François Hollande zegt dat hij het signaal van de Franse kiezers (en niet-kiezers) heeft begrepen. En meteen geeft hij die Fransen een nieuwe premier die nog meer dan zijn voorganger, Jean-Marc Ayrault, uit hetzelfde vaatje zal tappen: een zogenaamd soberheidbeleid met wat belastingverlagingen om de pil te vergulden. Voortgaande op wat Valls totnogtoe zei en deed, zet de Franse PS nog een stap meer naar rechts (zie Uitpers 22 oktober: Coming man Manuel Valls, of kan PS nog rechtser). De linkerzijde mort – maar slikt.
De gemeenteraadsverkiezingen zijn voor de Franse linkerzijde, neplinkerzijde zoals de PS inbegrepen, een débacle geworden. De enigen die zich een beetje kunnen troosten, zijn de groenen van Europe Ecologie-Les verts (EELV) die enkele lokale successen boeken (hun kandidaat wint van de PS in Grenoble) en minder door de ontgoocheling worden getroffen dan de rest.
Zeer erg
De PS kan er niet omheen. Zelfs traditionele bolwerken gaan verloren. Drie betekenisvolle uitslagen om dat aan te tonen:
-Marseille – In Marseille, eertijds een bolwerk van de oude sociaaldemocratie waar Gaston Defferre, ooit presidentskandidaat, als een patriarch heerste, kreeg de PS-lijst in de eerste ronde amper een vijfde van de stemmen, minder dan het uiterst-rechtse Front National (FN). Een kaakslag van jewelste, want de PS had gehoopt Marseille eindelijk te heroveren op rechts. Maar zelfs in de noordelijke volkswijken, tot voor kort bastions van de PS en van de communistische PCF, boekt het FN groot succes; het 7e district krijgt zelfs een FN-burgemeester, de grootste lokale zege van die partij.
– Limoges – Limoges is sinds mensengeheugenis een linkse stad. Die krijgt nu tot verstomming van zelfs rechts een rechtse burgemeester.
– Rijsel en omgeving: in Rijsel haalt Martine Aubry nog wel 52% in de tweede ronde, maar rondom de stad wint rechts arbeidssteden als Roubaix en Tourcoing, zodat de agglomeratie een rechts bestuur krijgt. Aubry is verbijsterd.
De troost? Parijs, Straatsburg, Lyon… blijven behouden. Maar in enkele steden werden de officiële PS-kandidaten, vaak zittende burgemeesters, verslagen door dissidenten, zoals in Montpellier. Terwijl in Grenoble groen dus, in samenwerking met links, de PS vernederde.
Links Front?
Heeft links van de PS van die neergang van de PS kunnen genieten? Nee.
Jean-Luc Mélenchon, medeleider van de Parti de Gauche en twee jaar geleden presidentskandidaat van het Front de Gauche (PG, PCF en kleinere linkse groepen), trachtte na de eerste ronde nog de pil te vergulden. Het linkse front doet het beter dan het FN, zei Mélenchon en hij pakte uit met statistieken van steden en stadjes waar het Front lijsten had ingediend.
Maar die vergelijking slaat nergens op. Het FN stond zes jaar geleden nergens, 2008 was een dieptepunt, niet te vergelijken met de successen van 1995. Inderdaad, het FN doet het niet zo goed in enkele grote steden, Parijs bijv., en in de rand rond Parijs. Maar de opmars van uiterst-rechts in “nieuwe gebieden”, de industrieel teloorgegane of teloorgaande regio’s in het noorden en noordoosten zijn onheilspellend. Arbeiders hebben er massaal op het FN gestemd – of hebben gewoon niet gestemd, zoals bijna 40% van de kiesgerechtigden.
Optelsommen
Bovendien heeft de PCF kandidaten à la carte aangeboden. In Parijs bijv. stonden de PCF-kandidaten, tot woede van Mélenchon, op de PS-lijsten.
Ook in veel andere steden en gemeenten zaten de PCF-kandidaten verscholen achter etiketten als Union de la Gauche, met de PS, om zo zeker te zijn van verkozenen. In sommige bolwerken diende de PCF eigen lijsten in, niet dus als Front de Gauche. Het is bijgevolg onbegonnen werk uit te maken hoeveel stemmen kandidaten links van de PS kregen.
De PCF kreeg hoe dan ook zware klappen. In veel gewezen bolwerken komt de PCF er nog nauwelijks aan te pas. Steden die ooit een communistische burgemeester of volksvertegenwoordiger hadden (zoals Nimes, Amiens…) negeren de PCF. In de vroegere bolwerken van Marseille verschrompelt de PCF.
Maar ook in de vroegere “rode gordel” rond Parijs is de optelsom erg negatief. In het zo rode departement Seine-Saint Denis heeft rechts nu 21 van de 40 burgemeesters. Bobigny, communistisch sinds de partij bestaat (behalve tijdens de oorlog natuurlijk), krijgt een rechts bestuur, zoals Saint-Ouen. En zoals Villejuif in dat andere rode departement, Val-de-Marne.
Voor de PCF is die verdere afkalving van haar gemeentelijke inplanting een ramp. Want de partij bestaat vooral nog uit lokaal ingeplante gekozenen.
Rechtse zeges
Zowel de UMP als de rechtse centristen van UDI en Modem tellen de zeges op. Voor Jean-François Copé komt dat erg gelegen, zijn leiderschap wordt in de UMP fel betwist, hij zit in allerlei schandalen verwikkeld. Nu krijgt hij een adempauze. Maar een korte. Want ex-premier Alain Juppé geniet mee van de zege, hij werd in de eerste ronde al triomfantelijk herkozen als burgemeester van Bordeaux. Hij voelt zich geroepen om de kandidaat van rechts te worden bij de presidentsverkiezingen van 2017. Copé wil dat ook, maar ex-premier François Fillon en ex-president Nicolas Sarkozy zijn al even ambitieus.
Pacte
Hoe dan ook, UMP, UDI en Modem hebben goed kunnen profiteren van de diepe impopulariteit van president Hollande. Dat 40 % niet opdaagde, heeft te maken met de zware ontgoocheling over het beleid dat helemaal geen breuk betekent met dat van zijn rechtse voorganger. Hollande trachtte vertrouwen te herwinnen met zijn “pacte de responsabilité” dat neerkomt op een pact met het patronaat (zie Uitpers 14 januari 2014: Patronaat, Dieudonné en Julie).
Met Valls wordt nog wat meer naar rechts gezwenkt. De onvrede bij de PS is groot, de linkervleugel tracht zich te reorganiseren, maar krijgt zeer weinig armslag, uit discipline moeten de misnoegden telkens weer het beleid goedkeuren. Valls heeft zich blijkbaar al goed voorbereid op linkse kritiek, hij bakt de jongste tijd zoete broodjes met twee linkse boegbeelden, ministers Arnaud Montebourg en Benoit Hamon, eertijds leider van de linkervleugel. Hoe links te zijn in een regering met een rechts beleid?
Marine Le Pen
Mélenchon noch iemand anders kan de evidentie ontkennen: Marine Le Pen van het FN triomfeert. Ze installeert een reeks burgemeesters, wat nog geen garantie is want in 1995 gebeurde dat ook en het werd geen succes. Maar dit FN verschilt van dat van toen, ze boekt succes met haar strategie om haar partij het imago te geven van een “normale partij”. “Noch links noch rechts”, verkondigt ze nu, “maar een partij van het volk dat door Parijs en door de EU in Brussel wordt genegeerd”.
Ze rekent erop met dat anti-EU aspect de EU-parlementsverkiezingen van 25 mei te winnen, wat wil zeggen de grootste partij te worden. Het slaat aan bij kiezers die zich nog vaag herinneren hoe ze in 2005 massaal tegen die “EU-grondwet” stemden en hoe Parijs en Brussel dat straal negeerden, bij de volgende ronde kregen ze geen kans meer om ja of nee te zeggen in een referendum.
Dat ook de UMP succes boekt, is wel een tegenslag voor Le Pen. Zij rekent op een implosie van die partij tussen rechts radicalen en gematigden als Juppé. Maar voor haar is het een kwestie van tijd om rond het FN een bredere groepering te vormen.
Klare wijn
Indien Valls doet wat wordt verwacht, een verdere afbraak van zekerheden zal het FN daar verder garen bij spinnen. Want links van de PS blijft het aarzelen. Mélenchon zit wel duidelijk in de oppositie, maar de houding van de PCF – nog altijd veel veel groter dan de PG van Mélenchon – is niet zo klaar, een groot deel van de achterban blijft zweren bij samenwerking met de PS. De Europese verkiezingen zouden meer duidelijkheid moeten brengen. Voor de PCF zal het toch wel een stuk moeilijker worden om de PS te sparen met Valls aan het roer. Terloops: Valls is een groot bewonderaar van Israël!
En ook de groenen van EELV zullen nu eindelijk, na alle interne crisissen, iets klaardere wijn moeten schenken. De groenen deden het in de gemeenteraadsverkiezingen vooral goed waar ze autonoom opkwamen of in samenwerking met links, zoals met PG en PCF. Een bocht naar links van groen is mogelijk, het wordt kiezen tussen ministerportefeuilles en geloofwaardigheid.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
