Vijf jaar na het faillissement van de Amerikaanse bank Lehman Brothers en het begin van de ernstigste economische crisis in decennia is de Europese Unie haar beloften van een strenge besturing van de financiële sector niet nagekomen. Een snelle hersteloperatie is hard nodig.
Samen met hieronder genoemde organisaties heeft het team van Corporate Europe Observatory (1) (CEO) een verklaring ondertekend over de falende financiële politiek van de Europese Unie.
CEO is een onderzoeks- en campagnegroep, actief in Brussel die zich kritisch richt op de bevoorrechte toegang tot en invloed op de beleidsontwikkeling in de Europese Unie door ondernemingen/concerns en hun lobbygroepen. CEO legt de activiteiten van de georganiseerde lobby’s bloot en stelt ze aan de kaak.
Verklaring
De vijftiende september markeert de vijfde ‘gedenkdag’ van het spectaculairste bankroet in de financiële crisis van 2007/2008. Het was de dag dat de vermaarde zakenbank Lehman Brothers zijn faillissement aantekende als gevolg van rampzalige investeringen met financiële producten in Amerikaans onroerend goed. De Europese leiders reageerden met harde beloften om de financiële besturing van de Europese Unie te hervormen om, in de woorden van commissievoorzitter Barroso, “crises te beantwoorden en in de toekomst ook te voorkomen. Maar vijf jaar later blijken de resultaten bedroevend.
De financiële crisis leidde in Europa tot een verwoestende, economische ontwrichting. De werkloosheid in de Europese Unie steeg gestaag naar een recordhoogte van bijna 26 miljoen, 10,7 procent van de beroepsbevolking met een jongerenwerkloosheid die nog groter is. Daarop volgde een eurocrisis die in vrijwel alle landen van de Europese Unie uitmondde in pijnlijke bezuinigingen en honderden miljarden reddingskredieten aan banken met ‘slechte leningen’. Na deze hoge prijs hebben de Europese burgers alle recht effectieve maatregelen van de politici te eisen om zich te beschermen tegen een herhaling van deze ‘crash’.
Maar na vijf jaar financiële ‘hervorming’ is het resultaat van onze ‘investering’ absoluut te verwaarlozen.
Duidelijk is dat de Europese banken nog steeds over te weinig kapitaal beschikken. De financiële regulering door de Europese Unie staat toe dat banken als de Deutsche Bank of Barclays meer leningen verstrekken dan Lehman vóór zijn val. (2) De markten van beleggingsproducten (derivaten) blijven groeien en kennen nu een waarde die veel hoger is dan vijf jaar geleden. Weinig ‘giftige’ financiële producten zijn verboden, zelfs niet de ingewikkelde ‘securities’ die in de crisis een sleutelrol speelden. (3)
Eén van de hoofdredenen van het Europees falen is het succes van de financiële lobby’s om effectieve maatregelen te blokkeren. De financiële industrie besteedt miljoenen aan beïnvloeding van de beleidsmakers. Paniekzaaierij behoort tot de standaarduitrusting, zo zou regulering van de financiële sector de samenleving opzadelen met een kostbare werkloosheid. Een onzinnige redenering tegen de achtergrond van de kosten van reddingskredieten en de miljoenen mensen die hun werk kwijt raakten.
De financiële wereld geniet een onbeperkte, bevoorrechte toegang tot de beleidsmakers van de Europese Unie, bijvoorbeeld in het debat over nieuwe regels voor banken en derivaten. Onder meer de ‘alliantie voor transparantie van lobby’s en voor ethische regels in de Eur0pese Unie’ (ALTER-EU) heeft laten zien dat de adviseurs van de commissie en de raad tot de dag van vandaag gedomineerd worden door vertegenwoordigers van grote financiële ondernemingen. Ook de recent gevormde adviesgroep voor de uitwerking van regels om een einde te maken aan belastingontduiking is zwaar bezet met accountants die gespecialiseerd zijn in technieken om bedrijven zo min mogelijk belasting te laten betalen.
Om tot een werkelijke hervorming van de financiële sector te komen, zijn een aantal stappen nodig:
1. Een nieuwe, democratische aanpak met effectieve maatregelen die de invloed van de financiële lobby’s in Brussel terugdringen. Om zo de dominantie te beëindigen van de adviesgroepen en de ‘draaideuren‘ tussen regeringen en financiële industrie.
2. Een onmiddellijke en structurele vernieuwing van de hervormingsagenda voor de financiële sector. Om zeker te stellen dat de pijnlijke economische crisis leidt tot een sterke regulering van en democratische controle op de financiële sector en verstandige activiteiten in dienst van samenleving en milieu. Urgent zijn de eerste stappen naar de invoering van een heuse belasting op financiële transacties, grotere financiële buffers voor banken, beëindiging van banken die ’te groot zijn om kapot te gaan’, vermindering van het belang van de financiële sector in de economie en een einde aan speculaties in bijvoorbeeld voedingsmiddelen.
3. Snelle en effectieve maatregelen ter bestrijding van belastingontduiking. Volgens de gegevens van de Europese Commissie zou dit duizend miljard euro opbrengen, dat is meer dan de huidige Europese bezuinigingen.
4. Invoering van maatregelen om diegenen persoonlijk aansprakelijk te stellen die in de financiële sector verantwoordelijk zijn voor schandalen, misleiding van cliënten, fraude en criminele handelingen. Het is onaanvaardbaar dat bij de schandalen rond bijvoorbeeld Libor en de betrokkenheid van de multinationale bank HSBC in het witwassen van geld, banken betalingsregelingen treffen en de verantwoordelijken ongestraft vertrekken. Banken zijn nooit ’te groot voor de gevangenis’.
Vijf jaar financiële hervorming is gebleken een grote ontgoocheling te zijn. Voor de Europese burgers en sociale bewegingen betekent dit dat regulering van de financiële sector de komende jaren op de politieke agenda dient te staan, ook tijdens de Europese verkiezingen in 2014. Omdat een andere wereld mogelijk is.
Ondertekenende organisaties:
Action from Ireland, Attac Vlaanderen, Attac Oostenrijk, Attac Frankrijk, Attac Duitsland, Attac Griekenland, Attac IJsland, Attac Noorwegen, Attac Polen, Attac Spanje, Attac Finland, Attac Ierland, Auditoria a Cidadada Divida Publica – IAC (Portugal), CADTM Europe, Citizen Debt Audit Platform (Spanje), CNE-CSC Belgium, Corporate Europe Observatory, Ecologistas en Acción (Spanje), European Anti-Poverty Network, European Federation of Public Services Unions (EPSU), FairFin (België), Fondazione Culturale Responsabilità Etica (Italië), Food & Water Europe, Friends of- the Earth Flanders and Brussels, Friends of the Earth Ireland , Jubilee Debt Campaign (UK), Kairos Europe, Les Amis de la Terre (F), Lost in Europe, Tax Justice Network, Transform Italia, Transnational Institute, Veblen Institute for Economic Reforms (Finland), War on Want (UK), World Development Movement (UK), World Economy, Ecology & Development – Weed (Duitsland), Zukunftskonvent.
Noten:
1- Zie: http://www.corporateeurope.org– 10 oktober 2013. Vertaling: Hans Boot.
2- De nieuwe, internationale bankregels (Basel III) voorzien in bovengrenzen bij schulden (leverage ratio). Die – weinig ambitieuze – grens ligt bij 3 procent. Dat is minder dan bij Lehman Brothers vóór het bankroet. De regelingen van de Europese Unie kennen zelfs nog lagere ambities, een ‘leverage ratio’ontbreekt.
3- Zie voor de statistiek van de Bank of International Settlements: http://business.time.com/2013/03/27/why derivatives-may-be-the-biggest-risk-for-the-global-economy/
