Het regeringsprogramma van Syriza

Half september 2014, op de jaarlijkse internationale handelsbeurs van Thessaloniki, maakte Alexis Tsipras, de voorzitter van Syriza, de belangrijkste maatregelen bekend die Syriza bij een eventuele verkiezingsoverwinning wil toepassen, onmiddellijk na de regeringsvorming. Toen was Syriza nog vragende partij voor vervroegde parlementsverkiezingen, waarop de regering Samaras niet inging. Maar in december 2014 bleek de regerende meerderheid – de Nieuwe Democratie van Samaras en de sociaal-democratische PASOK van Venizelos – niet in staat een nieuwe president van Griekenland aan te duiden ter opvolging van de bejaarde Papoulias, wat automatisch als gevolg had dat er parlementsverkiezingen moesten uitgeschreven worden. Dit werden dus de verkiezingen van 25 januari 2015.

In de media vindt men van alles en het tegendeel over de plannen van Syriza. Soms is het slordigheid, soms bewuste desinformatie. Om Syriza en de Griekse bevolking te steunen in de botsingen die gaan komen is het nuttig te weten en te verspreiden wat Syriza werkelijk wil.

Dat is niet moeilijk, want het “programma van Thessaloniki” is toegankelijk en ook voor niet-Grieken goed leesbaar. Ander Europa zorgde voor een samenvatting in het Nederlands die u hieronder kunt lezen [i].

Start van de Syriza verkiezingscampagne op 3 januari 2015

WAT EEN SYRIZA-REGERING ZAL DOEN

De context van de onderhandelingen

Wij vragen onmiddellijk parlementaire verkiezingen [vraag door de feiten dus ingewilligd op 25 januari 2015, NVDR] en een sterk onderhandelingsmandaat met als doel:

• Het grootste deel van de nominale waarde van de openbare schuld af te schrijven zodat de schuld draagbaar wordt, en dat in het kader van een “Europese conferentie over de schuldenlast”. Dat gebeurde voor Duitsland in 1953. Het kan ook voor het Zuiden van Europa en voor Griekenland.
• Het invoegen van een ‘groeiclausule’ voor de terugbetaling van wat dan nog overblijft, zodat de financiering gebeurt door de groei en niet door de begroting.
• Het invoegen van een substantiële gratieperiode (‘moratorium’) gedurende dewelke de schuld nog niet moet worden terugbetaald, om fondsen vrij te maken voor de groei.
• Openbare investeringen buiten de beperkingen houden van het Stabiliteits- en Groeipact.
• Een ‘Europese New Deal’ van openbare investeringen, gefinancierd door de Europese Investeringsbank.
• Quantitative easing [‘kwantitatieve versoepeling’ , massieve geldcreatie NVDR] door de Europese Centrale Bank door de rechtstreekse aankoop van overheidsschulden
• Tenslotte verklaren we nogmaals dat, wat ons betreft, de kwestie ter tafel ligt van de gedwongen lening die de Nazi-bezetter heeft opgelegd aan de Griekse Centrale Bank. Onze partners zijn hiervan op de hoogte. Dit wordt het officiële standpunt van ons land vanaf de eerste dagen dat we aan de macht zijn.

Op basis van dit plan zullen wij strijd leveren om een sociaal leefbare oplossing te vinden voor het schuldenprobleem van Griekenland, zodat ons land wat rest van de schuld kan afbetalen met het scheppen van nieuwe rijkdom, en niet met het primair surplus [het positief saldo op de begroting, waarbij intrestlasten buiten beschouwing gelaten worden NVDR], wat inkomsten onttrekt aan de samenleving.

Met dat plan zijn we zeker het land op weg te zetten naar herstel en productieve wederopbouw door:

• De openbare investeringen onmiddellijk te verhogen met minstens 4 miljard €.
• Geleidelijk aan alle onrecht aangedaan door de Memorandums weg te werken.
• Geleidelijk aan de lonen en pensioenen weer op peil te brengen om de consumptie en de vraag te versterken;
• De kleine en middelgrote ondernemingen stimulansen te geven met het oog op aanwervingen, en de energiekosten van de industrie te subsidiëren in ruil voor verbintenissen betreffende tewerkstelling en leefomgeving.
• Te investeren in kennis, onderzoek en nieuwe technologieën om jonge wetenschappers, die de laatste jaren massaal emigreerden, weer naar huis te halen.
• De welvaartsstaat weder op te bouwen, de rechtsstaat te herstellen en een staat op te bouwen waar promotie steunt op verdiensten.

Wij zijn bereid te onderhandelen, en we werken aan de breedst mogelijke bondgenootschappen in Europa.

De huidige regering van Samaras is andermaal bereid de beslissingen te aanvaarden van de geldschieters. Het enige bondgenootschap dat deze regering bekommert is dat met de Duitse regering.

Dit is ons verschil en uiteindelijk de keuze die moet worden gemaakt:

• Europese onderhandelingen gevoerd door een regering van Syriza of het aanvaarden van de voorwaarden van de schuldeisers door de regering van Samaras.
• Onderhandelingen of geen onderhandelingen.
• Groei of soberheid.
• Syriza of Nieuwe Democratie.

EEN NATIONAAL PLAN VAN WEDEROPBOUW

Maar wat zal gebeuren in afwachting van het afronden van de onderhandelingen?

Met Syriza voor een Nationaal Plan van Wederopbouw voor de Griekse samenleving.

Wij nemen onze verantwoordelijkheid op en willen daarom voor het Griekse volk een Nationaal Plan van Wederopbouw, dat het Memorandum [ii] zal vervangen vanaf de eerste dagen dat wij aan de macht zijn, nog vóór de onderhandelingen en wat er uit deze onderhandelingen ook moge komen.

In dit Nationaal Plan van Wederopbouw staan vier pijlers centraal om een einde te maken aan de sociale en economische ontbinding, om de economie weder op te bouwen en uit de crisis te raken.

De vier pijlers van het Nationaal Plan van Wederopbouw

1. De aanpak van de humanitaire crisis
2. De economie weer opstarten en fiscale rechtvaardigheid promoten
3. Herovering van de tewerkstelling en herstel van het arbeidsrecht
4. Het politiek systeem omvormen om de democratie uit te diepen

1^ste pijler: De aanpak van de humanitaire crisis

Geschatte kostprijs: 1,882 miljard €

Ons programma om onmiddellijk de humanitaire crisis aan te pakken, met een geschatte kost van ongeveer 2 miljard €, komt neer op een omvattend pak noodmaatregelen ter bescherming van de meest kwetsbare groepen in de samenleving.

1a. De gratis levering van de nodige elektriciteit aan 300.000 huishoudens die onder de armoededrempel zitten (geschatte kost 59,4 miljoen € op jaarbasis)

1b. Een voedselsubsidie voor 300.000 huishoudens die onder de armoededrempel leven, gecoördineerd door een openbaar agentschap samen met de lokale overheden, de kerk en solidariteitsorganisaties (geschatte kost 756 miljoen € op jaarbasis)

1c. Toegankelijke medische zorg en geneesmiddelen voor gans de bevolking door het verhogen van de terugbetaling en gratis toegang voor de minst bedeelden (geschatte kost 350 miljoen € op jaarbasis)

1d. Gewaarborgde huisvesting voor ongeveer 30.000 families door het opeisen en renoveren van niet gebruikte woningen en een huursubsidie van 3 € per m2 (geschatte kost: 54 miljoen € op jaarbasis)

1e. Herstel van de Kerstbonus als 13^de maand voor de 1.262.920 gepensioneerden met een pensioen tot 700 euro (geschatte totale kost 543,06 miljoen € op jaarbasis)

1f. Gratis openbaar vervoer via een pasje voor langdurig werklozen en personen onder de armoedegrens (geschatte kost 120 miljoen € op jaarbasis)

1g. Opheffing van de speciale BTW-heffing op diesel voor verwarming en vervoer, wat de prijs voor verwarming zou terugbrengen van 1,2 €/l naar 0,9 €/l. Verwacht wordt dat deze maatregel geld zal opbrengen omdat ze het zwarte dieselcircuit zal terugdringen.

 2^de Pijler: De economie weer opstarten en fiscale rechtvaardigheid promoten

De tweede pijler is gericht op maatregelen om de economie weer op gang te trekken. Prioritair is het verlichten van de fiscale lasten die wegen op de reële economie, het verlichten van het lot van mensen die gebukt gaan onder financiële lasten, het injecteren van liquiditeiten in de economie en het stimuleren van de vraag.

2a. Wij stellen maatregelen voor om de inning te vergemakkelijken van belastingen en sociale zekerheidsbijdragen op kleine en middelgrote bedrijven, zelfstandigen met een bescheiden inkomen en huishoudens in moeilijkheden. Ten gevolge van de crisis is het fiscaal weefsel uitgeput en een groot deel van de belastingplichtigen heeft opgehoopte schulden tegenover de schatkist. Dit leidt tot strafvervolgingen en beslagen en de verlamming van het economisch leven. Het maatschappelijk bestaan van vele mensen wordt zo breekbaar.

Onze maatregelen zijn:

• De instelling van bemiddelaars om te komen tot een regeling voor de verschuldigde bedragen via niet-gerechtelijke weg.
• Het uitsmeren van de terugbetalingen, met afbetalingen tot een maximum van 20 procent van het beschikbaar inkomen voor fiscale schulden en 30 procent voor schulden aan de sociale zekerheid.
• Stopzetting van alle vervolgingen, beslagen en administratieve problemen voor mensen in een bemiddelingsprocedure.
• Opschorting van elke betaling gedurende 12 maanden voor belastingplichtigen die over geen enkel inkomen blijken te beschikken.
• Afschaffing van het begrip heterdaad voor fiscale schulden, wat een ongrondwettelijk dispositief is.
• Afschaffing van het verplichte voorschot van 50 procent op de verschuldigde som om naar de rechtbank te kunnen stappen.

Het doel van deze maatregelen is het leven van de mensen gemakkelijker te maken maar ook reële inkomsten te genereren waartoe het huidige systeem niet in staat blijkt.

2b. Opheffing van de nieuwe belasting op onroerende eigendommen (ENFIA) die vooral de kleine eigendommen treft, geen rekening houdt met mensen die een klein inkomen hebben, terwijl de last voor grote patrimonia wordt verlicht.

Ter vervanging wil Syriza een progressieve belasting invoeren op onroerende eigendommen, waarbij de eerste woning wordt beschermd behalve wanneer het gaat om zeer luxueuze eigendommen.

De geschatte kost van deze maatregel is 2 miljard €.

2c. Fiscale vrijstelling voor de inkomens van fysieke personen minder dan 12.000 €/jaar

De geschatte kost van deze maatregel is 1,5 miljard €.

2d. Een globale regeling voor private schulden aan banken, de sociale zekerheid en de schatkist. Deze maatregel bestaat erin voor de totale maandelijkse afbetalingen een plafond in te voeren gelijk aan een derde van het inkomen van de schuldenaar, waarbij de schuld zonder meer zou opgeheven worden voor mensen onder de armoedegrens. Het wordt verboden schulden door te verkopen naar private spelers, aasgierfondsen. Beslagen op eerste woningen met een waarde van minder dan 300.000 euro worden voor onbepaalde tijd opgeschort.

De doelstellingen van deze maatregel zijn: de portefeuilles van de banken te consolideren, de liquiditeit van de markt te herstellen, de eigendommen van de mensen te beschermen, en de reële economie weer aan te zwengelen.

De geschatte kost van deze maatregel is 2 miljard €.

2e. We overwegen de oprichting van een ontwikkelingsbank, de herwaardering van coöperatieve banken, en de instelling van specifieke banken gericht op de financiering van kleine en middelgrote bedrijven en landbouwers.

De geschatte kost van deze maatregel is 1 miljard €.

2f. Herstel van het minimumloon op het niveau van vóór de memoranda, zonder verschillen naargelang de leeftijd, dus verhoging van momenteel 586 € (427 € voor de jongeren) naar 751 € voor elke werknemer.

Geschat wordt dat deze maatregel automatisch zal leiden tot een hogere groei met 0,5 procent omdat de consumptie zal stijgen, wat tot hogere belastinginkomsten zal leiden.

De totale kost van de tweede pijler wordt geschat op 6,5 miljard €.

3^de Pijler: Herverovering van de tewerkstelling en herstel van het arbeidsrecht

Voor de promotoren van het neoliberalisme is de creatie van arbeidsplaatsen slechts mogelijk door de vermindering van de zogenoemde ‘arbeidskosten’, d.w.z. door het opheffen van de wettelijke en sociale rechten van de arbeiders, door antisociale hervormingen of door het voor de ondernemers gemakkelijker te maken om de wetgeving te omzeilen. Dat dit een foute aanpak is, werd door de soberheidspolitiek in talrijke landen bewezen, waaronder Griekenland; men stelt vast dat het opheffen van de bescherming geboden door het arbeidsrecht gepaard gaat met een galopperende werkloosheid. In werkelijkheid is voor de neoliberalen tewerkstelling helemaal niet het middel om de levenskwaliteit te verbeteren van werkenden en werklozen, maar in essentie de manier om de winsten voor het kapitaal te verhogen.

Ingaand tegen deze logica vat Syriza haar project voor de herovering van de tewerkstelling in nauwe samenhang met het herstel, de consolidatie en de verruiming van de rechten van de arbeiders en de werklozen. Te dien einde stellen wij een hele reeks maatregelen voor.

3a. Wij bevestigen onze wil om het arbeidsrecht te herstellen (dat opgeheven werd door de Memoranda), om de geldigheidsduur van de collectieve arbeidsovereenkomsten te verlengen, en ze voorrang te verlenen boven partiële of ad hoc akkoorden. We zullen ook de procedures voor sociaal overleg heropstarten, collectieve afdankingen en het ‘uitlenen’ van werknemers tussen bedrijven verbieden.

3b. Wij kondigen een groot project aan voor de creatie van 300.000 arbeidsplaatsen in het land, in de publieke en private sector en in de sociale economie. In het kader van dit project zullen we om de tewerkstelling van werklozen te bevorderen specifieke maatregelen treffen, die kunnen toegepast worden door lokale collectieven, door private onderaannemers van de openbare sector en door werklozen om zelf bedrijven op te richten. Wij zullen ons speciaal richten op de groep van de meest kwetsbare werklozen, namelijk de jongeren, de ouderen, de gezinshoofden van eenoudergezinnen. Het soort arbeidsplaatsen en contracten kunnen van uiteenlopende aard zijn, maar in elk geval moet het recht op pensioen, werkloosheidsvergoeding en ziekteverzekering voor iedereen gegarandeerd zijn.

De geschatte kost van maatregel 3b (creatie van 300.000 arbeidsplaatsen) bedraagt 5 miljard €, waarvan 3 miljard € gedurende het eerste jaar.

3c. Wij zijn van plan het aantal rechthebbenden op werkloosheidsvergoeding uit te breiden, alsook de duur ervan. Momenteel geniet in Griekenland ongeveer slechts 10% van de werklozen een werkloosheidsverzekering. De tewerkstelling van 300.000 werklozen, dank zij ons programma voor arbeidsplaatscreatie, zal in een eerste fase toelaten om de middelen te vinden voor een betere vergoeding van de talrijke overblijvende werklozen die de Troikapolitiek in Griekenland voortgebracht heeft.

4^de Pijler: Het politiek systeem omvormen om de democratie uit te diepen

De uitdrukking ‘hervorming van de Staat’ wordt door de Troika en de nationale en internationale bedenkers van de soberheidspolitiek op een bedrieglijke manier gebruikt als legitimering van een politiek die erop neerkomt de financiering van de openbare diensten droog te leggen, duizenden ambtenaren af te danken of verplicht ter beschikking te stellen, de dienstverlening te ontmantelen, als legitimering dus van dergelijke maatregelen via administratieve of wetgevende initiatieven op de rand van de wettelijkheid of zelfs in regelrechte tegenspraak ermee. Dit alles moet veranderen en zal veranderen in Griekenland wanneer volkse krachten politiek op de voorgrond treden.

Ingaand tegen de neoliberale oriëntatie is Syriza – de Coalitie van Radicaal Links – van plan de Staat werkelijk te hervormen, om die volgens de oorspronkelijke bedoeling ten dienste te stellen van de burgers, die wij beschouwen in hun dubbele hoedanigheid van beslissers en gebruikers. De Staat moet dichter bij de burger en verder af van de invloedssfeer van machtige spelers waarvan winst of persoonlijke macht de drijfveer is. Een van onze prioriteiten is daarom het opzetten van kwaliteitsvolle, efficiënte en transparante openbare diensten onder controle van de burgers. Alhoewel dit een proces van lange adem zal zijn, zullen maatregelen in deze richting genomen worden zodra we in de regering komen. Dat behelst onder andere:

4a. We zullen de structuur van het lokaal bestuur hervormen, door verruiming van de administratieve en financiële autonomie van de lokale besturen, door ondersteuning van de efficientie bij hun optreden en de versterking van de participatieve democratie.

We zullen beroep doen op een bank die gespecialiseerd is in de lokale ontwikkeling (wat voorzien is in ons programma) om lokale projecten te financieren met leningen met lage intrestvoet en door de uitgifte door deze bank van obligaties om openbare werken uit te voeren.

We zullen wetgevende initiatieven nemen (na beëindiging van de huidige lokale legislatuur) over de territoriale indeling en over de structuur van het lokaal bestuur, en daarbij de huidige wet (de zgn. wet ‘Kallikratis’) vervangen door een nieuwe kaderwet, na een zeer brede raadpleging die meteen zal beginnen na de wetgevende verkiezingen.

4b. We zullen zowel de instellingen van de representatieve parlementaire democratie versterken en nieuwe instellingen van directe democratie invoeren.

Wat de representatieve democratie betreft zullen we de wetgevende en controlerende rol van het Parlement versterken, en de parlementaire en ministeriële onschendbaarheid tot het strikt noodzakelijke beperken, waarbij er geen plaats is voor privileges of corruptie. Daartoe zullen we de huidige wet op de onschendbaarheid vervangen door een andere, die rekening houdt met de principes en vereisten van een werkelijk democratische en egalitaire maatschappij.

Wat betreft de directe democratie zullen we het burgerinitiatief invoeren met mogelijkheid voor directe wetgeving, een veto op wetten en administratieve beslissingen, en het uitroepen van een referendum

4c. We willen in Griekenland de informatieve media terug aan bod laten komen

We zullen een nieuwe start geven aan de openbare Griekse radio en televisie, onder de naam ERT die door de huidige regering werd opgeheven, met inachtname van pluralisme en kwaliteit, dienstverlening aan de burgers, eerlijkheid en integriteit, gebaseerd op de ervaringen van de militante journalistiek van de voorbije jaren. We zullen ook de lokale informatie media versterken. Wat betreft de private media, deze zullen onderworpen worden aan de wetgeving waaraan ze zo lang ontsnapt zijn dankzij allerlei vrijbrieven. Dat zal gelden voor de licenties, de sociale bijdragen en de belastingen.

De financiering van het “vier pijlersprogramma” van Thessaloniki

Syriza denkt hierover het volgende:

• Het plan voor de terugvordering van de verplichte bijdragen, en het globale plan voor de relance van de economie zullen 3 miljard € extra opbrengen voor de staatsbegroting.
• Nog eens 3 miljard € extra moet er komen van een actieplan gericht tegen de huidige praktijken van fiscale ontwijking, in het bijzonder door transacties binnen een bedrijfsgroep (intra-trust), door het wegboeken van ontvangsten en door illegale kapitaaltransfers, alle soorten smokkel, onder andere van petroleumproducten.
• De herschikking van middelen afkomstig uit Europese programma’s via het Nationaal Strategisch Referentiekader (ΕΣΠΑ) moet 3 miljard € opbrengen.
• De herschikking van middelen afkomstig uit het EFSF (Europees Fonds voor Financiële Stabiliteit ) moet 3 miljard € opbrengen.
• Opgeteld betekent dit dus 12 miljard €, wat voldoende is om de kosten van het programma van Thessaloniki te dekken.

Om de economie en de samenleving in de Europese landen te bevrijden, en om een hoopgevende toekomst mogelijk te maken, is het van groot belang dat de kwestie van de overheidsschuld op een duurzame manier geregeld wordt in het belang van de volkeren.

Van zodra Syriza aan de macht is, is het van plan de globale kwestie van de Griekse soevereine schuld op de onderhandelingstafel te brengen, en er met bondgenoten een oplossing voor te zoeken die gaat in de richting van de volgende principes:

1. de Griekse soevereine schuld bedraagt vandaag 175% van het BBP en is onhoudbaar. Om het land uit deze impasse te halen (die in tweede instantie ook een impasse is voor de geldschieters) is het noodzakelijk het grootste deel van het nominaal bedrag van de schuld te schrappen, naar het voorbeeld van wat beslist werd op de conferentie van Londen in 1953 over de Duitse schuld.
2. De terugbetaling van het resterende deel van de schuld moet gebeuren onder voorwaarden van een ‘groeiclausule’, waarbij de bedragen afhangen van de economische groei, en niet gefinancierd worden door een artificieel primair begrotingsoverschot verkregen door een aderlating van de reële economie en het volk.
3. Voor de herlancering van de Griekse economie is een moratorium op de intrestbetalingen en zelfs op de aflossingen van de hoofdsom
4. Er moet geijverd worden voor een ‘Europese New Deal’, die de groei stimuleert door openbare investeringen die gefinancierd worden door de Europese Investeringsbank.
5. De Europese Centrale Bank moet de druk doen afnemen door de rechtstreekse aankoop van staatsobligaties van de lidstaten.
6. Er wordt ten slotte geëist dat er een regeling komt voor de betalingen die Duitsland oplegde aan Griekenland tijdens de nazibezetting (1941 – 1944). Voor deze schuld bestaat geen enkele bilaterale of internationale overeenkomst; andere staten die als bezetter optraden in dezelfde periode hebben wel hun schulden betaald. Inclusief de intresten bedraagt deze schuld volgens mensen die de zaak bestudeerd hebben ongeveer 160 miljard €, een zeer belangrijk deel dus van de huidige Griekse soevereine schuld.
   ______________________________
   

[i] We baseerden ons op “What the Syriza government will do – The Programme announced in Thessaloniki on the 15th of September 2014 by Alexis Tsipras“, gepubliceerd door Transform! en de tekst “Résumé des propositions de Syriza en vue des élections du 25 janvier 2015“, gepubliceerd door CADTM.

[ii] ‘Memorandum’ verwijst naar de eisen die de Troika (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en IMF) stelt in ruil voor financiële tussenkomst. Deze eisen gaan steeds over loonsverlagingen, verminderde uitkeringen, ultraflexibiliteit op de arbeidsmarkt, liberalisering en privatisering enz.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Andereuropa.org