• FRANÇAIS (LCR)

sap-rood.org

SAP

antikapitalistische lenteschool 2017
  • home
  • Wie zijn wij?
    • SAP
    • Uitgavenfonds Ernest Mandel
  • België
    • politiek
    • syndicaal-sociaal
    • verkiezingen 2014
  • internationaal
    • Afrika
      • Algerije
      • Burkina Faso
      • Egypte
      • Kenia
      • Marokko
      • Soedan
      • Tunesië
    • de Amerika’s
      • Argentinië
      • Bolivië
      • Brazilië
      • Chili
      • Colombia
      • Cuba
      • Ecuador
      • Guatemala
      • Haïti
      • Honduras
      • Mexico
      • Peru
      • Puerto Rico
      • Venezuela
      • Verenigde Staten (VS)
    • Azië
      • Cambodja
      • China
      • Filippijnen
      • Maleisië
      • Pakistan
      • Thailand
      • Vietnam
    • Europa
      • Italië
      • Luxemburg
      • Nederland
      • Noorwegen
      • Oekraïne
      • Portugal
      • Rusland
      • Schotland
      • Slovenië
      • Spaanse Staat
      • Turkije
    • internationale instellingen
    • Midden-Oosten
    • Oceanië
  • themas
    • antifascisme
    • antiracisme
    • cultuur
    • ecologie
    • economie
    • feminisme
    • geschiedenis
    • biografieën
    • jongeren
    • LGBT+
    • migratie
    • strijd en bewegingen
    • Uitgavenfonds Ernest Mandel
  • onze blogs
    • Ida en Evie schrijven
    • blog Flor Vandekerckhove
    • blog Marijke Colle
    • blog Pips Patroons
  • linkse linkjes
  • e-shop

De liefdesdood van Kyoto tot Bayreuth

8 maart, 2014 door Pips Patroons

kuniyoshi-deathVanaf de 17de eeuw vormde zich in Kyoto, Osaka en Edo een sociale laag die verschilde van de aristocratie. Die handelaars en andere burgers, de chōnin, ontwikkelden hun eigen culturele wereld, naast die van de samoerai. De adel bewonderde de Nō, lyrische en zeer gestyliseerde drama’s met een religieuze achtergrond. De chōnin genoten van het marionettentheater, de bunraku, en bezochten de theehuizen en hun geisha’s.

De culturele onderwerpen van de chōnin waren die van de “vlietende wereld”: de handel, het leven van de armelui, de bordelen en hun vluchtige, oppervlakkige maar hartstochtelijke liefdes. De romanhelden, zoals die van Saikaku Ihara, vonden hun plezier niet in de hoop op een verlossend hiernamaals, maar in de wereld hier beneden, met zijn zinnelijk genot en zijn winstgevende praktijken. Deze wereld maakte zich in Europa bekend doorheen de gekleurde houtsneden van een Hiroshige en een Hokusai, het ukiyo-e genre, de “beelden van de vlietende wereld” die zich onderscheidde van de door de confucianistische geleerden verkozen nanga-stijl. Alweer een cultureel klassenonderscheid.

Volgens de literatuurhistoricus Kato Suichi bleek de secularisering van de cultuur uit het feit dat de gewone mensen zich minder bekommerden om de moraal. Er wordt gelachen, men is niet bang en men vertelt grove moppen. Het Tokugawa-tijdperk (1663-1867) begon met de verdere opsplitsing van heersers en onderdanen. Deze deling ging gepaard met een tweeledig waardensysteem qua plicht en verplichting en een tweeledige manier om zich te gedragen: een officiële, formele en strikte manier, en een niet formele et ongedwongen manier. De gevolgen van deze ontwikkeling werden duidelijk zichtbaar aan het einde van de 17de eeuw, de periode die culmineerde in de Genroku-cultuur. De stedelijke burgerij bracht een zware slag toe aan de verheven cultuur van de aristocratie, wier wereldvisie de exotisch beluste Westerlingen blijft fascineren, in volle bewondering voor het wegzwijmelen in bushidō, zen en andere slecht begrepen japanoiserieën.

Maar in de schoot van de seculiere, realistische Genroku-cultuur bleef desondanks een dualiteit voortleven tussen de uitwendige wereldorde met haar verplichtingen en verzakingen, en de innerlijke wereld van het gevoel en van de zinnelijkheid. De samoerai verheerlijkten de zelfdoding op het slagveld (een plicht), terwijl de chōnin, ondanks hun voorkeur voor de genietingen des levens, zich niet helemaal konden bevrijden van de ideologie van de verplichting. Men speurt dit plichtsgevoel van de burgers in hun houding tegenover de extatische liefde. Dolverliefd worden op een geisha was een topos in hun cultuur. Maar een dergelijke liefde was een inbreuk op de sociale verplichtingen. Alleen een dubbele zelfdoding kon deze liefde vereeuwigen. 

Een meester in dit genre was de marionettendramaturg Chikamatsu Monzaemon (1653-1724), de “Shakespeare van Japan”. Ik heb het geluk gehad om een van zijn stukken bij te wonen in de jaren ‘70 in Gent, ik geloof zijn meest bekende stuk, Sonezaki shinjū (Zelfmoord uit Liefde in Sonezaki). Het genre draagt de naam jōruri : de geëxalteerde dubbele zelfdoding verheerlijkt de dood, maar anders dan de aristocratische bushidō waar de dood de uiteindelijke verzaking van het ik betekent.

Scène uit Sonezaki Shinzu. Tijdens de vertoning vergeet men de in het zwart gehulde poppenspelers.

Het amoureuze gedrag is een van de peilers van de sociale structuur van de samenleving en wanneer men de ware en grote liefde enkel meent te vinden in de dood, dan zegt dat iets over die samenleving. Ze is niet de meest vrije. Maar de dubbele zelfdoding eigen aan de Genruku-cultuur is niet uniek in de wereld.

420-Tristan+Isolde

 Tristan und Isolde, in de Novaya Opera van Moskou.

We ontmoeten diezelfde jōruri in Wagners opera Tristan und Isolde uit 1865. Nadat zij de toverdrank hebben gedronken die hen overspelig maakt, verlangen zij naar een vernietiging die hen zal bevrijden van de aardse banden en hen voor eeuwig zal verbinden. Ze maken een einde aan hun leven en koning Marke, de echtgenoot van Isolde, vergeeft de twee geliefden, want de ware liefde, ook al treedt zij de regels met de voeten, kan niet worden veroordeeld. Ook hier leert de opvatting over de grote liefde iets over de romantische samenleving en haar frustraties waarin de grote kunstenaar en kleinburger Richard Wagner leefde.

En wat te denken van Baudelaires sonnet De dood van de geliefden (“La mort des amants”)?

illustratie 1 : Utagawa Kuniyoshi

illustratie 2: Novaya Opera

 

 

Print Friendly, PDF & Email

Categorie: blog Pips Patroons, onze blogs

 Facebook Twitter Flickr YouTube E-mail
hallo kameraad
lid-wrden
strijdfonds

zoeken

FeMiNiSmE–YeAh!archief Ernest Mandel IRJ 2017
Anticapitalista

cultuur

Film: Der Junge Karl Marx van Raoul Peck

Door Michael Löwy

De film Der Junge Karl Marx die de grote Haïtiaanse filmmaker Raoul Peck aan de jonge Marx wijdde, is een echt meesterwerk. Het is tevens het werk van een cineast die kant koos: die van de onderdrukten en uitgebuitenen die strijden voor hun emancipatie. Vandaar zijn belangstelling voor een zekere … [Meer lezen ...]

Tags

abortus asiel asielzoekers BBTK-SETCa Bechdel beweging bezuinigingen cinema culture ecologische economie Fellini Feminisme film FN FOD Financiën Gender IIRE indignados K&SR klimaatsverandering klimaattop COP 19 kolonialisme koopkracht overheidsdienst politiek Racisme Soberheid sociaal sociale Sorrentino staking stakingsrecht storm Taubira theorie Ulrike Meinhof vakbeweging vluchtelingen vrouwen werkloosheid
Pips Patroons

Pips Patroons werd geboren in Antwerpen, bracht zijn kindertijd door in Congo en studeerde geschiedenis in Gent en in Leuven. Hij woonde sinds 1995 in Engeland en vervolgens in Frankrijk. In 2016 ging hij terug naar België. Hij is al heel wat jaren actief in radikaal links en werkt vandaag aan een essay over de Vlaamse ideologie.
Viva la IV!

Onze oude website kan je nog steeds hier raadplegen.

kalender artikels

oktober 2023
Z M D W D V Z
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  
« okt    

image bank

  • DSC_0141
  • DSC_0140
  • DSC_0139
  • DSC_0137
  • DSC_0138
  • DSC_0136
  • DSC_0135
  • DSC_0132
  • DSC_0133

categorieën

andere hulpmiddelen

  • archieven
  • sitemap
  • folders te downloaden

SAP-LCR