Ik had veel liever gehad dat ik dit stuk nog samen had kunnen schrijven met mijn vriendin Tina Colclough, zij als lead en ik zelf als byline. Nog veel beter had geweest dat we de afgelopen tien jaar nog rond veel meer zaken en dossiers hadden kunnen samenwerken, ze tot op het bot onderzoeken, ze (als met een ui), laag na laag afpellen… maar het heeft niet mogen zijn.
Ik probeer wel Tina’s doortastendheid en gedrevenheid mee te nemen als een rode leidraad in mijn eigen leven. Als eerbetoon aan haar zal ik in de volgende paragrafen een korte schets trachten te geven van wat er de dag van vandaag zoal gebeurt en woedt op sociaal en politiek vlak in Guatemala. Ook over wat er (hopelijk) nog aan zit te komen.
Wat vooraf ging
Ondanks de turbulente situatie in Guatemala –na het aftreden van de vorige president Otto Perez Molina ten gevolge van een corruptieschandaal– kwamen de geplande presidentsverkiezingen van 6 september 2015 er toch en werd Jimmy Morales de nieuwe president. Maar ik wil jullie toch even mee terug in de tijd nemen.
Na maandenlange protesten tegen de vorige president Otto Perez Molina, werd deze aangeklaagd in een grote fraudezaak waaruit bleek dat miljoenen aan belastinggelden werden gestolen. Deze belangrijke doorbraak zorgde toen voor grote vreugde bij de Guatemalteken en dat deed hen hopen dat de echte “primavera” nu eindelijk kon aanbreken. Uiteindelijk gaf het hooggerechtshof toestemming voor een onderzoek naar de 64-jarige oud-generaal en op 1 september 2015 stemde het Guatemalteeks Congres unaniem in met de opheffing van zijn onschendbaarheid, waardoor hij officieel in staat van beschuldiging kon gesteld worden.
Zodra zijn aanhoudingsbevel werd uitgevaardigd, nam Perez Molina ontslag. Hij en vicepresident Roxana Baldetti zitten nog altijd in de gevangenis voor deze feiten. Meerdere ministers dienden toen hun ontslag in en meer dan vijf maanden lang werden er grote demonstraties gehouden waar een heel brede waaier van sociale en burgerbewegingen aan deelnamen , zowel vakbonden, jongeren als boerenorganisaties. De doorbraak en dit ontslag kwam er door het massaal sociaal protest.
Niettegenstaande dat de sociale en vakbondsbewegingen na deze overwinning opriepen om op kandidaten te stemmen die mee aan de grondslag lagen van dit massief en volgehouden protest, werd alsnog de non-kandidaat en ex-komiek Jimmy Morales tot president verkozen.
Déjà-vu?
Doch lang heeft het niet geduurd voor ook deze regering vanwege haar uiterst neoliberale koers in de clinch lag, niet alleen met verschillende van de sociale bewegingen, maar nu dus ook met het CICIG oftewel de VN-Commissie tegen Straffeloosheid. De beslissing van de president om de grote chef van deze commissie –Iván Velásquez– persona non grata te verklaren en zijn uitwijzing te verordenen, heeft nog maar eens een nieuw tijdperk van politieke crisis ingeluid.
Volgens Morales overschreed Velasquez de limieten van zijn mandaat en is dat de reden waarom hij niet meer kan aanblijven. Ook al beweert Morales niet uit persoonlijke motieven te handelen, het is wel zeer toevallig dat CICIG net een onderzoek startte naar de (vermeende ) illegale financiering van zijn eigen verkeizingscampagne, die hem de overwinning bezorgde. Tegelijkertijd werden reeds én zijn zoon José Manuelo én zijn broer Samuel Morales in staat van beschuldiging gesteld vanwege fraude en misdrijven tegen de staat (zoals de massieve witwassing die gebeurde via de nationale registratie van eigendommen),ook wel gekend als de Botin-zaak.
Ondertussen werd kanselier Carlos Raul Morales al ontzet uit zijn functie, maar dienden ook minister van Volksgezondheid Lucrecia Hernandez en verschillende andere hoge ambtenaren hun ontslag in, omdat ze het niet eens zijn met de beslissing van de president.
Guatemala’s veerkracht
De afgelopen dagen kwamen net als in 2015 opnieuw duizenden mensen op straat (1) om te eisen dat het CICIG zijn onafhankelijk onderzoek kan voortzetten en dat Ivan Velasquez aan het hoofd van de Commissie moet blijven. Ook het grondwettelijk hof verleende steun aan het aanblijven van Velasquez als hoofd van de Commissie. Op deze manier kon de president, althans tijdelijk, worden tegengehouden.
De VN stuurde ook een communiqué uit om haar bezorgdheid te uiten en haar onvrede te tonen met de huidige politieke ontwikkelingen in het land.
De vakbonden trokken ook opnieuw de straat op. Carlos Luch, algemeen secretaris van de Stecsa (glasindustrie) zegt er het volgende over: “De actie van de president was gepland en ondersteund door nét die sectoren die altijd het meest profiteerden van corruptie en straffeloosheid. Dit wordt nu bemoeilijkt door het CICIG.” “Deze mensen zijn niet geïnteresseerd in de toekomst van de natie, noch in de armoede van de overgrote meerderheid van de bevolking. Ze trekken zich er niets van aan dat dit het land terug in problemen zal brengen met betrekking tot de opschorting van internationale programma’s en kredietlijnen. Ze denken alleen aan hun eigen belangen”, aldus nog Luch.
De internationale gemeenschap veroordeelt alvast de beslissing van de president en steunt de commissaris van de CICIG. Net als in 2015 zijn het ook nu weer de sociale bewegingen –met hun aanhang bij vrouwen , jongeren, studenten en inheemse volkeren– die mobiliseren… en zo ook de hoop weer doen aanzwellen dat het anders kan en beter moet!
Adelante Guatemala! Las calles hablan y Ustedes no pueden decidir differente!
Noot:
1) Feministische organisatie La Cuerda die protesteert: https://m.facebook.com/pg/periodicolacuerda.guatemala/community/#
Foto’s van de inheemse organisaties die protesteren: http://www.rel-uita.org/galerias/index.php?option=com_content&view=article&id=1073Itemid=11
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Onafgebrokentijd.
