HSBC, de Hongkong and Shanghai Banking Corporation, heeft haar wortels in misdaad. Dat 100.000 personen zwarte rekeningen op het Zwitsers filiaal hebben, is een topje van de ijsberg voor een bankinstelling die ontstond als bank voor de (toen legale) opiumhandel. HSBC dook de voorbije jaren vaak op in witwasaffaires rond gelden van dictators, fraudeurs en maffiagroepen. Drugsgeld? Ga naar HSBC. Belastingen ontduiken? Zelfde adres. Swissleaks is het zoveelste schandaal van een lang feuilleton. HSBC verdient de bijnaam “bank van de misdaad” ten volle.
Opium
HSBC, een Britse bank? Niet helemaal, Hongkong en Shanghai duiken niet zomaar toevallig in de benaming op. De hoofdzetel was trouwens tot 1993 in Hongkong gevestigd. De oorsprong van de bank ligt dan ook daar, in de imperialistische agressies tegen China dat de vestiging van koloniale zones aan zijn kusten moest aanvaarden. Daaronder kroonkolonie Hongkong en de concessies in Shanghai.
Die zones dienden vooral voor de aanvoer van opium uit het door de Britten bezette Indië. HSBC is een uitloper van de beruchte opiumoorlogen (1839-1842 en 1856-1860) waarmee het Britse Imperium het verzwakte China verplichtte de invoer van opium toe te laten. Tot dan was opium in het keizerlijke China verboden. De opiumhandel leidde tot rijke dynastieën, zoals Forbes.
De baas van de Britse scheepvaartmaatschappij P&O, James Mackay, had op het einde van de 19e eeuw goede contacten met de Chinese minister van Transport, Sheng Xuanhai, die van Shanghai een centrum van nieuwe technologie wou maken, daar een inversiteit oprichtte en later hetzelfde deed in Hongkong. P&O stond in voor een groot deel van de opiumhandel tussen Indië en China, met Hongkong als draaischijf. Thomas Sutherland van P&O, die in Hongkong mee kaaien had doen aanleggen, stichtte in 1865 een bank ten gerieve van o.m. die opiumhandel, de HKBC, later HKBC. China had 5 jaar eerder onder dwang de opiumhandel moeten legaliseren. Vanaf dan sprongen Chinese compradores op de kar, de HKBC werd een Sino-Britse bank.
Uitzwerming
In de jaren 1920 werden vanuit de Britse concessies in China filialen opgericht in Bangkok en Manila. In 1949, na de communistische zege in China, ging de hoofdzetel naar Hongkong, toen nog een Britse kroonkolonie. Vanaf 1980 werd HSBC zeer actief in Europa en Noord-Amerika. En vier jaar vóór Hongkong (1997) terugkeerde naar China, verhuisde de hoofdzetel van Hongkong naar Londen.
HSBC breidde zich steeds verder uit, onder meer door aankopen van bestaande financiële instellingen. Zo kocht HSBC in 2002 de Mexicaanse Grupo Financiero Bital – wat sommige analisten in verband brengen met het feit dat HSBC minstens zeven jaar lang massaal Mexicaans drugsgeld, o.m. van het beruchte Sinaloa-kartel, witwaste. HSBC opende speciale loketten waar witwassers letterlijk valiezen cocaïnegeld kwamen omwisselen. Hetzelfde gebeurde voor Colombiaanse drugkartels. Dat de Mexicaanse anti-witwaswetten lauw zijn en bovendien uiterst laks werden ntoegepast, was meegenomen.
In 1999 kocht HSBC de Republic New York Corporation van bankier Edmon Safra. Die bank stond bekend als een instelling gespecialiseerd in het doorsluizen van grote kapitalen naar fiscale paradijzen, met onder meer een trouw cliënteel van diamantairs.
HSBC dook ook op in diverse bedrieglijke faillissementen en omkoopschandalen in Europa. Bovendien was ze medeplichtig aan bedrieglijke ingrepen op de wisselkoersen en op de goudprijs en schuldig aan de massale verkoop van rommelkredieten. Maar bij al die bedrieglijke praktijken was ze natuurlijk niet alleen, weinig banken waren onschuldig.
Kruimels
Af en toe vliegt HSBC tegen de lamp. Geen nood, er gebeurt dan toch nauwelijks iets. Twee jaar geleden kreeg HSBC in de Verenigde Staten een boete van 1,9 miljard dollar, wat de bank met plezier betaalde. Want dat bedrag stelde niets voor in vergelijking met de vergrijpen waaraan ze schuldig was bevonden.
Witwassen van maffiagelden uit Mexico en Colombia, zogenaamde “schurkenstaten” (Iran, Soedan, Noord-Korea…) hebben geholpen om sancties te omzeilen, doorsluizen van fondsen naar de Saoedische bank Al Rajhi die bekend staat om haar banden met Al Qaida… Alleen al de winst op de verkoop van de aandelen die de bank had bij de Chinese verzekeraar Ping An bracht meer op dan die boete. Voor de tweede grootste bank ter wereld, zijn dergelijke boetes dus kruimels.
Straffeloosheid
Daar bleef het bij. Niemand werd vervolgd, niemand betaalde een persoonlijke boete of zat één dag opgesloten. Kortom, iedereen ging vrijuit. De Amerikaanse senator Elizabeth Warren, voor velen in de Democratische Partij de ideale kandidate voor de volgende presidentsverkiezingen, was woedend. Ze vond het ongehoord dat een dergelijke bank niet wordt gesloten.
Warren bleek niet te weten hoe levensbelangrijk een dergelijke bank is voor het evenwicht van het kapitalistische systeem. Want het VS-ministerie van Justitie zei onomwonden dat men koos voor een softe aanpak (hoe eufemistisch voor medeplichtige laksheid) omdat de gevolgen van sancties te erg zouden zijn. HSBC zijn licentie in de VS afnemen, zou kunnen neerkomen op het einde van die bank (met 260.000 werknemers) en zou het banksysteem wereldwijd ondermijnen, aldus vice-minister Lanny Breuer. Met andere woorden: als crimineel kan je best niet klein zijn, want kleine criminelen worden opgesloten, grote gaan vrijuit – want ze zijn onmisbaar voor het systeem.
Swissleaks
De onthullingen van Swissleaks zijn een uitloper van wat klokkenluider Hervé Falciani al jaren eerder aan het licht bracht. Dat leidde tot wat speurwerk door belastinginspecteurs en tot waarschuwingen, maar het is Falciani die daarvoor in Zwitserland (en Griekenland) wordt gezocht. Wat zal er nu met al die personen op de lijsten gebeuren? Minnelijke schikkingen? En HSBC? Die zeggen dat het iets van vroeger is en dat ze de stal uitmesten.
De regeerders zullen genoegen nemen met die uitleg, zogenaamd om het systeem niet te doen wankelen. En ze zullen wijzen op alle nieuwe regels die eraan komen en moeten leiden tot meer transparantie. Maar zolang talrijke fiscale paradijzen kunnen blijven bloeien (waaronder de Londense City), zolang zullen de HSBC en co kanalen vinden om ervoor te zorgen dat criminelen hun misdaadgeld witwassen en dat diamantairs en co toezien hoe anderen de belastingen betalen die zij ontduiken.
Vluchten kan nog altijd
De tegenstanders van een “tax shift” zien in Swissleaks zelfs een ernstig argument tegen belastingen op vermogen. “Kijk maar”, zeggen ze, “als er zo een belastingen komen, vlucht het kapitaal massaal weg”. Laten we de rijken a.u.b. geen strobreed in de weg leggen, anders zijn we hun kapitaal kwijt. Maar zelfs zonder vermogensbelasting “vluchten” ze al, gewoon omdat ze niet graag belasting betalen en daarvoor de nodige experts hebben en de kanalen kennen. Eén conclusie: alle fiscale paradijzen moeten dringend worden opgedoekt. De G20 weet dat, maar wat doen ze eraan? Dat is uitsluitend en kwestie van politieke wil.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
