Het Turkse leger valt met grote middelen buurland Syrië binnen, zogenaamd om er Daesh (IS) te bestrijden. De schijn wordt nauwelijks opgehouden: dit is een grootscheepse operatie tegen de succesrijke Syrische Koerden. Dat gebeurt toevallig nadat het Syrische leger van president Assad zich ook ineens tegen de Koerden richtte en ze voor de eerste keer vanuit de lucht bestookte. En dat allemaal na de verzoening tussen Ankara en Moskou, terwijl de Turkse regering milder wordt voor Assad. De Koerden als gemeenschappelijke vijand?
Voor de Turkse president Erdogan zijn de Koerden al lang vijand nummer één, vooral die Koerden die met de PKK hebben te maken, waaronder ook de Syrische YPG. Nochtans zijn het die Koerden, en dan vooral zij die met de PKK hebben te maken, die Daesh in Irak en Syrië zware slagen toebrachten. De grootste veroveringen op Daesh sinds de zogenaamde Internationale Coalitie twee jaar geleden aan het bombarderen ging, zijn het werk van Koerdische milities waarvan de meeste aanleunen bij de PKK.
Rojova
Officieel trekken de Turkse tanks de grens dus over om Daesh uit het grensstadje Jarablus te verjagen. Ze willen de weg vrijmaken voor enkele milities die Assad bestrijden, waaronder ook jihadistische groepen als Ahrar al-Sham. Ze willen vooral voorkomen dat de Syrische Koerdische YPG Jarablus inneemt en zo een belangrijke stap zet om alle gebieden in handen van de Koerden en hun bondgenoten geografisch te verenigen. Want dat zou een stap kunnen zijn naar een volledig autonoom Koerdisch gebied in Syrië, Rojova.
De Turkse regeerders zien daarin een rechtstreekse bedreiging. Voor hen is YPG doodgewoon de Syrische tak van de PKK die lang vanuit Syrië in Turkije opereerde. Ankara dreigde in 1998 met een inval in Syrië als daar geen eind aan kwam. En zo geschiedde.
Damascus en de Koerden
De Turkse operatie zou volgens Arabische analisten (aldus Al Jazeera) niet kunnen zonder de zegen van Washington, Moskou, Teheran en ook Damascus.
De Syrische regering liet tot voor kort de Koerdische milities ongemoeid, elk bestreed aan zijn kant de anti-Assad milities en Daesh. Maar toen de Koerden na een reeks successen op Daesh onlangs uitdrukkelijk gingen spreken over een autonome entiteit, keerde dat.
Vorige week (17 augustus) bestookten Syrische toestellen de wijken van het stadje Hasakah die in handen waren van de Koerdische milities en hun bondgenoten. Er vielen daarbij 43 doden, onder wie 27 burgers. Waarop de Koerden de stellingen van het leger omsingelden en hen aanmaanden de stad te verlaten. Amerikaanse toestellen vlogen boven de stad, niet om de Koerden te beschermen, maar wel voor de Amerikaanse commando’s die daar actief zijn. Het is een vervelende situatie voor Washington dat de YPG tot op heden steunt maar onder zware Turkse druk staat daar een eind aan te maken.
Verzoeners
Die ommekeer in de relaties tussen Damascus en de Syrische Koerden kwam er tegelijk met de verzoening tussen Ankara en Moskou. De Turkse president Erdogan zegde zijn Russische collega Poetin steun toe in de strijd tegen Daesh. Tegelijk ging Ankara zich ook milder opstellen tegenover Assad. De nieuwe Turkse premier Binali Yidirim liet verstaan dat de Syrische president ineens wel deel kan uitmaken van een overgangsregeling, iets wat Ankara tot dan toe altijd afwees.
Washington geeft aan die wendingen zijn zegen. De Amerikaanse luchtmacht heeft trouwens in de operatie Jarablus een grote rol gespeeld, deze keer was ze wel efficiënt om Daesh samen met de Turkse tanks te verjagen, zodat ze daar hun milities, die ze vereenvoudigend onderbrengen onder de noemer Vrij Syrisch Leger, kunnen vestigen.
Zal de Turkse militaire tussenkomst zich tot Jarablus beperken? Zeer onwaarschijnlijk is dat. Voor Ankara is het ondenkbaar een autonoom Koerdisch gebied aan zijn grens te hebben dat PKK – gezind is, wat niet het geval is voor het Iraakse Koerdistan. Het Turkse leger is ook aanwezig in het noorden van Irak om daar de PKK te bestrijden, niet tegen Daesh.
Maar het heeft daar ook andere oogmerken. De Turkse regeerders gaan er vanuit dat het Iraakse leger en de sjiitische milities gesteund door de VS vroeg of laat de operatie tegen Daesh in Mosoel inzetten. Turkije wil niet afwezig zijn. In dit gebied leeft een Turkmeense minderheid, wat Ankara ter gelegener tijd kan inroepen om territoriale eisen te stellen, ervan uitgaand dat Irak toch in stukken uiteen zal vallen. Jarablus is slechts een begin.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
