Onze Russische kameraad Ilya Budraitskis interviewde Gilbert Achcar uitgebreid over de Russische militaire operatie in Syrië. Het interview werd afgenomen op 19 oktober.
Ilya Budraitskis: Er zijn nu meerdere dagen verlopen sinds de start van de Russische militaire operatie in Syrië en de doelstellingen en de strategie van de hele operatie zijn nog steeds niet duidelijk. De uitleg gegeven door Russische officiële woordvoerders, blijft vaag. Enerzijds wordt de strijd tegen ISIS als hoofdreden voor de operatie aangegeven maar anderzijds stellen ze het voor, zoals Poetin deed bij de VN, als een hulp aan de wetmatige regering van Assad. Wat is volgens jou de echte reden voor deze operatie?
Gilbert Achcar: De eerste officiële reden voor de tussenkomst was geformuleerd om van het Westen en in het bijzonder van de USA, het groen licht te verkrijgen. En omdat Westerse landen ISIS in Syrië bombardeerden, waren ze zeker niet in een positie om er tegen te zijn. Poetin heeft dit voorwendsel dus gebruikt om zijn tussenkomst aan de V.S. te verkopen voordat hij ze echt uitvoerde en de VS hebben dit aanvaard. Bij de start, voor de Russische vliegtuigen begonnen te bombarderen, stelden verklaringen van Washington dat ze de bijdrage van Rusland in de strijd tegen ISIS verwelkomden. Natuurlijk was dit een totale illusie – puur bedrog. Maar het zou me wel verbaasd hebben dat Washington werkelijk geloofde dat Rusland zijn krijgsmacht zou inzetten in Syrië om ISIS te bestrijden.
Ze waren er zeker op de hoogte van de werkelijke bedoeling van de Russische interventie, namelijk het ondersteunen van het regime van Bashar al-Assad. Het is een feit dat Washington zelfs akkoord ging met de echte bedoelingen van de tussenkomst van Moskou: vermijden dat het regime van Assad zou ineenstorten. De Amerikaanse administratie heeft van bij het begin van de opstand, zelfs wanneer ze begon te verklaren dat Assad ontslag moest nemen, benadrukt dat het regime moest in stand worden gehouden. In tegenstelling tot wat simplistische critici van de VS geloven, zijn de VS helemaal niet bezig met “wijziging van het regime” in Syrië –integendeel. Ze willen het regime behouden maar dan zonder Assad. Dit is de “les” die ze hebben getrokken uit de catastrofale mislukking in Irak: achteraf bezien, denken ze dat ze hadden moeten kiezen hebben voor een scenario van “Saddamisme zonder Saddam” in plaats van een keuze voor de ontmanteling van het apparaat van het regime.
Daarom bekeek Washington de tussenkomst van Poetin eerder een goedkeurend. Er is dus heel wat schijnheiligheid in de huidige klacht van de administratie van Obama over het feit dat de meeste Russische aanvallen rechtsreeks gericht zijn tegen de niet-ISIS Syrische oppositie. Ze beschuldigen Rusland dat ze ISIS onvoldoende treffen: indien het aantal aanvallen door Rusland tegen ISIS groter was geweest, dan hadden ze een betere onderlinge verstandhouding gehad. Ze zouden veel minder kritiek hebben gehad op de aanvallen die het Assad regime steunen. Toch hoopt Washington dat Poetin niet alleen de ineenstorting van het regime zal voorkomen en het zal verstevigen maar dat hij zal helpen tot het bereiken van een of andere politieke regeling van het conflict. Maar dat is vandaag eerder een wensdroom.
Het hoofddoel van de Russische militaire interventie in Syrië was het regime te versterken op een moment dat het zware verliezen had geleden sinds deze zomer. In juli gaf Saddat toe dat het regime niet meer in staat was stukken van het land bij elkaar te houden. Het doel van Moskou is duidelijk, de ineenstorting van het regime voorkomen en mogelijk maken dat het regime het terrein dat deze zomer was verloren gegaan, terug te winnen. Dat is de basis en het primaire doel van de Russische interventie.
Maar er is een tweede doel dat het geval Syrië ver overstijgt, Rusland stuurt een deel van zijn luchtmacht en lanceerde kruisraketten vanaf de Kaspische zee. Het lijkt op het “moment van de golfoorlog” van het Russisch imperialisme. Ik bedoel dat Poetin op een beperkte schaal doet wat de USA deden in 1991 toen ze tegen Irak hun geavanceerde wapens toonden in de eerste Golfoorlog. Het was een manier om aan de wereld te zeggen: “Kijk hoe machtig we zijn! Kijk hoe doeltreffend onze wapens zijn!” Op een cruciaal historisch moment leidde dit tot een herbevestiging van de hegemonie van de USA. De Koude Oorlog liep op zijn einde – en zoals jij wel weet, was 1991 het laatste jaar van het bestaan van de Sovjet Unie. Het Amerikaans imperialisme moest zijn hegemonie op wereldvlak opnieuw bevestigen.
Met deze krachtsvertoning zegt Poetin nu aan de wereld: “Wij Russen hebben geavanceerde wapens die we ook kunnen leveren en in feite zijn we een meer betrouwbare bondgenoot dan de VS”. De macho dreigingen van Poetin staan in scherp contrast met de timide houding in het Midden Oosten van de administratie Obama deze laatste jaren. Poetin krijgt vrienden in de regio. Hij heeft banden ontwikkeld met de Egyptische contrarevolutionaire autocraat Sisi en ook met de Irakese regering. Irak en Egypte zijn twee staten die beschouwd werden als behorend tot de Amerikaanse invloedssfeer en beide steunen nu de Russische interventie, ze kopen beide Russische wapens aan en ontwikkelen militaire en strategische banden met Moskou.
Dat is natuurlijk een belangrijke doorbraak voor het Russische imperialisme in concurrentie met het Amerikaanse. Vanuit dit standpunt zou de huidige Russische interventie kunnen beschouwd worden als onderdeel van een inter-imperialistische concurrentie. Meer dan 15 jaar geleden analyseerde ik de oorlog in Kosovo als een onderdeel van de Koude Oorlog. Dat werd toen bekritiseerd; vandaag zitten we daar volop in, het is overduidelijk.
Veel mensen stellen dat we nu met de Russische interventie in Syrië het totale falen zien van het beleid van de V.S. Anderen geloven dat er een verborgen plan bestaat vanwege de VS om Rusland in het conflict te betrekken. Er is blijkbaar een echt meningsverschil binnen de Amerikaanse elite rond de kwestie Syrië. Wat is volgens jou nu het standpunt van de VS?
Er blijft duidelijk Aan de top in de VS is er een duidelijk en blijvend meningsverschil over Syrië. Het is gekend dat er een meningsverschil was over steun aan de belangrijkste Syrische oppositie tussen Obama en Hillary Clinton toen zij staatssecretaris was en anderen in het leger en de CIA haar standpunt deelden. Toen dit debat begon in 2012 was de belangrijkste oppositie nog steeds het Vrije Syrische leger. Het gebrek aan steun vanwege Washington en vooral het veto van de V.S. tegen luchtafweerwapens was de oorzaak van de zwakheid van die Syrische oppositie. Ze heeft de Islamitische krachten van “Jihadisten” de kans gegeven zich parallel te ontwikkelen en later een meer belangrijk gewapend verzet tegen het Syrische regime te worden. Mensen zoals Clinton en de toenmalige CIA directeur David Petraeus, geloven nu dat de feiten hen gelijk hebben gegeven en dat de catastrofale ontwikkeling van de situatie in Syrië in grote mate het resultaat is van een verkeerd beleid door Obama.
Obama is nu inderdaad geconfronteerd met de verschrikkelijk negatieve balans van zijn Syrië beleid. Het is vanuit alle gezichtspunten een echte ramp, zowel humanitair als strategisch. Landen van de Europese Unie zijn zeer bezorgd over de enorme golven vluchtelingen, wat het resultaat is van die humanitaire ramp. De Obama administratie probeert zich te troosten door te zeggen dat Rusland in de val loopt en dat het zijn tweede Afghanistan zal worden. In zijn recente kritiek op de Russische interventie gebruikt Obama niet zomaar bij toeval de term ‘quagmire’ (modderpoel) – die term werd gebruikt voor de VS in Vietnam en voor de Sovjet Unie in Afghanistan. Rusland zou zich dus nu in die situatie bevinden in Syrië. Het is opnieuw een ‘wensdenken’ dat de pil van een belangrijke mislukking moet vergulden.
Momenteel hebben belangrijke bondgenoten van de VS zoals Duitsland en Frankrijk geen definitief negatief standpunt over de Russische interventie. Denk je dat de Russische interventie een soort breuk zou hebben veroorzaakt tussen de VS en Europa, wat Rusland de mogelijkheden zou geven om los van de VS met Europa te onderhandelen?
Ik denk het niet. Ten eerste, er is geen wezenlijk verschil tussen het standpunt van de Fransen en dat van de VS. Het Duitse standpunt is licht verschillend omdat dit land niet rechtsreeks betrokken is in de militaire actie tegen ISIS. Frankrijk bekritiseerde Rusland omdat het niet-ISIS doelwitten bestookte. En over Assad is het Franse standpunt zeer duidelijk. Nog duidelijker dan de V.S. zegt Parijs dat hij weg moet en dat hij niet kan deelnemen aan de politieke transitie in Syrië. Dit is in feite vanzelfsprekend, indien een politieke transitie moet steunen op een akkoord, op een compromis tussen het regime en de oppositie dan kan de oppositie helemaal niet akkoord gaan met een soort gezamenlijke regering onder het presidentschap van Bashar al-Assad. Het standpunt van Washington en van Parijs steunt hierop. Dit is het verschil met Moskou waar Assad wordt beschouwd als de legitieme president en waar men benadrukt dat elk akkoord door hem moet worden goedgekeurd. Tussen die twee standpunten is er vandaag dus een belangrijke kloof.
Zoals ik al zegde, Washington en zijn Europese bondgenoten doen aan ‘wensdenken’. Zij hopen dat, na een versteviging van het regime in Syrië, Poetin druk zal uitoefenen voor de weg naar een compromis waarbij Assad na een overgangsperiode die moet culmineren in verkiezingen, de macht zou afstaan. Angela Merkel, hoewel ze haar standpunt de dag nadien corrigeerde, verklaarde op een bepaald ogenblik dat de internationale gemeenschap met Assad moet onderhandelen. Hetzelfde hoorden we uit een aantal hoeken in Europa en de VS: “Uiteindelijk is Assad minder erg dan ISIS. Met hem kunnen we zaken doen. Laat ons dus met hem akkoord gaan over een of andere transitie.”Dat heeft automatisch geleid tot de nederlaag. Het enige resultaat was de eenmaking van de niet-ISIS oppositie tegen een dergelijk vooruitzicht. De gewapende oppositie groepeert nu alle schakeringen van “Jihadisten” die onderling aan opbod doen over hun oppositie tegen Assad. Geen enkele geloofwaardige oppositie groep kan akkoord gaan met een voorstel waarbij Assad aanwezig blijft. Zijn vertrek is een noodzakelijke voorwaarde voor elk mogelijk politiek akkoord dat de oorlog in Syrië wil beëindigen. Zo niet zal de oorlog gewoon verder gaan.
Washington heeft veel hypocriete verklaringen afgelegd waarin de Russische actie werd veroordeeld en terwijl ze in feite het groene licht voor die acties hadden gegeven. De hoofdreden hiervoor is dat ze niet openlijk de redding van het Assad regime kunnen ondersteunen en zo de soennieten in de regio voor het hoofd stoten. Ze maken in feite gebruik van de Russische interventie op een wig te slaan tussen Rusland en de landen met een Soennietische meerderheid. De Saoedi’s hebben gesprekken aangeknoopt met Rusland en zij zouden een akkoord hebben voorgesteld om de olieprijzen te verhogen als beloning voor het gewijzigde standpunt van Rusland over Syrië. Nu zijn ze diep teleurgesteld door de Russische interventie hoewel ze nog steeds hopen dat Poetin uiteindelijk het vertrek van Assad kan afdwingen.
Ondertussen hebben bronnen zoals de moslimbroederschap en moslim geestelijken van het Saoedi-Arabische koninkrijk opgeroepen tot een Heilige Oorlog tegen dit tweede Afghanistan van Rusland. Deze oproep toont opvallende gelijkenissen met de beschrijving door de Russisch orthodoxe Kerk van Poetin’s militaire avontuur als een Heilige Oorlog. Noteer hier het verschil met vroegere recente imperialistische oorlogen: alleen aan de kant van de moslims werd toen de oorlog als religieus voorgesteld. Voor het eerste sinds lange tijd zien we nu een “Clash van Krijgers”! In die zin is Poetin een door god gezonden geschenk voor de djihadisten: de perfecte vijand.
Je weet waarschijnlijk dat de Iranese generaal Qasem Soleimani deze zomer Moskou heeft bezocht. De uiteindelijke beslissing voor de Russische interventie werd genomen na dat bezoek. Iran heeft een belangrijke rol gespeeld in de beslissing. Welk belang heeft Iran bij een Russische interventie?
Iran heeft met Rusland een gedeeld belang bij het behoud van het regime van Assad, dat een strategische bondgenoot van beide landen is. Voor Iran vormt Syrië een belangrijke schakel in de as die van Teheran reikt tot de Hezbollah in Libanon. Hierdoor heeft Iran strategisch een toegang tot de Middellandse Zee. Voor Rusland is Syrië het enige land aan de Middellandse Zee dat Russische maritieme en vliegtuigbases huist. Daarom zien we vandaag in Syrië het tegenoffensief van de krachten van het regime van Assad samen met de Iranese troepen en hun bondgenoten en dit met de steun van de vuurkrachten de luchtmacht van de Russen. Het Assad regime is al een hele tijd in alle opzichten volledig afhankelijk geweest van Iran. Het is allemaal Iran wat in Syrië de klok slaat. En natuurlijk heeft Rusland, als belangrijkste wapenleverancier ook een belangrijke invloed in Damascus. Door de rechtstreekse Russische interventie groeit nu de rol van Rusland zeer sterk. Sommigen in het Westen stellen dat die groeiende rol een positieve zaak is omdat het ten nadele van Iran zou zijn. Opnieuw dat ‘wensdenken’!
De Russische media vandaag beweren dat de toestand in Syrië er een is van enerzijds een wettelijke regering en de “normale” orde van zaken en anderzijds verschillende krachten die de staat willen vernielen en wanorde willen scheppen. Maar het andere standpunt, dat het Assad regime een diepgaande omvorming heeft gekend tijdens de burgeroorlog en dat men niet kan stellen dat dit een ‘normale’ staat is die wordt geconfronteerd met krachten die tegenstanders zijn van de staat. Er is een degeneratie van de staat opgetreden en hiervan is het huidige Assad regime het resultaat. Wat is nu de echte natuur van het regime van Assad en hoe is het tijdens die jaren van burgeroorlog veranderd?
Laat me beginnen met de volgehouden beschrijving door Poetin en Lavrov van het regime van Assad als de “ wettige” regering. Dat steunt wel op een zeer smalle basis van legitimiteit. Men kan natuurlijk zeggen dat Assad de wettelijke regering vertegenwoordigt vanuit het standpunt van het internationaal recht maar zeker niet vanuit het gezichtspunt van een democratische legitimiteit. Het kan een door de VN normen erkende “wettelijke” regering zijn maar ze is niet “wettelijk” omdat ze nooit democratisch werd verkozen. Dit regime is het resultaat van een militaire staatsgreep 45 jaar geleden. Het is nog steeds aan de macht na de overerving van het presidentschap met regels van een quasi dynastie. De veiligheidsdiensten en de militaire dictatuur zijn de heersers in het land. Een halve eeuw lang kende Syrië geen eerlijke verkiezingen en geen politieke vrijheden. Dit regime heeft de bevolking nog meer van zich vervreemd tijdens de laatste twintig jaar met een versnelling van de neoliberale hervormingen waardoor brede lagen van de bevolking zijn verarmd vooral op het platteland en met een scherpe toename van de werkloosheid en de levensduurte.
De toestand was ondraaglijk geworden en leidde tot de volksopstand in 2011. Dit uiterst brutale dictatoriale regime kon niet omgaan met de massademonstraties die in het begin zeer vreedzaam waren. Er kon geen sprake zijn van democratische maatregelen zoals het organiseren van echt vrije verkiezingen. Het enige antwoord van het regime was brute kracht die geleidelijk werd opgevoerd, elke dag werden er meer mensen gedood en geleidelijk groeide de opstand uit tot een burgeroorlog. Wat ook geweten is, is het feit dat het regime tijdens de zomer/herfst van 2011, de djihadisten vrijliet uit de gevangenissen. Ze wilden op die manier gewapende groepen creëren – wat onvermijdelijk zou zijn na hun vrijlating – om zo de leugen van het regime te bevestigen dat het van bij het begin was geconfronteerd met een djihadistische opstand. De voorspelling kwam zoals verwacht inderdaad uit ( het was inderdaad een self-fulfilling prophesy) en de militanten die door het regime uit de gevangenissen werden vrijgelaten leiden nu de belangrijkste djihadistische groepen in Syrië.
We moeten hierbij bewust blijven van het feit dat, wat men ook moge zeggen over het reactionaire karakter van een groot deel van degenen die tegen het regime vechten, het regime zelf in de eerste plaats deze groepen heeft gevormd. En meer algemeen is het dit regime dat door zijn wreedheid de wrok creëerde dat geleid heeft tot het djihadisme tot en met inbegrepen, ISIS. ISIS vormt inderdaad een barbaars antwoord op de barbarij van het regime zelf, ik noem dit een “clash van barbarij”.
En er is hierbij nog een ander aspect. Het regime van Assad is nu nog veel erger dan voor de opstand. We hebben nu niet alleen een dictatoriale staat maar een land waarin gangsters en moordenaars, de Shabbiha in het Arabisch, ongeremd hun gang kunnen gaan. Ze terroriseren de bevolking en dit verklaart waarom de meerderheid van de recente stroom van vluchtelingen naar Europa uit de zones komt die onder de controle staan van het regime. Die mensen kunnen het niet langer verdragen onderworpen te zijn aan de criminele gangsters die door het regime van Assad werden gekweekt. Daarom besliste iedereen die er de middelen toe had, naar Europa te vluchten. Zoals duidelijk is te zien op de beelden van de televisie, behoren vele vluchtelingen niet tot de armste delen van de bevolking. Een belangrijk deel van de vluchtelingen zijn mensen uit de middenklasse. Zij hebben vaak al hun bezittingen in Syrië verkocht omdat ze geen hoop meer stellen in een mogelijke terugkeer! Dit zal een zware kost betekenen voor de toekomst van het land. Wie in Syrië blijft, zijn ofwel mensen die niet anders kunnen, ofwel profiteurs van de oorlog.
De toestand is erg somber. Niemand kan de Syriërs verwijten dat ze hun land verlaten, men moet over een zeer grote dosis optimisme beschikken om nog enige hoop te koesteren voor de toekomst van Syrië. Toch hebben we in de geschiedenis nog ergere toestanden meegemaakt, situaties waarbij er toch een herstel volgde, hoewel dit vele jaren kostte. De eerste voorwaarde voor het stopzetten van de oorlog en voor het begin van een herstelproces is echter het vertrek van Assad. Zolang hij blijft, zal het onmogelijk zijn een einde te maken aan deze tragedie.
Westerse media hebben het nog steeds over een gematigde oppositie in Syrië. En Poetin’s belangrijkste tegenargument is dat er geen duidelijke grens is tussen djihadisten en gematigden binnen de gewapende oppositie. Lavrov heeft recentelijk zelfs gezegd dat hij kon spreken met het Vrije Syrische Leger, maar dat het probleem is dat het niet duidelijk is wie zijn leiders zijn en of het in de realiteit wel bestaat. Kan je een evaluatie geven van de niet-ISIS gewapende groepen?
Er bestaat een hele reeks groepen. Te beginnen met de eerste gewapende groepen van het Vrije Syrische Leger die tamelijk seculier en niet sektarisch zijn tot en met alle nuances van djihadisten met inbegrip van Al-Nosra, de Syrische tak van Al Qaïda. Als gemeenschappelijk programma zijn alle groepen voorstander van het opleggen van de sharia in de regio’s die ze onder hun controle hebben. Maar geen van deze groepen, Al-Nusra inbegrepen, benaderen de ongelooflijke barbarij van ISIS, dit is de meest afschuwelijke karikatuur van een fundamentalistische staat die als een onwaarschijnlijke fictie had kunnen beschreven worden. De niet-ISIS oppositiegroepen vertegenwoordigen een continuüm van islamitische fundamentalistische krachten gaande van de Moslim Broederschap tot Al Qaïda, ze zijn allen gekant tegen ISIS. Maar niets van dit alles is reden tot optimisme voor het toekomstige Syrië. Het regime heeft inderdaad veel meer mensen gedood dan ieder andere kracht, ISIS inbegrepen. Maar de meeste oppositie krachten vertegenwoordigen alternatieven die helemaal niet inspirerend werken. Maar de voorafgaande voorwaarde om de ontwikkelingen te veranderen, ontwikkelingen die door het regime zelf werden geproduceerd, is dat men verlost raakt van Assad. Als dit niet gebeurt, is er niets mogelijk.
Er zijn ook de Koerdische krachten in Syrië, zij zijn de meest progressieve en misschien de enige progressieve gewapende groep die aan heel deze strijd deelneemt. Tot nu voeren ze voornamelijk strijd tegen ISIS terwijl ze een zekere neutrale houding hadden tussen het regime en de rest van de oppositie. Sinds vorig jaar werden en worden ze nog steeds gesteund door de V.S. met luchtaanvallen en wapenleveringen. Ze zijn voornamelijk ingezet in de controle en de verdediging van de gebieden waar veel Koerden wonen. Om een rol te spelen in het gevecht buiten deze gebieden, en dus mee het lot van Syrië in zijn geheel te bepalen, moeten ze bondgenootschappen afsluiten met Arabieren en met andere minderheden. Daar stuurt Washington op aan met enig succes, eerst door hen te overtuigen tot samenwerking met het Vrije Syrische Leger en nu ook met Syrische Arabische stammen volgens een patroon dat door de V.S. werd gevolgd in Irak tegen Al Qaïda en dat daar nu opnieuw wordt geactiveerd tegen ISIS.
Denk je dat er in Syrië een coalitie kan naar voor treden die een progressief perspectief kan betekenen voor de toekomst van het land?
Eerlijk gezegd ben ik helemaal niet optimistisch over de bestaande krachten – allemaal. Het beste waarop we nu kunnen hopen is het einde van de oorlog. De prioriteit is het stopzetten van dit verschrikkelijk bloedbad en de vernieling van het land. Een progressief alternatief zal moeten heropgebouwd worden vertrekkend van het nog bestaande potentieel. Hoewel er geen georganiseerde krachten van belang aanwezig zijn die een progressief alternatief vertegenwoordigen, is er toch een belangrijk potentieel dat bestaat uit de talrijke jongeren die de opstand van 2011 waren begonnen. Nu zijn duizenden van hen in ballingschap; anderen zitten in de gevangenis. Vele andere zijn nog steeds in Syrië maar ze kunnen geen rol van betekenis spelen in de burgeroorlog. We moeten de oorlog eerst stopzetten. Wat het einde van de oorlog ons ook zal brengen, vanuit dat standpunt zal het positief zijn. Om enig optimisme te kunnen vertonen, zal er eerst een nieuw progressief alternatief moeten ontstaan op basis van het bestaande potentieel.
Maar kan men stellen dat het stopzetten van dit conflict alleen kan gerealiseerd worden door een of andere interventie van buitenaf? Of denk je dat de tussenkomst van vreemden, Rusland of het Westen, de oorlog alleen maar verlengen?
Tot nu heeft de Westerse interventie zich uitsluitend gericht op ISIS. De aanvallen van de door de V.S. geleidde coalitie vermeden de gebieden onder controle van het regime volledig. Terwijl Rusland heel weinig aanvallen heeft gericht tegen ISIS, de grote meerderheid van hun aanvallen waren gericht tegen de niet-ISIS oppositie in gebieden die zowel door het regime en als door de oppositie worden betwist. Dus hier is een wezenlijk verschil. De Russische interventie verlengt inderdaad de burgeroorlog. Wat ook het ‘wensdenken’ van het Westen moge zijn over een mogelijke rol van Rusland, het blijft een feit dat het regime uitgeput was, dat het terrein verloor en op weg was naar de ineenstorting, voor de Russische interventie. Dat is waarom Poetin is tussengekomen zoals ik al eerder heb gezegd. Een ineenstorting van het regime van Assad was voor hem een vreselijke nederlaag geweest.
De spectaculaire expansie van ISIS begon meer dan een jaar geleden en noch Rusland, noch het Assad regime hebben iets gedaan om ze te bestrijden. De voornaamste zorg van Poetin, zoals die van Assad, is het overleven van het regime. Poetin verlengt de oorlog door het regime te ondersteunen. En dat is misdadig. Uiteindelijk kan men alleen maar wensen dat het Westerse ‘wensdenken’ bewaarheid wordt, dat Poetin, Assad dwingt op te stappen. Het valt moeilijk te zeggen wat hierover de zienswijze van Poetin is. Maar, indien de oorlog niet vlug eindigt, loopt Rusland toch een groot gevaar in het moeras vast te raken, om Obama’s term te gebruiken. We zullen dus kijken hoe de zaken zich ontwikkelen. De meest rooskleurige droom van de gewone mensen in Syrië vandaag is een einde aan de oorlog met het inzetten van VN troepen om de orde te handhaven en de staat en het land weer op te bouwen.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het tijdschrift Lefteast. Nederlandse vertaling: Marijke Colle.
