De regeringspartijen VVD en PvdA zijn door de kiezers hard afgestraft. De VVD, de partij van premier Rutte, ging flink achteruit, maar vooral Samsom’s PvdA kreeg een geweldige dreun en verloor vooral in de grote steden dramatisch. Maar waar gingen die ontevreden kiezers naar toe? Naar de lokale partijen, naar D66, naar Eerdmans Leefbaar Rotterdam, naar Wilders en gelukkig ook naar de SP.
Hoe verheugend de afstraffing van de coalitie ook is, de totale uitslag geeft weinig reden tot vreugde. De kiezers zien meer in Pechtold (kopstuk van D66) dan in Rutte en meer in Eerdmans dan in Samsom, meer in de Roermondse onderkoning Van Rey dan in de VVD. Een verlinksing van het electoraat is dit bepaald niet, in tegendeel. De verrechtsing in Nederland gaat gestaag door.
Geert Wilders voelt dit uitstekend aan en doet er in zijn racisme nog een schepje bovenop. De PVV lijkt ervan uit te gaan dat zij vanuit de oppositie het beste in staat is het politieke klimaat nog verder naar rechts te duwen en daarin slaagt zij aardig.
Het enig lichtpunt in deze verkiezingen is de vooruitgang van de SP. De socialisten wisten hun score bijna te verdubbelen en hebben naast hun traditionele bolwerken nu ook in de grote steden en eigenlijk in het hele land een stevige score neergezet. De campagne van de SP was terecht gericht tegen het beleid van Rutte en Samsom. Daarnaast hamerde de partij er op dat zij in het hele land klaar was voor bestuursverantwoordelijkheid.
Of dat er ook van komt, en of dat in alle gevallen ook een stap vooruit zou zijn, is nog maar de vraag. Deelname van de SP in verder door rechts gedomineerde gemeenten zou de partij al snel in tegenspraak brengen met haar sociale beloften, vooral omdat de uitvoering van allerlei bezuinigingen meer en meer wordt afgewenteld op de gemeentes. Voor de grote winnaar D66 is dat geen probleem, zij wil vooral gaan bewijzen dat zij nog beter dan Rutte en Samsom in staat is om de crisis af te wentelen op de gewone mensen. Maar voor een partij die juist een socialer beleid wil voeren creëert deze situatie een valkuil.
Voor een werkelijke verandering van de huidige neoliberale koers is vooral sociale strijd nodig. En dat is het tweede lichtpuntje in deze tijd. “’Bonden durven acties weer aan, nu cao’s aflopen en de economie opkrabbelt”, kopte de NRC op de dag voor de verkiezingen. Bij Tata steel in IJmuiden werd een staking met succes beloond, de schoonmakers bij Schiphol leggen vandaag het werk neer, in de zorg krijgt de succesvolle actiedag van 18 maart in april een vervolg. Het gemeentepersoneel is bezig acties voor te bereiden. Terecht leeft er sterk een gevoel van “nu ze zeggen dat het beter gaat met de economie, mogen wij er ook wel eens van profiteren”.
Een enkele zwaluw maakt geen zomer en het is nog veel te vroeg om van een stakingsgolf te spreken, maar er zit beweging in. En wat betreft Wilders en zijn smerig racisme is er maar een antwoord: massale deelname aan de antiracistische demonstratie deze zaterdag in Amsterdam.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Grenzeloos.
