexen. Maar dan niet in de zin van uitgesproken links zoals bij “la droite décomplexée” van Sarkozy en zijn uiterst-rechtse ideoloog Patrick Buisson, het geval is: uitgesproken rechts, zonder complexen. Valls wil af van al wat nog rest aan ideologie. “Pour en finir avec le vieux socialisme…et être enfin de gauche”, was de titel van een boek dat hij in 2008 mee schreef. Het maakt hem weinig populair bij de PS-militanten. Maar die militanten worden steeds zeldzamer ontgoocheld als ze zijn door het regeringsbeleid.
Valls is daarentegen wel de man van talrijke lokale PS-politici. In de lente zijn er gemeenteraadsverkiezingen en die politici vrezen dat zij het gelag betalen voor het ontgoochelende neoliberale regeringsbeleid. Ze verwachten dat veel linkse kiezers gewoon zullen thuisblijven wat natuurlijk in de kaart zal spelen van rechts en vooral het uiterst-rechtse Front National (FN).
Vandaar dat ze zich verdringen om Valls naar hun stad of gemeente te halen zodra de storm rond Leonarda is bedaard. Ze hopen dat Valls populariteit op hen afstraalt met een sterk discours over veiligheid. ‘La fermeté’, vastberadenheid, is een term die bij Valls voortdurend terugkeert, zoals dat ook het geval was bij Sarkozy (en De Block). Valls is er zeker van dat hij de vedette van de gemeenteraadsverkiezingen wordt. “Ik heb de plicht te luisteren naar de woede en het lijden van onze bevolking”, aldus Valls.
Veiligheid?
Het valt wel op dat Valls het niet heeft over l’insécurité sociale, de sociale onzekerheid, waar zoveel Fransen zich slachtoffer van voelen en die onder Hollande nog toeneemt. Er zijn hoogstens nuanceverschillen met het discours van rechts. Valls zegt dat hij het FN op zijn eigen terrein zal bestrijden, maar hij doet dat door fors naar rechts op te schuiven. Onveiligheid? Valls stapt mee in het rechtse discours dat de Roma een factor van onveiligheid zijn. Het patronaat dat bedrijven sluit en afdankt? Dat is zijn terrein niet.
Intussen schuift ook de rechtse UMP van Sarkozy met de dag meer naar rechts op. Kopstukken als ex-premier Alain Juppé waarschuwen er wel voor de eigenheid van rechts te behouden, maar de achterban ziet er minder en minder graten in met het FN samen te werken of voor een kandidaat van het FN te stemmen. Tenslotte stonden ze schouder aan schouder in de strijd tegen het homohuwelijk.
Links
Er komt wel tegenwerk vanuit de groene EELV, maar die groenen hebben het te druk met de interne verdeeldheden. Het Front de Gauche, een bundeling van vooral de communistische PCF en de Parti de Gauche (PG) van Jean-Luc Mélenchon, worstelt met hetzelfde euvel. Mélenchon is razend omdat de PCF in Parijs een electoraal akkoord sloot met de PS om zo zeker te zijn van een aantal gekozenen. Terwijl Mélenchon voorstander is van eigen linkse lijsten die het regeringsbeleid aanvallen, wat dus niet kan als men gemeenschappelijke lijsten met die PS maakt. Links ervan hoopt de NPA (Nouveau Parti Anticapitaliste) op een heropborrelen van de sociale strijd om de regering op dat front aan te vallen. Maar intussen is het Valls die als een bulldozer door het Franse landschap raast…
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
