De Griekse premier Alexis Tsipras kondigde op zaterdagnacht 27 juni aan het door de Trojka (EU, ECB, IMF) geëiste nieuwe besparingsprogramma – een heus nieuw Memorandum – volgend weekend bij referendum aan het Griekse volk voor te leggen. Het is uiterst positief en belangrijk dat het Griekse volk zich nu zelf kan uitspreken over het al dan niet aanvaarden van het door de Europese instellingen en het IMF gedicteerde beleid van sociale afbraak.
In zijn toespraak tot het Griekse volk haalde Tsipras scherp uit naar de opstelling van de EU, ECB en het IMF. De vraag kan gesteld worden of de Griekse regering hiermee ook geen zelfkritiek maakt op de illusies die zij zelf maandenlang in stand hield door haar streven naar een onderhandelde oplossing met diezelfde ‘instellingen’.
Samen met het overgrote deel van de Griekse radicale linkerzijde en haar vrienden en vriendinnen elders in de wereld, juichen wij deze stap van de Griekse regering volmondig toe. De SAP hoopt dan ook op een overwinning van het Nee-kamp.
De beslissing om het referendum te houden, komt er nadat voorstellen van de zijde van de Griekse regering voor een alternatief besparingsprogramma door de Europese instellingen en het IMF steevast als onvoldoende werden afgewezen.
Het leek er op dat de Syriza-ANEL-regering de afgelopen maanden gevangen was in een spiraal van toegevingen aan de eisen van de Trojka. Zij gingen van een engagement om de schuld helemaal terug te betalen over tot een eigen, zeer verregaand soberheidsplan, waarin heel wat antisociale maatregelen vervat zaten.
De stap komt er ook nadat afgelopen dagen duidelijk was geworden dat dit, door de Griekse regering zelf voorgestelde, besparingsprogramma op steeds meer verzet kwam te staan van de sociale bewegingen in Griekenland, maar ook van de bredere linkerzijde van Syriza zelf. De kans werd reëel dat Tsipras hiervoor niet op een parlementaire meerderheid kon rekenen, steunend op zijn eigen partij, maar dat er steun voor zou moeten gezocht worden bij PASOK en bij een deel van de rechterzijde in het parlement.
Het besluit een referendum te houden – en de duidelijke oproep van Syriza zelf voor een Nee-stem – is dan ook meer dan welkom.
De campagne voor een ‘Nee’ opent ook de mogelijkheid voor de Griekse sociale bewegingen, de vakbonden en de linkerzijde om opnieuw actief en op nationale schaal op het politieke debat en de beslissingen te wegen. De relatieve zwakte van de sociale mobilisaties afgelopen maanden mag immers niet weggemoffeld worden, en verzwakte de positie van de regering Tsipras, ook in haar confrontatie met de schuldeisers.
Het verwerpen bij referendum door het Griekse volk van het laatste Memorandum zou een belangrijke nieuwe etappe kunnen zijn in de confrontatie met de schuldeisers. Helaas, als de afgelopen maanden iets duidelijk maken, dan is het wel dat zelfs een daverend, massaal ‘nee’, niet zal volstaan om de Trojka te doen afwijken van het door haar geëiste, snoeiharde besparingsbeleid. Een eerbaar en sociaal compromis met hen is onmogelijk. Een duidelijke breuk met deze instellingen blijkt dan ook een voorwaarde om zelfs maar een minimum aan sociaal, ecologisch en democratisch beleid te kunnen voeren.
Alleen al om te voorkomen dat het aangekondigde referendum aanleiding geeft tot een nieuwe bank-run en verdere grootschalige kapitaalvlucht, zou de Griekse regering best overgaan tot de onmiddellijke instelling van verregaande controles op de kapitalen en op de banken, als etappe naar de nationalisatie van de bank- en verzekeringsinstellingen. De arbeidersbeweging en in het bijzonder de vakbonden – te beginnen met die uit de bankensector zelf – zou hier een sleutelrol in kunnen spelen.
Om zichzelf alvast een minimum aan financiële en economische ademruimte te geven voor een alternatief beleid, zou de Griekse regering best ook eenzijdig stoppen met de terugbetaling van de schuld. Een schuld waarvan de door het Griekse parlement zelf aangestelde Waarheidscommissie, trouwens zopas in haar tussentijds rapport duidelijk stelde dat het overgrote deel ervan “illegitiem en kwaadaardig” is. De regering Tsipras heeft er alle belang bij en alle recht toe, zich te steunen op de bevindingen van die Waarheidscommissie.
Elders in Europa moet de linkerzijde en de arbeidersbeweging de komende dagen de solidariteitsbeweging met de strijd van het Griekse volk verder opbouwen en uitbreiden. Met klare en duidelijke steun aan het ‘Nee’ in het referendum. Door in eigen land op te komen voor de kwijtschelding van de Griekse schuld (waaronder 7 miljard aan België) en dit ongeacht de positie en de mogelijkheden van de Griekse regering zelf. Door directe steun aan en samenwerking met de Griekse linkerzijde, vakbonden en sociale organisaties. Solidariteit dus met de Griekse arbeiders, werklozen, gepensioneerden, armen, vrouwen, enz. Een massaal Grieks ‘Nee’ zou het sociaal verzet, niet enkel in Griekenland zelf, maar ook elders in Europa, een enorme duw in de rug geven.
Dit geeft ons ook de kans om de solidariteit met het Griekse volk op een hoger plan te tillen. De steun van de internationale – in de eerste plaats de Europese – vakbeweging, bleef tot nu toe zeer ondermaats. Die syndicale steun zou alvast veel actiever mogen worden. In België zagen we met de steun van het ABVV en de CNE (Franstalige bediendecentrale van het ACV) aan de mobilisatie Samen met de Grieken een eerste aanzet hiertoe.Dit kan echter nog veel breder en beter georganiseerd worden.
– Stop de chantage en dictaten van de Trojka – Voor een daverend Nee!
– Onvoorwaardelijke solidariteit met het verzet van het Griekse volk!
– Annulering zonder voorwaarden van de illegitieme schuld (waaronder die aan België)
– Samen in verzet voor een sociaal, ecologisch en democratisch Europa. Nee aan de kapitalistische EU en aan de ECB. Weg met het IMF!
Alexis Tsipras: “Laat het Griekse volk beslissen”
Zaterdagnacht om 1 uur heeft de Grieks eerste minister Alexis Tsipras in een rechtstreekse toespraak op tv de beslissing van de regering aangekondigd om op zondag 5 juli een referendum te houden over het besparingsakkoord dat de Eurogroep aan Griekenland wil opleggen voor de komende maanden. Hieronder kan je zijn volledige toespraak lezen.
“Mijn Griekse landgenoten,
Zes maanden al voert de Griekse regering strijd tegen een economische wurging zonder voorgaande, om alsnog het mandaat uit te voeren dat u ons gaf op 25 januari 2015.
Het mandaat dat wij met onze partners onderhandelen bestond er in een einde te brengen aan de besparingen en voorspoed en sociale rechtvaardigheid terug naar ons land te brengen. Dit was een mandaat voor een duurzaam akkoord dat zowel de democratie als de gemeenschappelijke Europese regels zou respecteren en ons uiteindelijk uit de crisis zou halen.
Tijdens deze periode van onderhandelingen heeft men ons gevraagd akkoorden uit te voeren die nog waren overeengekomen met de vorige regeringen, zoals voorzien in de Memoranda, die nochtans categoriek waren afgewezen door het Griekse volk bij de recente verkiezingen. We hebben echter geen ogenblik overwogen om ons over te geven, om uw vertrouwen te beschamen.
Na vijf maanden harde onderhandelingen hebben onze onderhandelingspartners jammer genoeg eergisteren (25 juni) in de Eurogroep een ultimatum gesteld aan de Griekse democratie en het Griekse volk. Dit ultimatum gaat in tegen de stichtende principes en de waarden van Europa, tegen de waarden van ons gemeenschappelijk Europees project.
Zij hebben de Griekse regering gevraagd een voorstel te aanvaarden dat een nieuwe onhoudbare last oplegt aan het Griekse volk en dat het herstel van de Griekse economie en de Griekse maatschappij ondermijnt. Dit voorstel verlengt niet alleen de onzekerheid maar benadrukt bovendien de sociale ongelijkheden nog meer dan voorheen.
Het voorstel van de instellingen (1) houdt in: maatregelen om de arbeidsmarkt verder te dereguleren, vermindering van de pensioenen, verdere verlaging van de lonen in de openbare sector, een toename van de btw voor voeding, restaurants en toerisme, terwijl de fiscale voordelen voor de Griekse eilanden worden afgeschaft.
Deze voorstellen zijn een openlijke inbreuk op de Europese sociale en fundamentele rechten. Zij tonen aan dat werk, gelijkheid en waardigheid voor sommige van onze partners en voor de instellingen geen doelstelling zijn voor een krachtig en voordelig akkoord voor alle partijen, maar een vernedering voor het volledige Griekse volk.
Deze voorstellen benadrukken vooral dat het IMF blijft hameren op een bikkelhard en bestraffend soberheidsbeleid. Dit maakt dat het nu meer dan ooit tijd is voor de leidinggevende Euopese machten om deze gelegenheid te baat te nemen en initiatieven te nemen die eindelijk een definitief einde kunnen brengen aan de Griekse schuldcrisis, een crisis die ook andere Europese landen raakt en die zelfs de toekomst van de Europese integratie bedreigt.
Mijn Griekse landgenoten, op dit ogenblik rust op onze schouders een historische verantwoordelijkheid voor de strijd en de offers van het Griekse volk voor het behoud van onze democratie en onze nationale soevereiniteit. Onze verantwoordelijkheid gaat voor de toekomst van ons land. Deze verantwoordelijkheid vereist dat wij op dit ultimatum antwoorden op basis van de soevereine wilsbeschikking van het Griekse volk.
Zopas heb ik op de vergadering van het kabinet de organisatie van een referendum voorgesteld, zodat het Griekse volk in staat is op soevereine wijze een beslissing te nemen. Deze suggestie werd unaniem aanvaard.
Morgen (zondag 28 juni) zal de Kamer van Volksvertegenwoordigers dringend worden samengeroepen om het voorstel van de regering te ratificeren voor een referendum volgende zondag 5 juli over de vraag of het voorstel van de instellingen moet aanvaard of verworpen worden.
Ik heb de president van Frankrijk en de bondskanselier van Duitsland reeds op de hoogte gebracht van mijn beslissing, evenals de voorzitter van de Europese Centrale Bank. Morgen (28 juni) zal ik de Europese leiders en instellingen in een brief formeel vragen om het huidige programma nog een paar dagen te laten doorgaan om het Griekse volk de tijd te geven om te beslissen, zonder druk of chantage, zoals vereist door de grondwet van ons land en de democratische traditie van Europa.
Mijn Griekse landgenoten, tegenover de chantage van een ultimatum dat van ons eist een hard en vernietigend besparingsbeleid zonder einde te aanvaarden, zonder enig perspectief voor een sociaal en economisch herstel, vraag ik u te antwoorden op een soevereine en waardige wijze, zoals de geschiedenis van het Griekse volk dat vereist. Op autoritarisme en brutale besparingen zullen wij antwoorden met democratie, kalm en beslist.
Griekenland, de geboorteplaats van de democratie, zal een luid weerklinkend democratisch antwoord geven aan Europa en de wereld. Persoonlijk engageer ik mij om het resultaat van uw democratische keuze te respecteren, wat dat ook moge zijn. Ik vertrouw er volledig op dat uw keuze de geschiedenis van ons land zal eren en een boodschap van waardigheid aan de wereld zal zenden.
In deze kritische ogenblikken, moeten we er ons aan herinneren dat Europa het gemeenschappelijk huis van volkeren is. Griekenland is en zal een integraal deel van Europa zijn en Europa is een integraal deel van Griekenland. Zonder democratie zal Europa een Europa zijn zonder identiteit en zonder moreel kompas.
Ik nodig u allen uit nationale eenheid en kalmte te tonen om tot de juiste beslissingen te komen. Voor onszelf, voor de toekomstige generaties, voor de geschiedenis van alle Grieken. Voor de soevereiniteit en de waardigheid van ons volk.
Alexis Tsipras, eerste minister
Athene, 27 juni 2015, 1 uur (’s nachts) lokale tijd
Noot:
1) De Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Muntfonds.
Nederlandse vertaling door Lode Vanoost voor DeWereldMorgen op basis van de Engelse vertaling door Stathis Kouvelakis van de toespraak van Alexis Tsipras, zoals gepubliceerd op de website van Jacobin Magazine.
