In een week als president heeft Donald Trump een grote protestbeweging gecreëerd. Verspreid over de Verenigde Staten trokken demonstranten naar vliegvelden om te protesteren tegen zijn presidentiële bevel tot het weren van mensen uit zeven landen met een voornamelijke islamitische bevolking. De protesten hebben zich verspreid en in Groot Brittannië tekenden meer dan een miljoen mensen een petitie om een uitnodiging aan Trump voor een officieel staatsbezoek af te zeggen. David Finkel, redacteur van het tijdschrift Against the Current, en Joanna Misnik, een leider van de socialistische organisatie Solidarity, geven hun mening over de huidige ontwikkelingen.
Wat was jullie eerste reactie op de besluiten van Trump in zijn eerste week als president?
De 14 decreten van Trump in de eerste week zijn erop gericht zijn campagnebeloftes te verwezenlijken en te laten zien dat hij de enige leider is die ‘make America great again’ waar kan maken. Zijn uitspraken, interviews en zijn alarmerend onvolwassen gedrag doen soms zelfs zijn naaste medewerkers perplex staan, zij hebben problemen uit te leggen wat hij bedoelt en moeten soms regelrechte leugens toedekken. Een nieuw begrip is toegevoegd aan het Amerikaanse woordenboek: ‘alternatieve feiten’.
Sommige van zijn uitspraken zijn om onzinnig; het plan om plotsklaps de Amerikaanse ambassade in Israël naar Jeruzalem te verplaatsen, de absurde claims over het aantal toeschouwers bij zijn beëdiging en zijn herhaalde bewering dat er tijdens de verkiezingen drie miljoen ongeldige stemmen zijn uitgebracht. Andere uitspraken zijn verwerpelijk, maar voorspelbaar als deel van het streven naar de steun van extreem- en religieus rechts; het schrappen van immigratie-visa, de aanval op abortusrechten, het verwijderen van informatie over klimaatverandering op websites van de overheid, het dreigement om de financiering van steden die niet meewerken aan het opjagen van immigranten stop te zetten, het opnieuw opstarten van de Dakota Accos- en Keystone XL pijpleidingen en natuurlijk de beruchte muur langs de grens.
Het duurde niet lang voor er oppositie kwam tegen het anti-immigrantenbeleid van Trump. Burgemeesters van grote steden – New York, Chicago, Portland, Los Angeles en vele anderen – hebben verklaard dat hun steden toevluchtsoorden zijn voor immigranten, ongeacht landelijk beleid. In het hele land vonden demonstraties plaats, vooral in het zuidwesten en op belangrijke vliegvelden waar vluchtelingen en mensen met een verblijfsvergunning uit de zeven landen vast worden gehouden.
In de tweede week heeft Trump zijn kandidaat voor de lege zetel in het hooggerechtshof bekend gemaakt. De Republikeinen zijn vastbesloten om door middel van een meerderheid in dat hooggerechtshof de legalisering van abortus terug te draaien en via nieuwe wetten het recht van werknemers om zich in een vakbond te organiseren te beperken. In deze eerste fase heeft de meerderheid van de Amerikaanse bonden een zelfvernietigende koers gekozen; in plaats van de bewegingen voor verzet en solidariteit te ondersteunen, wachten ze af. Wat er nog aankomt zijn de Republikeinse begrotingsvoorstellen – zoals het er nu naar uitziet zullen deze de limieten van economische waanzin testen. Dit zijn gevaarlijke tijden.
Hoe kwamen de grote demonstraties van 21 januari tot stand?
We wisten dat Trump de meest verachte bewoner van het Witte Huis is in de moderne geschiedenis. De vrouwendemonstratie werd gestart met een individueel bericht op Facebook dat snel werd opgepikt door een organisatiecomité. Dit comité had duidelijk banden met de Democraten maar plaatste op bewonderenswaardige wijze de kwesties van zwarte mensen, moslims en LHBTQ’s en feminisme centraal. De demonstratie zelf was een van die gebeurtenissen die alle verwachtingen overtreft, niet alleen in Washington maar in grote en middelgrote steden in het hele land en internationaal. Dit was een spontaan protest van vrouwen van alle leeftijden die hun boosheid toonden en duidelijk lieten blijken niet terug te willen gaan. De meerderheid van de vele creatieve borden op de demonstratie waren zelf gemaakt. In de VS namen minsten 3,5 miljoen mensen deel. In sommige gevallen konden de geplande demonstraties niet plaatsvinden omdat de straten al gevuld waren. De sprekers in Washington waren voortreffelijk, maar de meeste mensen konden niet eens dichtbij genoeg komen om hen te horen.
De demonstraties waren schijnbaar een samenkomen van de bewegingen in de VS, tegen Trump maar ook voor gelijke rechten, het milieu en tegen politiegeweld. Hoe kan dit bondgenootschap worden uitgebouwd en bestendigd?
We kunnen stellen dat de demonstraties verder gingen waar Occupy op het hoogtepunt ophield. Waar ze toe zullen leiden is nog een open vraag. Het is belangrijk om te stellen dat antikapitalistisch links belangrijke bijdragen kan leveren aan deze beweging, maar deze zeker niet kan ‘leiden’. Een stabiele, brede alliantie van de bewegingen en organisaties die zich verzetten tegen deze regering moet nog opgebouwd worden. Er is nu veel beweging en er worden veel pogingen gedaan om de Democratische Partij onder druk te zetten en hun vertegenwoordigers aan te zetten tot serieus verzet. In het verleden is dit een vrij zinloze aanpak gebleken. De neoliberale Democratische Partij van vandaag de dag zal zich op bepaalde punten verzetten, al is het maar omdat ze anders uit zal sterven. Maar de meeste Democraten zeggen nog steeds dat ze samen willen werken met Trump om ‘de VS te verenigen’.
Op lokaal niveaus zijn er coalities tegen Trump gevormd die onafhankelijk zijn van de gevestigde partijen. Deze richten zich niet op de Democraten, maar op het opbouwen van onafhankelijk verzet. We hopen dat hier op voortgebouwd kan worden naarmate het tijdperk Trump erger wordt en de Democraten steeds meer mensen teleurstellen die nu nog hopen dat ze leiding zullen geven.
De beweging moet bereid zijn de meest kwetsbare delen ervan te beschermen. Er zijn bijvoorbeeld dreigementen dat Black Lives Matter ‘onderzocht’ zal worden op een manier die geïnspireerd is door McCarty’s heksenjacht op communisten. Immigranten zonder papieren staan vreselijke dingen te wachten. Tegelijkertijd zal het deel van Trump’s basis dat tot de witte arbeidersklasse behoort, erg hard getroffen worden door de komende ontmanteling van ziektekostenverzekeringen, sociale zekerheid en medische zorg. De beweging tegen Trump moet een boodschap hebben gericht aan deze mensen, anders zullen ze nog dieper in racistische wanen vervallen. Ook hier is de makheid en desorganisatie van de vakbonden een struikelblok. Bonden in de bouw steunen bijvoorbeeld het milieuvernietigende beleid van Trump en sommige werknemers geloven in de mythe dat protectionistisch beleid ‘de industrieën terug zal brengen naar de VS’.
Wat zijn de perspectieven voor de beweging tegen Trump?
Er is eerder sprake van een wijd spectrum van activiteiten dan van coherente perspectieven. Elke dinsdag zouden er activiteiten plaats moeten vinden die vooral neerkomen op het formeel of informeel lobbyen bij leden van het congres. Landelijk is in Washington en misschien op de westkust voor 29 april de eerste grote mobilisatie voor het milieu gepland. Wetenschappers die boos zijn over de aanvallen op hun recht om mensen voor te lichten werken aan een ‘mars voor de wetenschap’ waar de datum nog voor moet worden vastgesteld. Er zijn plannen voor 15 april, de dag dat aangiftes voor de inkomstenbelasting binnen moeten zijn, vooral omdat Trump, in tegenstelling tot alle andere presidenten, weigert zijn belastingaangifte openbaar te maken. De jaarlijkse Gay Pride betoging zal veel groter zijn. Het zou logisch zijn, maar we weten het nog niet zeker, als op 1 mei de enorme mobilisaties van Latino’s die we tien jaar geleden zagen, opnieuw tot leven komen. Omdat veel van de acties van Trump onvoorspelbaar zijn, moeten we zowel wat betreft het verzet als de aanvallen op het onverwachte rekenen.
Het vermelden waard is dat veel gevestigde media meer tegen Trump zijn dan tegen enige andere president in het verleden. Er zullen ongetwijfeld schandalen aan het licht komen. De effecten hiervan kunnen niet worden voorzien. Er is veel speculatie over op welk moment de heersende elite zal botsen met Trump en zal beslissen dat hij een obstakel is voor het soort ‘grootsheid’ dat zij willen voor hun land.
Waar is de linkse beweging die Sanders creëerde tegenwoordig?
Zoals te verwachten viel, schaarde een groot deel van de aanhang van Sanders zich achter Clinton. Jammer genoeg behaalde de campagne van Jill Stein en Ajamu Baraka voor de Green Party geen grote doorbraak en wonnen ze slechts ongeveer een procent van de stemmen. Na de verkiezingen heeft Bernie Sanders de organisatie Our Revolution gelanceerd – deze streeft ernaar de Democratische Partij te veranderen in een progressieve organisatie. Onder zijn aanhang bestaat enige onvrede over dit nauwe perspectief en sommige prominente supporters en medewerkers van Sanders zijn opgestapt en bekritiseren het perspectief van werken in de Democratische Partij. Maar de meeste supporters van Sanders proberen, net zoals de meeste demonstranten op 21 januari, om de Democraten ertoe aan te zetten Trump te bevechten.
Wat betreft links, het feit dat Bernie Sanders het idee van socialisme verspreid heeft, heeft in combinatie met de schok van de verkiezingen een groep nieuwe mensen tot socialistisch politiek engagement gebracht. Op de eerste plaats hebben de Democratic Socialists of America (DSA) duizenden nieuwe leden erbij gekregen. De DSA is sinds de fragmentatie van de Socialist Party in de vroege jaren zeventig de Amerikaanse organisatie die nog het meest op een traditionele sociaaldemocratische beweging lijkt. In een paar maanden zijn ze van 7000 naar 14000 leden gegroeid. Na jaren van stagnatie is DSA opeens een onmisbare factor in linkse politiek. Op aanzienlijke kleinere schaal zijn ook revolutionaire organisaties, waaronder Solidarity, gegroeid. De test voor iedereen in socialistisch en antikapitalistisch links is hoe we reageren op de honderdduizenden mensen die vol afschuw zijn over Trump en de macht van wit racisme. We moeten geen pretenties hebben dat we de voorhoede zijn en samenwerken met mensen die zich nu bewegen richting linkse en socialistische ideeën.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op International Viewpoint. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
