Na getroffen te zijn door de verwoestende tropische storm Haiyan wacht de Filipijnen nog meer onheil. Het land wordt niet alleen door natuurrampen geteisterd: zo trof Haiyan de archipel terwijl er zich een corruptie schandaal zonder weerga afspeelt. Natuurrampen of corruptie, het zijn de armen die het zwaarst getroffen worden. Onze steun moet daar rekening mee houden.
Sinds afgelopen zomer hebben klokkenluiders naar buiten gebracht hoe Janet Lim-Napoles, de organisator van een reeks fictieve ontwikkelingsorganisaties, corrupte politici hielp miljoenen te verdonkeremanen. Leden van het Filipijnse congres hebben de beschikking over speciale fondsen van overheidsgeld die bestemd zijn voor ontwikkelingswerk in hun kiesgebieden.
Aangezien de politici naar eigen inzicht kunnen beschikken over de bestemming van deze ‘Priority Development Assistance Funds’ ligt corruptie voor de hand. In de volksmond worden deze fondsen dan ook ‘pork barrel’, wat zoveel betekent als smeergeld, genoemd.
Lim-Napoles runde allerlei ontwikkelingsorganisaties die alleen op papier bestonden. Politici financierden projecten van deze fictieve organisaties en het geld werd vervolgens verdeeld tussen Lim-Napoles, haar kompanen en de politici. De reeks verdachte politici is een who’s who van grote namen van de Filipijnse politiek. Verdachten zijn onder andere senator Juan Ponce Enrile (voormalig minister van justitie en defensie onder de dictator Marcos en tot voor kort voorzitter van de senaat), senator Jinggoy Estrada (zoon van de afgezette president Joseph Estrada) en senator Ferdinand Marcos, Jr (zoon van). Het is onmogelijk nu al vast te stellen hoeveel geld Lim-Napoles corrupte politici hielp te stelen: getuigen spreken van een geroutineerde operatie waarin regelmatig hele koffers met geld versleept werden. Een eerste schatting van het gestolen bedrag komt op zo’n 170 miljoen euro.
Er wordt al langer geroepen om de afschaffing van pork barrel en sinds het uitbreken van dit schandaal zijn er grote protesten geweest om die eis kracht bij te zetten. De Filipijnse president, Benigno Aquino (zoon van presidente Cory Aquino die Marcos opvolgde), lijkt daar echter niet bereid toe te zijn: hij wil het pork barrel systeem slechts aanpassen om het meer transparant te maken. Gezien de bittere ervaringen met de diepgewortelde corruptie bestaat daar veel scepsis over – wat zou de politici ervan weerhouden de toezichthouders ook om te kopen of te manipuleren?
De corruptie ondermijnt het ontwikkelingsbeleid dat juist de allerarmsten moet helpen. En ook bij natuurrampen als Haiyan zijn vooral zij slachtoffer. Hun huizen zijn het meest kwetsbaar, hun toegang tot medische zorg het moeilijkste. En ze leven in gebieden waar de jacht op winst het risico tijdens natuurrampen nog verder vergrootte, bijvoorbeeld waar houtkap op de hellingen van bergen het risico van modderstromen creëerde en nabij kusten waar vervuiling natuurlijke schokbrekers als koraalriffen en mangrovebossen verwoestet.
En de armen zijn voor noodhulp afhankelijk van dezelfde bloedzuigers als die achter het pork barrel schandaal zitten. Nadat de storm Sendong in 2011 honderden levens eiste, graaiden corrupte bestuurders miljoenen aan hulpgeld bij elkaar. Nog steeds wonen mensen in tenten. En als ze eindelijk de toegezegde noodwoningen krijgen blijken deze vaak bijna op instorten te staan omdat er gebruik gemaakt is van goedkoop, tweederangs materiaal zodat iemand het verschil in de kosten in de zak kon steken. Tropische stormen komen en gaan, de heersende klasse is een voortdurende ramp.
Het zou makkelijk tot cynisme kunnen leiden; een politiek systeem bestaande uit dynastieën van volksmenners en zwendelaars en een verarmde bevolking die van hen afhankelijk is. Maar de Filipijnen is ook een land met een levendige linkse beweging met diepe wortels. Na dit soort rampen staan zij en hun netwerken paraat om van onderop noodhulp en wederopbouw te organiseren. Met veel minder geld dan de grote officiële instanties weten zij toch veel te bereiken omdat ze de corruptie grotendeels kunnen omzeilen en direct samenwerken met de slachtoffers.
Het Franse Europe solidaire sans frontières (ESSF) werkt al langer samen met dit soort organisaties. Na Haiyan heeft ESSF een nieuwe oproep gedaan. Wil je zeker weten dat je geld goed terechtkomt en bijdraagt aan werkelijke wederopbouw, steun hen dan.
Giften kunnen gestort worden op:
IBAN : FR85 3000 2005 2500 0044 5757 C12
BIC / SWIFT : CRLYFRPP
Account holder : ESSF
onder vermelding van ‘Haiyan’.
Meer informatie over ESSF vind je op hun website.
