Jessye Norman
Jessye Norman, de Afro-Amerikaanse sopraan en wereldberoemde diva, wekte eertijds wrevel als ze Isolde vertolkte in Bayreuth, de heilige tempel van het wagnerisme. Hoe kon een vrouw met een zwarte huid de rol spelen van een Germaanse blondine met blauwe ogen? Hoe kan zo’n persoon de romantische Duitse gevoelens tot uiting brengen? De meerderheid van de luisterende toeschouwers maakten echter geen bezwaar. In de opera gaat het eerst en vooral om de stem en die van onze sopraan behoeft geen krans.
De toneelregisseur Peter Brook is er een ander bewijs van. Wanneer men gefascineerd is door het drama en door het spel van de acteurs, verdwijnt de huidskleur van de acteurs, ook al speelt het traditionele drama zich in de realiteit af onder mensen van min of meer eenzelfde “ethnie”. Ik kan me voorstellen dat een Afrikaanse troep Shakespeare’s Othello speelt met een blanke Moor, zonder dat er maar een letter van de tekst gewijzigd wordt. Kijk maar naar het grote epos van de Hindoe-cultuur, de Mahabharata, geënsceneerd door Brook en beschikbaar als DVD.
Dezelfde Jessye Norman, opgegroeid in een welgestelde muzikale familie en niet in een zwart getto, op bezoek in een Amerikaanse muziekschool, kreeg van een (zwarte) student te horen dat hij niet begreep waarom een zwarte vrouw carrière maakte in de klassieke muziek, erfdeel van de blanken. De zwarten moesten zich houden aan “hun” muziek, de jazz. Mevrouw Norman antwoordde vriendelijk dat de muziek en de kunst in het algemeen geen kwestie is van zwart of blank zijn. Er zijn grote blanke jazz-muzikanten. Kunst, dat verwerf je al lerend, het heeft niets te maken met het ras en wordt niet overgedragen door de genen.
Je komt dit soort cultureel differentialisme, soms in de vorm van cultureel racisme, zowat overal tegen. We behoren allemaal tot de soort Homo sapiens sapiens, maar men veronderstelt dat negers geschikt zijn voor ritme, blanken uitmunten in wiskunde, Chinezen taaie en sluwe werkers zijn, etc. Trouwens, waarom zijn er zoveel zwarte voetballers en atleten? De ernst en discipline van de Duitsers is spreekwoordelijk, de Belgen zijn goedlachse levensgenieters, de Fransen denken zuiver rationeel, etc. En dat is nog niet alles! Vrouwen zijn geen mannen en omgekeerd.
De“theorie van het gender”, een fantoom dat zoals alle spoken slechts bestaat in de verwarde geesten van de meest reactionaire kringen, is een andere, bovendien anti-feministische vorm van differentiedenken. Het gaat in werkelijkheid niet om een “theorie”, maar om een studie van het gender, van het sociaal rollenpatroon der geslachten.
Bijna alle verschillen in gedragingen die voorkomen onder de mensen zijn hoofdzakelijk van sociale aard, gebonden aan de sociale situatie van de betrokken persoon. Het is makkelijker voor een neger om in Europa of in Noord-Amerika carrière te maken als voetballer dan manager te worden van een grote onderneming. Uitzonderingen bevestigen zoals altijd de regel. Meneer Barack Obama is president-directeur-generaal van de reuzenonderneming U.S.A. Maar het zijn wel de aandeelhouders die beslissen.
