Na het succes van District 9 kreeg regisseur Neill Blomkamp carte blanche om een blockbuster van formaat te creëren, die eveneens een sterke politieke boodschap meekrijgt. Elysium draait om de kloof tussen arm en rijk en de ‘illegaliteit’ van de bewoners van een verpauperde aarde.
In het universum van 2154 heeft de rijkste 1% zijn toevlucht genomen in een gigantisch ruimtestation met de toepasselijke naam Elysium. De gemeenschap van Elysium bezit de technologie die elke ziekte en afwijking kan genezen. De bevolking op aarde, aangeduid als illegaal, geniet geen van de voordelen die de nimmer ouder wordende 1% wel heeft. De aarde is niet alleen overbevolkt, maar ook sterk vervuild na jaren van industrieel misbruik.
Het verhaal begint met de jonge Max (Matt Damon) die in een verwoest Los Angeles droomt van een rijk leven op het Elysium, dat bij klaar daglicht in de lucht te zien is. Zijn toekomst is echter niet rooskleurig. Als ex-gedetineerde wordt hij lastiggevallen door politierobots met willekeurige bagagecontroles en geautomatiseerde reclasseringsmedewerkers.
Als hij bij een fabrieksongeluk een dodelijke dosis straling over zich heen krijgt, besluit hij zijn lot in eigen handen te nemen. Met behulp van oude vriend en mensensmokkelaar Spider laat hij zich ombouwen tot een supermens met een geavanceerd exoskelet. Hij is echter niet voorbereid op wat hem daarna te wachten staat.
Door een fout verijdelt hij onbedoeld de couppoging van defensieminister Delacourt (Jodie Foster). Het gevolg is een achtervolgingsactie waarbij niet alleen zijn eigen lot, maar ook dat van de gehele aardbevolking in de waagschaal komt te liggen.
Illegaliteit
De parallellen die Blomkamp schetst met de huidige politieke toestand rondom illegaliteit zijn wederom overweldigend duidelijk. In de VS loopt al enige tijd de discussie of ook illegalen recht hebben op gezondheidszorg. Treffend wordt de sociale ongelijkheid in beelden gevat. De scène waarin de ‘illegalen’ op hun knieën onder wapenschot deportatie afwachten is een die zich op het netvlies brandt.
Blomkamp vertelde op het idee van de film te zijn gekomen toen hij, gestrand langs de Mexicaanse grens, terug naar zijn hotel moest lopen. Het verschil in rijkdom dat hij daar observeerde raakte hem zo diep dat hij besloot er ooit een film over te maken. Om het beeld van een post-apocalyptische aarde realistisch neer te zetten, filmde hij op de vuilnisbelt van Mexico-Stad. De mate van vervuiling daar dwong de filmcrew speciale maskers te dragen.
Matt Damon is goed gekozen als hoofdrolspeler van deze dystopische actiefilm. Hij geeft het personage van Max een geloofwaardige dimensie als verarmde witte fabrieksarbeider die zich in een onmogelijke situatie bevindt. Jodie Foster speelt de ijzige minister van Defensie Delacourt, die de taak heeft gekregen het ultieme paradijs te beschermen tegen de invasie van illegalen. In een deftig mantelpakje gehesen speelt ze een perfecte imitatie van IMF-directeur Christine Lagarde, compleet met soortgelijk kapsel en Frans accent.
Ondanks de inhoudelijke ambities van Blomkamp, verdrinkt deplot bijna in de technologische hoogstandjes die hij zo liefheeft. Waar technologie in District 9 nog de setting vormt voor het verhaal, een parabel over Zuid-Afrikaanse apartheid, laat hij het in Elysium de voorgrond nemen op momenten waar het er echt om spant. Wat dat betreft verschilt de film weinig van andere blockbusters.
Waar het verhaal het echt van moet hebben, zijn de scherpe politieke observaties. De menselijke verhalen, gedragen door geloofwaardige multiculturele acteurs, tillen het verhaal eveneens boven het niveau van hersenloos actiespektakel uit. Het toont een spiegel van onze huidige maatschappij waar je moeilijk omheen kan, zeker omdat echte armoede het decor is.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu
