De strijd moet nog beginnen
La Gauche ontmoette Delphine Latawiec, nationaal secretaris van de CNE (de tegenhanger van de LBC in Franstalig België) en verantwoordelijke voor de sector handel, voor een gesprek over de sociale situatie bij Delhaize en waar de directie net voor de zomer haar intentie aankondigde om 2.500 werknemers te ontslaan (790 jobs door de sluiting van 14 winkels, 1.600 in andere winkels en 50 in de centrale diensten) en de loonpolitiek aan te passen naar meer flexibilisering. Na de aankondiging legde het personeel van een reeks winkels gedurende verschillende dagen het werk neer. De onderhandelingen moeten starten na de zomer. Op maandag 8 september is er een eerste Ondernemingsraad.
La Gauche: Is de aankondiging van de herstructurering een complete verrassing of hing ze al een tijdje in de lucht?
Delphine Latawiec: Ik volg het dossier Delhaize pas sinds een jaar op. Sinds de eerste vergaderingen waar ik aan deelnam, kaartte de directie van Delhaize een loonlastenprobleem aan en stelde ze dat de collectieve arbeidsovereenkomsten mogelijk moesten herzien worden.
Moet de doelstelling van 2.500 ontslagen absoluut gehaald worden door de directie of is het een cijfer dat dient om onderhandelingen over aan te gaan met de vakbonden?
We verwachtten ons niet aan een dergelijk bloedbad. Ik kan me vergissen, maar ik heb nogal de indruk dat ze een dergelijk hoog cijfer aankondigen om een schok-effect te creëren. En waarschijnlijk om de werkomstandigheden naar beneden te halen in ruil voor de “redding” van een aantal jobs van de 2.500 die zijn aangekondigd. Indien ze werkelijk zoveel werknemers zouden ontslaan, stelt de vraag zich hoe de winkels kunnen blijven functioneren. Het is dan waarschijnlijk dat Delhaize nieuwe mensen zal aanwerven, maar dan met meer precaire en flexibele contracten.
Bij de aankondiging van de herstructurering hebben vele werknemers snel gereageerd. En niet enkel in de winkels die met sluiting bedreigd zijn. De laatste maanden zijn de spanningen op de werkvloer bij Delhaize toegenomen. Werknemers kregen berispingen zonder aanleiding en we zagen steeds minder personeel. We voelden het aankomen dat de bom zou barsten.
De massale reactie van het personeel is ongezien. Ondanks de syndicale traditie bij Delhaize, is er geen voorgeschiedenis van stakingen. De syndicale verantwoordelijken en de afgevaardigden waren dus in positieve zin verrast door de omvang van de acties die gedurende verschillende dagen hebben aangehouden in een reeks winkels.
Gaat de strijd deze herfst gevoerd worden?
Bij de aankondiging van de herstructurering in juni, was het personeel woedend en vastbesloten. We zullen nu, na de vakantieperiode, zien hoe de werknemers zich opstellen. Velen gaan er ongetwijfeld van uit dat Delhaize niet meer zoals voorheen zal zijn. Maar vooral weten we nog heel weinig over de herstructurering. Tot op vandaag horen we in de vergaderingen met de directie geen duidelijke taal. Het is wachten op de Ondernemingsraad van 8 september om meer te weten.
Het personeel van Delhaize hangt af van het paritair comité (PC) 202. Is het technisch mogelijk dat het personeel na hervormingen in een minder voordelig paritair comité wordt geplaatst?
Neen, maar men moet weten dat de collectieve arbeidersovereenkomsten (CAO) die in paritaire comités worden vastgelegd maar een minimum zijn. Bij Delhaize heeft men in de loop der jaren voorwaarden kunnen verkrijgen die verder gaan dat wat vastgelegd is door het paritair comité: betaalde pauzes, loonbarema’s die eigen zijn aan de onderneming. De directie wil vooral van de uitzonderlijke situatie die wordt veroorzaakt door de herstructurering gebruik maken om heel wat “huisvoordelen” af te bouwen. Bijvoorbeeld de beperkte flexibiliteit van uurroosters van de werknemers die het langst actief of nog het invoeren van een nieuw soort voordelen die gelieerd zijn aan prestaties.
Voor veel consumenten zijn Carrefour en Delhaize de twee grote supermarkten van het land. Deze twee ketens zijn nochtans ingedeeld in verschillende paritaire comité’s: het PC 312 voor Carrefour en het PC 202 voor Delhaize? Zijn de werkvoorwaarden beter in het PC 312?
Carrefour en Cora zijn hypermarkten die ingedeeld zijn in het PC 312. Historisch was dat het paritair comité van de grote winkels waar des werkvoorwaarden het beste waren. Dat is vandaag niet meer het geval. De vergelijking is moeilijk te maken: hier heb je een premie, elders een kwartier betaalde pauze. Maar we stellen vast dat de omstandigheden soms voordeliger zijn bij Delhaize of bij Aldi in functie van de overeenkomsten binnen de ondernemingen.
Vormt de fragmentatie in verschillende paritaire comités geen rem voor de solidariteit en de collectieve actie van de hele sector?
Dat is een terugkerend probleem. In november 2008 wilde Carrefour een hypermarkt in onderaanneming openen in Brugge. Dat is uiteindelijk ook gebeurd, maar met de overeenkomsten waarvoor we gestreden hebben. Indertijd is de kwestie van de gelijkschakeling van de werkvoorwaarden in de verschillende paritaire comités van de sector op tafel gelegd. Het probleem is dat ieder van de partijen haar visie heeft over een harmonisering: de vakbonden willen de werkvoorwaarden opkrikken terwijl de werkgevers ze willen terugbrengen naar die van de PC 201 (detailhandel). Echter wanneer er een nationaal akkoord van de sector wordt besproken, onderhandelen de drie grote comités van de sector (312, 202, 311) samen. De comités 202.1 en 201 daarentegen hebben ieder een andere overeenkomst.
Welk percentage van het personeel werkt halftijds?
Wanneer de vraag gesteld wordt aan de directie van Delhaize, antwoordt ze: “fifty-fifty”. Maar van naderbij bekeken hebben de kaders allen een voltijdse baan terwijl bij de bedienden in de rekken en aan de kassa in meerderheid halftijdse contracten hebben.
Gaan de onderhandelingen met de directie van Delhaize weldra hernemen?
Ik denk dat de onderhandelingen enkele maanden zullen duren. We hebben van de directie een lang document ontvangen en de bespreking van dit document gaat wellicht verschillende vergaderingen innemen want de vragen zijn talrijk en de antwoorden vaak niet duidelijk. We willen niet beginnen onderhandelen over het sociaal plan. We willen eerst alle andere mogelijkheden bekijken om andere pistes te zoeken. En daar zullen we een krachtsverhouding nodig hebben. In juni was het erg aanmoedigend om te zien hoe de winkels één na één sloten en hoe wijkcomités solidariteitsacties organiseerden. Maar iedereen ging zijn eigen gang, vaak zonder onderling overleg. Het zal belangrijk zijn om, wanneer de mobilisatie herneemt, coördinatievergaderingen te houden met de wijkcomités en de klanten. Een collega herinnerde me eraan dat in het verleden in een andere keten door de werknemers in strijd aan de klanten werd gevraagd om hun inkopen niet op vrijdag te doen. Dat desorganiseert in belangrijke mate het werk want de verse producten (bvb. fruit en vis) kunnen de volgende dag niet worden verkocht.
Hoe heeft de directie de stakingsacties van juni ervaren?
Ik denk dat ze voor de eerste keer de mate van ontevredenheid heeft gezien en begrepen dat de herstructurering niet van een leien dakje zal lopen. Bovendien heeft de directie gezien dat we in een aantal winkels de werknemers hebben moeten overtuigen om de staking op te schorten in afwachting van de echte strijd na de zomer. Delhaize hoopt ongetwijfeld om het conflict te beëindigen voor december want dat is de maand met het hoogste zakencijfer voor de hele sector.
