Marine Le Pen (Front National, Frankrijk) hoopt in juni een eigen fractie in het parlement van de EU te hebben. Nog twee partijen uit twee verschillende landen en het is zover. Nigel Farage van het Britse UKIP werkt ook aan zijn eigen fractie, mogelijks samen met Beppe Grillo van de Italiaanse M5S (Vijfsterrenbeweging). Die willen niet weten van Le Pen, terwijl die op haar beurt andere partijen dan weer te extreem vind. Maar eurofoob rechts houdt daar niet op, het zit ook in de EVP zelf en bij de Britse Conservatieven. Een heuse doolhof, dat eurofoob rechts.
De triomferende Le Pen wil haar succes in Frankrijk Europees doortrekken. Vier partijen stappenzeker mee, de Nederlandse PVV van Geert Wilders, de Oostenrijke FPÖ, de Italiaanse Lega Nord en het Vlaams Belang. Maar er is meer nodig, er moeten leden uit minstens zeven lidstaten zijn. Het Griekse Gouden Dageraad, het Hongaarse Jobbik en de Duitse NPD zijn en/of te uitgesproken racistisch of neonazistisch voor Le Pen die er grotendeels in geslaagd is haar partij bij veel Fransen te “dediaboliseren”.
Beschermers
Le Pen die andere partijen “te racistisch” vindt? Wat dan met Wilders en zijn beruchte opvoering over “minder Marokkanen”, niet te racistisch? De Lega Nord wier leiders een zwarte minister voor oerang oetang uitschelden? De FPÖ niet te neonazistisch, terwijl ze baadt in de nazinostalgie. Die vijf hebben wel een diepe islamofobie gemeen, terwijl Jobbik eerder islamofiel (en vooral antisemitisch) is, het ziet de islam als een bondgenoot tegen de “zedenverwildering waartoe de EU leidt”. Die partijen rond het FN werpen zich ook op als de beschermers van de zwakkeren en van de nationale identiteit tegen de mondialisering waarvan de EU een instrument is.
Die club rond Le Pen is dan weer “te antisemitisch” voor Nigel Farage van de UKIP die zijn pijlen vooral richt tegen de EU zelf. Al is de EU voor UKIP wel verantwoordelijk voor de “immigratiegolf” waarvan het Verenigd Koninkrijk slachtoffer zou zijn. De UKIP moet in ijver tegen immigratie niet onderdoen voor de partijen rond Le Pen, maar tracht wel daar een zo beschaafd mogelijk imago aan te koppelen.
Flirten
UKIP is economisch zeer liberaal, terwijl Le Pen de jongste jaren haar grootste doorbraak kent door de sociale toer op te gaan en de rol van de staat te verdedigen. Toch is haar voornaamste adviseur een ultraliberaal (‘libertarian’). Dat sociaal imago is een sterke electorale troef, het verklaart Le Pens succes in de regio noordwest die zo sterk is getroffen door desindustrialisatie en hoge werkloosheid.
Farage flirt met Beppe Grillo, de leider van M5S die wel sterk ontgoocheld is in zijn 21% van de stemmen, en vooral in het feit dat premier Renzi’s Democratische Partij het dubbele haalt. Door de mogelijkheid te opperen om met Farage een fractie te vormen, bekent Grillo nog meer kleur. Het is er hem om te doen de kiezers van Berlusconi over te nemen nu diens Forza Italia zieltogend is. Grillo verdedigde vorig jaar al de anti-immigratiewetten van Maroni (Lega Nord) en Fini (postfascist) tegen de eigen achterban in. De voorgenomen samenwerking met Farage leidt intussen wel tot de zoveelste crisis binnen M5S, voor een deel van de achterban gaat dat toch wel wat te ver.
De club Le Pen-Wilders is ook iets te aangebrand voor Skandinavisch radicaal-rechts. De Deense Volkspartij doet in eigen land haar best om ook door de sociaaldemocratie te worden aanvaard; met haar “sociaal imago” trok ze trouwens kiezers van links aan om zo 26,6 % te halen. Net als de “Zweedse Democraten” zijn ze radicaal rechts op vlak van immigratie en erg islamofoob, maar het FN zou zeker de Denen teveel imagoverlies kosten in haar gelonk naar links. Dat geldt nog meer voor de “ware Finnen” voor wie de EU de grote vijand is, terwijl deze partij geen graten ziet in de euro. Die euro is nochtans de gemeenschappelijke vijand van de rest van radicaal rechts.
Gematigden
Maar rechtse eurofobie valt ook te bekennen in iets minder radicale vaarwaters. Bij de Britse Conservatieven onder meer waar een flink deel van de achterban liefst zou hebben dat het Verenigd Koninkrijk de EU gewoon verlaat. Het is vooral de City, de financiewereld, die de Tories aan hun jas trekt om daar niet aan toe te geven. Het Poolse PiS, dat in dezelfde fractie zat als de Conservatieven, is dan weer zeer reactionair op ethisch vlak. Voor deze aartskatholieken (32% en eerste plaats in Polen) is de EU schuldig aan het propageren van het homohuwelijk en andere “zedenverwildering”.
Het Duitse AfD (Allianz für Deutschland), 7%, snoepte als EU-vijandige partij (“de EU die de Duitsers doet opdraaien voor die luie Grieken, enz.”) nogal wat stemmen weg van de CSU, de Beierse christendemocratie, die nochtans ook (als lid van de overwegend christendemocratische Europese Volkspartij, EVP) een “eurosceptische” campagne voerde. De Franse UMP (ook EVP) zweeg tijdens de campagne zoveel mogelijk over de EU omdat die partij scherp verdeeld is tussen “soevereinisten” en “europeïsten”. Waarbij die eersten bijna op dezelfde golflengte als het FN zitten.
Het Hongaarse regerende Fidesz zit eveneens bij de EVP, maar het koestert wel mee met Jobbik de nostalgie naar de tijd van Horty, de fascistische heerser. Het is in zijn retoriek over de EU niet malser dan bijv. Grillo. En dan een ander lid van de EVP, Forza Italia van Berlusconi. Die partij voerde een eurosceptische campagne in de hoop zo toch nog de meubels te redden. Forza Italia bevestigde na de verkiezingen zijn alliantie met de Lega Nord, maar de foto van de Legaleiders met Le Pen doet Berlusconi schrikken, de EVP zou dat een stap te ver kunnen vinden. Als premier gaf Berlusconi die zeer xenofobe Lega sleutelposten als Binnenlandse Zaken en Justitie.
Etiketten
Het is kortom niet eenvoudig etiketten te plakken op de diverse stromingen gaande van nazinostalgische partijen tot de gevestigde “respectabele” rechtse eurosceptici. Opvallend is wel dat hoe vele uiterst-rechtse stromingen af willen van het etiket uiterst-rechts, Marine Le Pen heeft zelfs een proces aangespannen (en verloren) om te doen verbieden dat zij als uiterst-rechts zou worden bestempeld. Zeker het FN mikt op een steeds grotere osmose met sterke stromingen binnen gevestigd rechts, in casu de UMP, en rekent op een implosie van rechts. Terwijl het tegelijk zeer bewust en handig gaat vissen in links vaarwater, in de bevolkingsgroepen die zich aan hun lot overgelaten voelen.
Osmose
Het is vooral die osmose die politiek belangrijk wordt. In Hongarije regeert een partij die alvast radicaal rechts is. In Denemarken was de Deense Volkspartij tot voor kort deel van de meerderheid (zonder regeringsdeelname maar met grote invloed op het beleid). In het Verenigd Koninkrijk is de druk van UKIP op de Conservatieve regeringspartij aanzienlijk. In Italië is rechts volop aan het bewegen – in radicale zin (Tot eind 2011 was de Lega Nord er een belangrijke regeringspartij).
Het is niet te veralgemenen, in Nederland verliest Wilders pluimen, maar is zeker niet uitgeteld; het Vlaams Belang ziet een enorme leegloop naar N-VA dat tegelijk nog meer naar rechts opschuift. Spanje, Portugal blijven gespaard. Maar de hoofdstroom kan niet ontkend worden, radicale rechtse tendensen bepalen meer en meer mee de politieke agenda in de EU. Dat er vele schakeringen van radicaal rechts zijn, doet daar niets aan af.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
