Als u een goed christen bent, dan kent u waarschijnlijk de zeven hoofdzonden, te weten ijdelheid, hebzucht, onkuisheid, afgunst, gulzigheid, woede, luiheid. U vermijdt enkele ervan, maar niet allemaal, want alleen de Heiligen zijn fundamentalisten op dit terrein. U kent waarschijnlijk ook de zeven deugden, te weten wijsheid, rechtvaardigheid, gematigdheid, moed, geloof, hoop en naastenliefde. De beoefening van deze deugden is iets moeilijker dan het vermijden van de zeven zonden. Wat er ook van zij, zonden en deugden zijn bepaalde kenmerken van de min of meer universele cultuur. Ze zeggen hoe we ons moeten gedragen als mensen onder elkaar. We houden niet van de vrek die enkel van zichzelf houdt, we benijden hem niet en we worden soms boos op hem. We zijn namelijk beschaafd. Alleen beschaafde mensen zondigen. De dieren zondigen niet en zijn dus niet beschaafd.
De Chinese deugden zijn iets anders, te minste als we te rade gaan bij Confucius. Het zijn een lang leven, geluk, populariteit, oprechtheid, edelmoedigheid, waardigheid en vriendelijkheid. Maar de Onsterfelijke Wijze richt zich hiermee speciaal tot de vorst: als het volk goed bestuurd wordt dan is het gelukkig en dan behoudt de vorst het Mandaat des Hemels. De huidige Chinese bestuurders, d.w.z. de partijbureaucraten die tegelijk staatsbureaucraten zijn, gehoorzamen aan deze regels met ijzeren hand. Zij beschikken hiervoor over politie, leger en vakbonden die hen ter wille zijn. Als het volk niet gelukkig is dan vergist het zich en moet het weer op het rechte pad, de Tao, worden gebracht.
Wat zijn nu in de ogen van deze bureaucraten zonden? Dat hangt van de situatie af. De wind waait soms uit diverse richtingen in dit immense land. Gisteren mocht je de lijn van de Partij niet kritiseren, vandaag moet je honderd bloemen laten bloeien en honderd scholen laten wedijveren, morgen moet je weer je bek houden. Maar sinds het Rijk van het Midden op weg is om het Rijk van de Zakenmiddens te worden, heeft de partijleiding een intern document geproduceerd (dat alweer uitgelekt is) waarin de zeven gevaren worden vermeld die het land bedreigen. Het gaat om de volgende “gevaarlijke Westerse waarden”: 1) de mensenrechten; 2) onafhankelijke media; 3) de civiele maatschappij; 4) de burgerrechten; 5) de nihilistische kritiek van de vergissingen begaan door de Partij; 6) de bevoorrechte kapitalistische klasse; 7) een onafhankelijke rechtspraak.
Dit alles is niet helemaal onjuist, maar je moet een onderscheid maken tussen de bureaucratische en een revolutionair socialistische interpretatie. De door het “Westen” opgevatte universele mensenrechten houden het recht in om de arbeidskracht van de werker uit te buiten, dus hem of haar te onderdrukken. Mensenrechten uit hun sociale context halen en er een absolute waarde van te maken, zijn abstracte zinloosheden.
Onafhankelijkheid van de media? Sinds wanneer en waar zijn die onafhankelijk? De civiele maatschappij? Maar dat zijn de niet-gouvernementele organisaties zoals de banken, de organisaties van de industriëlen en kooplieden en de vakbondsleiders die zweren bij het sociale overleg. De burgerrechten? Dat is het recht om alle vier of vijf jaar een volksvertegenwoordiger te kiezen die toch doet wat hij of zij wil. De nihilistische kritiek? Wat levert de opbouwende kritiek op als ze je bedrijf “delocaliseren”? Een bevoorrechte kapitalistische klasse? Sinds wanneer is die klasse niet bevoorrecht? Een onafhankelijke rechtspraak? Maar de rechtspraak dient grotendeels om de sociale verhoudingen van de heersende klasse in stand te houden.
Ik geef grif toe dat we alles in het werk moeten stellen om de democratische vrijheden te verdedigen. Zonder die vrijheden is de antikapitalistische strijd oneindig moeilijker. Maar die vrijheden werden ons niet aangereikt, we hebben er voor moeten vechten. De klassenstrijd produceert dus cultuur. Wat de bazen beschouwen als zonde en deugd is niet wat wij daaronder verstaan. Wij stellen solidariteit tegen individualisme, internationalisme tegen nationalisme. Dat is socialistische cultuur. Amen. Einde van de preek.
