Het Zika-virus is vernoemd naar een klein bos in Oeganda, waar het voor het eerst in 1947 werd geïsoleerd. Sindsdien werd er weinig over vernomen…
Meestal blijft de infectie die veroorzaakt wordt door het virus onopgemerkt of beperkt tot lichte koorts, spierpijn, ontsteking van het slijmvlies van het oog en wat rode uitslag. Het virus wordt overgebracht door muggen van het geslacht Aedes die geïnfecteerde mensen steken. Het virus is langzaam verspreid in Afrika en Azië en veroorzaakte onlangs epidemieën in Polynesië en Nieuw-Caledonië, waar tot maximaal 60% bevolking besmet werd zonder sterfgevallen. Er is geen specifieke behandeling, geen vaccin, geen snelle test. E zijn gevallen van seksuele besmetting gemeld.
In februari 2016 bestempelde de Wereldgezondheidsorganisatie WHO, het Zika-virus tot ‘internationale medische noodsituatie’. Alleen al in Amerika, met name in Brazilië, waar de epidemie op een ongekende schaal – met 1,5 miljoen verdachte gevallen – groeide, zien we tegelijkertijd een stijging van de gevallen van Guillain-Barré, een progressief toenemende verlamming, maar vooral een explosie van gevallen van microcefalie bij zuigelingen, een toename van 147 naar 4180 gevallen in 2015. Dit zal ook opnieuw de kwestie van het recht op abortus, dat door overheden en de machtige kerk geweigerd wordt, aan de orde stellen. Maar ook het recht op anticonceptie en condooms, want als er een oorzakelijk verband tussen het Zika-virus en microcefalie wordt aangetoond, moeten vrouwen het recht hebben om te kunnen kiezen hun zwangerschappen uit te stellen zolang de epidemie duurt.
In tijden van liberale mondialisering
Tegenstanders zullen er terecht op wijzen dat de WHO, die veel kritiek heeft gekregen voor het te laat reageren op Ebola, nu wel snel alarm slaat… Vooral snel omdat Zika zich ook in rijke landen en in grote steden in opkomende landen kan ontwikkelen, nietwaar? Inderdaad, de opwarming van de aarde en het internationale vervoer van goederen, met inbegrip van het recyclen van oude banden – waarin door hun vorm altijd nog wat water blijft staan, wat gunstig is voor muggenlarven – hebben het verspreidingsgebied van de tijgermug die het virus verspreidt, gemondialiseerd. In Frankrijk wordt het virus bijvoorbeeld gevonden in 19 departementen in het zuiden van Frankrijk en in Loire-Atlantique. En dan hebben we het nog niet eens over de ineenstorting van anti muggencampagnes in Griekenland en Spanje, door de bezuinigingen op de overheidsuitgaven, die de bestrijding zal vertragen…
Liberale mondialisering zorgt ervoor dat miljoenen luchtreizigers, waarvan sommigen het Zika-virus dragen, elkaar tegenkomen, zoals tijdens het WK voetbal in Brazilië in 2014. De bevolking – vaak opgehoopt in grote favela’s, waar stilstaand water, autowrakken en achtergelaten afval veel plaats biedt aan muggen om zich te ontwikkelen en Zika te verspreiden – is zich niet bewust van een virus waar ze nog nooit mee te maken heeft gehad.
Buiten het feit dat er muggencampagnes moeten zijn met producten die niet gevaarlijk zijn voor de bevolking en het ecosysteem, dat er insectenwerende middelen en muskietennetten moeten zijn, en dat er monitoring van zwangerschappen en de rechten van vrouwen moeten zijn, herinnert deze uitbraak ons eraan dat we leven op één aarde en dat de fundamentele rechten van de mens op publieke zaken, zoals hygiëne, informatie en gezondheid – voor iedereen en overal – meer dan ooit de voorwaarde voor de gezondheid van iedereen is. ‘Eén wereld, dezelfde rechten!’
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op de site van de NPA. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
