De verkiezing van Donald Trump tot de nieuwe president van de VS lokt heel wat reacties uit, niet het minst bij de linkerzijde die zich afvraagt hoe het zover kon komen en wat nu te doen. We publiceren hieronder alvast een eerste artikel van de Amerikaanse revolutionaire socialistische organisatie ISO (International Socialist Organization). Een standpunt van de SAP verschijnt spoedig.
Niemand verwachtte dat Donald Trump de Republikeinse kandidaat zou worden en zijn verkiezing is een nog grotere schok. De eerste stap is de realiteit nuchter onder ogen te zien en te begrijpen hoe dit kon gebeuren.
Een eindeloze, misselijkmakende campagne is voorbij – en eindigde met het meest misselijkmakende resultaat mogelijk.
Verschillende lezers van Socialist Worker met kleine kinderen lieten op social media weten dat ze hun kinderen naar bed hadden gebracht met de verzekering dat het monster niet zou winnen – en vroegen zich af hoe ze het uit zouden leggen als het toch zou gebeuren. We weten allemaal hoe ze zich nu voelen.
De zege van Donald Trump laat zien hoe verrot het politieke systeem van de Verenigde Staten is na tientallen jaren van een oligarchisch twee-partijen systeem. Dit is een man met banden met racistisch extreemrechts, een pathologische narcist die de politiek inging om media-aandacht te trekken voor zijn merknaam. Dit is een man die niet alleen bij miljoenen werkende mensen walging opwekt maar ook bij een meerderheid van de Amerikaanse heersende klasse.
En toch won hij de presidentsverkiezingen. Dat zegt veel over “world’s greatest democracy”. Er zullen dagen en weken voorbij gaan voordat we alle implicaties kunnen overzien van de verkiezing van Trump. Niemand voorspelde de kandidatuur van Trump en hetzelfde geldt voor zijn presidentschap. Wat wel vaststaat, is dat zijn overwinning de politieke verhoudingen in de VS en internationaal op onvoorspelbare manieren zal ontregelen.
De komende weken zullen we veel gepraat horen over hoe deze verkiezingen hebben laten zien dat de VS onverbeterlijk rechts en achterlijk is. De overwinning van Trump is zeker gedeeltelijk het gevolg van zijn nationalisme, zijn aanvallen op migranten en zijn islamofobie. Extreemrechts voelt zich gesterkt door de campagne van Trump en links moet bedenken wat ze hier tegenover zet.
Maar om dat te kunnen doen en een sterker links op te bouwen, moeten we helder krijgen wat leidde tot dit vreselijke resultaat. Dat zal tijd vragen, maar enkele conclusies zijn duidelijk.
Clinton liet na om zelfs maar in woorden een beroep te doen op de meer progressieven supporters van de Democraten – in plaats daarvan probeerde ze de stemmen te winnen in het centrum en zelfs van delen van overtuigd rechts. Dit gaf Trump alle kans om te beweren dat zijn programma in het voordeel zou zijn van de meerderheid van mensen, mensen die zelfs in de periode van het zogenaamde “economische herstel” hun levensstandaarden zien stagneren of verslechteren.
De progressieve basis van de Democratische Partij stemde voor Clinton. Volgens peilingen won ze 88 procent van de stemmen van Zwarte Amerikanen en 65 procent van Latinos. Het waren de zwevende kiezers, de kiezers die Clinton probeerde te overtuigen, die uiteindelijk naar Trump gingen.
Het zou alsnog kunnen dat Trump minder stemmen krijgt in absolute aantallen, maar zijn zege werd gewaarborgd door het ondemocratische Kiescollege, in de grondwet verankerd door slaveneigenaren, dat buitenproportioneel veel invloed geeft aan traditioneel conservatieve staten op het platteland.
Maar toch, met alles dat we over de man weten, hoe hebben zoveel mensen alsnog op Trump kunnen stemmen? Zijn beloftes om op te komen voor ‘de kleine man’ zijn overduidelijk een camouflage voor een agenda om de rijke 1 procent van dienst te zijn met gigantische subsidies en dergelijke. Maar voor mensen die aan het einde van hun Latijn waren, was Clinton’s belofte om een onverdraaglijke status quo voort te laten duren, geen werkelijk alternatief.
De linkse campagne van Bernie Sanders om presidentskandidaat te worden voor de Democratische Partij stak bijna een spaak in het wiel van Clinton door een beroep te doen op werkende mensen en zijn aanvallen op wat hij de “biljonairs-klasse” noemt. Clinton heeft haar politieke leven doorgebracht met het pogen de gunst van deze klasse te winnen en slaagde erin de boodschap van Sanders weg te moffelen. En in plaats van zijn ‘politieke revolutie’ voort te zetten, gaf Sanders zijn oppositie op om steun te werven voor Clinton.
Clinton, Sanders en de meerderheid van het politieke establishment, inclusief sommige Republikeinen, bekritiseerden de wandaden van Trump. Maar omdat ze nooit de reële economische grieven erkenden waar Trump zijn campagne op bouwde, gaven ze hem de kans legitieme verbittering te kanaliseren in het zoeken naar zondebokken en bangmakerij.
Wanneer Clinton Trump’s racisme, vrouwenhaat, aanvallen op immigranten en islamofobie bekritiseerde, klonken haar woorden hol. Als de personificatie van het politieke establishment van Washington is Clinton in veel gevallen direct verantwoordelijk voor beleid dat leidde tot het massale opsluiten van Afro-Amerikaanse mannen, het massaal uitzetten van immigranten en eindeloze oorlogen in Afghanistan en Irak, die geleid hebben tot vijandigheid tegen Arabieren en moslims.
Racisme speelde een centrale rol in de campagne van Trump sinds hij zich kandidaat stelde en Mexicaanse immigranten verkrachters noemde. Maar terwijl de openlijke racisten van de zogenaamde ‘alt-right’ een opvallend deel waren van de aanhang van Trump, kan alleen zijn racisme niet verklaren waarom regio’s die in 2008 en 2012 op Obama stemden, zich nu afkeerden van de Democraten.
Sommige van die stemmers zaten in staten waarvan verwacht werd dat Hillary Clinton ze zou winnen, zoals Pennsylvania en Wisconsin. Hier scoorde Trump met zijn stelling dat Amerikaanse werkers hun banen verliezen als gevolg van vrijhandelsverdragen en toenemende immigratie. Een nogal groteske leugen. Maar de waarheid – dat toenemende economische problemen het gevolg zijn van toenemende ongelijkheid in het voordeel van de 1 procent – was niet iets waar Clinton het over wilde hebben.
De ziekmakende ironie is dat Clinton en de rest van het establishment van de Democratische Partij zelf dachten dat Trump hun ideale tegenstander zou zijn. Hij is een charlatan en te extreem om verkozen te worden, vertelden ze zichzelf. Om hem te verslaan, zou Clinton slechts ‘presidentieel’ over te hoeven komen en luidkeels haar ‘voorbereiding’ en ‘ervaring’ te hoeven verkondigen.
Maar de bollebozen van de Democratische Partij begrepen niet wat er gebeurde gedurende de acht jaar van president Obama. Hun reactie op de Grote Recessie was om de bankiers te redden en nog meer werk te maken van neoliberaal bezuinigingsbeleid dat de kosten afschoof op werkende mensen.
De levensomstandigheden van vele miljoenen gewone mensen in de VS zijn verslechterd of stagneren. Dus toen Trump zei het verlies van fatsoenlijke banen te betreuren en hij Clinton en de Democratische Partij ervan beschuldigde mensen in de steek te laten, geloofde een deel van de bevolking dat iemand hen eindelijk begreep. Dat geloof was fout, maar ging gepaard met een gevoel van urgentie.
En ondertussen was de reactie van Hillary Clinton op Trump’s belofte “to make America great again” om te zeggen dat “America is already great”. En toen het tijd werd om te stemmen, waren er genoeg mensen in de beslissende staten die het hiermee oneens waren. Met een stem voor de buitenstaander straften ze de politieke vertegenwoordiger van het establishment.
Deze uitslag gaat in tegen de reguliere media-wijsheid. We zullen een zoektocht zien naar makkelijke verklaringen voor de verkiezingen van 2016; een inherent rechtse bevolking, het onoverkomelijke racisme van alle witte werkende mensen, zelfs de rol van Jill Stein van de Green Partij die de “misdaad” beging te zeggen dat het grotere kwaad niet verslagen kan worden door het kleinere kwaad.
Dit soort simpele antwoorden moeten we afwijzen. Een van de eerste uitdagingen voor links is nu uit te leggen wat er gebeurde, in al zijn complexiteit. Maar er komt nog veel meer aan.
Radicaal links waarschuwde, in weerwil van oproepen tot “matiging” van centrum links, dat rechts versterkt is door Trump en het hoofd geboden moet worden. Maar we kunnen de mensen die de meeste verantwoordelijkheid dragen voor deze puinhoop niet met de vinger laten wijzen naar de meest reactionaire racisten. Hillary Clinton, Barack Obama en de Democratische Partij hebben verantwoording af te leggen voor hun falen om een alternatief te bieden voor de zondebokpolitiek van Trump.
Er is veel werk te doen en dat begint vandaag. We moeten een werkelijk links alternatief creëren dat de ellende en het lijden van zoveel mensen erkent en politiek en praktisch weerstand biedt tegen deze omstandigheden, een links met een organisatie die het tij kan doen keren.
Grote aantallen mensen zijn al met walging vervuld door Trump en zullen bereid zijn hun afkeuring met daden te laten blijken. Andere mensen zullen tot daden gebracht worden door een arrogant rechts dat te ver gaat – dat hebben de rechtse verkiezingswinsten in het verleden aangetoond. Uiteindelijk zullen in ieder geval sommigen die voor Trump gestemd hebben zich realiseren dat ze verafschuwen waar hij voor staat.
Maar nu moeten we het verzet van de grond af aan opbouwen. De eerste stap is de lessen en implicaties van deze verkiezing onder ogen te zien – daarna gaan we verder.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialistworker.org
