Michel Warschawsky is al vele jaren actief in Israël. In 1968 werd hij lid van de Israëlisch socialistische revolutionaire en antizionistische organisatie Matzpen, “Compas”. Samen met linkse Palestijnse activisten heeft hij in 1984 het AIC (Alternative Information Centre) opgericht. Hij schreef ondermeer ook een autobiografie, Sur la Frontière (Stock 2002). Yann Cézard interviewde hem.

Uiteindelijk heeft Netanyahou de verkiezingen van maart 2015 gewonnen. Hoe verklaar je dit succes? Hoe zou je de huidige Israëlische regering definiëren?

Er zijn twee redenen voor de verkiezingsoverwinning van Netanyahou: ten eerste het ontbreken van een geloofwaardig alternatief van centrumlinks. Ze hebben helemaal geen alternatief naar voor hebben geschoven voor de koloniale bezetting. Livni en Herzog zegden ongeveer hetzelfde als Netanyahou, maar in minder sterke bewoordingen. Het woord “vrede” werd bijna nooit gebruikt door de kandidaten van de voormalige arbeiderspartij. Voor wat betreft het vertoog over “veiligheid” is niemand meer overtuigend dan Netanyahou. En zoals jullie ook gezien hebben in Frankrijk,verkiest de kiezer altijd het origineel boven de kopie,deze was trouwens erg bleek in de versie van Yitshak Herzog.

De tweede reden is het wapen van de angst dat door Netanyahou zeer handig werd gebruikt, van Iran tot het Arabische kiezerskorps “die massaal mobiliseren met bussen gehuurd door NGO’s”. Schrik voor de vijand of voor de andere is nu meer dan ooit het wapen dat door de machtigen wordt gebruikt… en dat opent de weg voor racistische, xenofobe en fascistische bewegingen. Tegenover dit vertoog van de angst had men een echt alternatief moeten naar voor schuiven, steunend op het Recht en de Solidariteit, maar centrumlinks bleek hier totaal niet toe in staat.

Uiterst rechts heeft een overweldigende overwinning behaald en Netanyahou moest zelfs geen coalitie vormen met de centrumpartijen. Deze laatste verkiezingen hebben dus een uiterst rechtse, hypernationalistische en racistische regering voortgebracht.

Wat waren haar eerste maatregelen?

Netanyahou werkt verder in de lijn van zijn voorgaande regeringen: versnelling en uitbreiding van de kolonisatie, projecten voor nieuwe vrijheidsbeperkende wetten, in het bijzonder tegen de NGO’s, censuur tegen “antinationale” projecten. Kortom, dezelfde nationalistische, racistische maar ook neoliberale politiek.

Wat is je analyse van de huidige Palestijnse revolte?

Het is een samengaan van twee factoren. De geloofwaardigheid van Mahmoud  Abbas en zijn politiek ten gunste van het “vredesproces” tijdens de laatste tien jaar, is nu uitgeput. De meerderheid van de maatschappij, ook de jeugd, en de politieke klasse met inbegrip van Hamas en wat er van links over blijft, lieten de president de vrijheid om zijn politieke lijn uit te voeren zonder ze te hinderen. Ze waren op zijn minst sceptisch maar gaven de president nog een kans. Dat krediet is nu uitgeput vooral ook omdat Mahmoud Abbas zelf in de Verenigde Naties verklaard had dat het proces van Oslo dood is, vermoord door de Israëli’s.

De tweede factor is een reeks provocaties tijdens de laatste maanden door Netanyahou en zijn ministers. De ergste was het in vraag stellen van het status quo op de esplanade van de moskeeën en de profanatie van Al Aqsa door Israëlische politiemannen. Die twee factoren samen veroorzaakten een explosie. Overal in Palestina (en in de hele moslimwereld) ging het gerucht dat deze regering de moskee zou vernietigen en er een Joodse tempel zou bouwen… wat openlijk werd gezegd door bepaalde leden van de partij van Netanyahou.

Netanyahou had het over een “nieuwe Intifada” om een hysterisch politiek klimaat te creëren en nieuwe repressieve maatregelen te kunnen rechtvaardigen. Welk verschil zie je tussen het politieke klimaat en de heersende gevoelens in de Israëlische maatschappij op het moment van de eerste Intifada en de situatie vandaag?

Een nieuwe Intifada? Ik weet niet wat dit betekent. In 2000 sprak men over een Tweede Intifada terwijl het in werkelijkheid ging over de recuperatie door Israël van de zeer magere en vaak louter symbolische) verworvenheden van Oslo.

De term Intifada wordt gebruikt om een algemene volksopstand te beschrijven, maar zo ver zijn we nog niet. De massa-acties blijven nog beperkt. De Intifada was mogelijk door het bestaan van een echte leiding samengesteld uit alle politieke partijen zowel op nationaal (in de bezette gebieden) als op lokaal vlak, die regelmatig richtlijnen gaf die door heel de bevolking werden gevolgd.Vandaag bestaat die leiding niet meer, ze is vervangen door de Palestijnse Autoriteit… en haar politie.

Tussen 1987 en 1990 bestond er binnen de Israëlische maatschappij een brede sympathie en sterke solidariteitsbeweging met de strijd van de Palestijnen. Vandaag is dit helemaal niet meer het geval en de solidariteit is beperkt tot enkele duizenden mensen. Om dat verschil te begrijpen moeten we vijftien jaar terug gaan in de tijd en de grote leugen van Ehoud Barak bij zijn terugkeer van de top van Camp David. Die leugen (de” vrijgevige voorstellen” die werden verworpen door Arafat enz.) werd helemaal geslikt door de vredesbeweging die zo koos voor een vrijwillige dood. Men kan een massabeweging in 48 uren vernietigen maar de wederopbouw ervan vraagt een hele generatie. De Israëlische vredesbeweging ligt nog steeds in coma. Laat ons hopen dat hij niet blijvend is zoals dat het geval was voor Ariel Sharon…

Het opbod door uiterst rechts domineert de politiek in Israël. Netanyahou en de Likoud doen hier vrolijk aan mee. Naast de “klassieke” repressie (sluipschutters die schieten op een blokkade in Palestijnse gebieden en collectieve straffen) zijn er ook de waanzinnige uitspraken over Hitler en de Moefti van Jeruzalem, de nieuwe “veiligheidsmuren” binnen “Groot-Jeruzalem”, misschien ook het ontnemen van het statuut van “bewoner” aan de 80.000 Palestijnen die in Jeruzalem aan de “verkeerde kant” van de “veiligheidsmuren” leven. Improviseert de Israëlische regering, met haar opbod van racistische uitspraken en een vertoog over veiligheid, of is er een strategie op langere termijn?

Zowel het ene als het andere. De provocaties op de Esplanade van de moskeeën werden door de eigen ultra’s aan Netanyahou opgedrongen. Hij vreesde kiezers te verliezen wanneer hij zich had verzet tegen de provocaties, ten gunste van andere uiterst rechtse partijen. Zelfs indien hij wist dat het een fout was, was hij te laf om een veto te stellen. De ultra beveiligingsmaatregelen, nog meer repressieve wetsontwerpen en vooral de brutale toon van zijn politieke toespraken zijn niets anders dan populisme om het uiterst rechtse kiezerskorps te behagen.Toch heeft Netanyahou ook een strategisch project: de grenzen van Israël uitbreiden tot aan de Jordaan en zich tegelijkertijd ontdoen van de meerderheid van de Palestijnen, opgesloten achter de muren binnen zelfbeheerde enclaves waaraan ze, indien ze dat wensen, de naam van Palestijnse Staat kunnen geven. Dat is in feite het oude plan van Sharon.

Gaan er binnen de Israëlische maatschappij andere stemmen op, is er protest tegen dit “beheer van het geweld”?

Zoals ik eerder zegde is de oppositie tegen dit veiligheidsbeleid zeer beperkt ook omdat de Palestijnse bevolking van Israël, die de belangrijkste oppositiekracht is, nu beslist heeft in haar eigen steden en dorpen te betogen en de rangen van betogers in Tel Aviv niet meer te vervoegen.Het zijn voormalige verantwoordelijken van diverse veiligheidsdiensten (Mossad, Shin Beit)en generaals op pensioen die ernstige kritiek hebben en binnen de politieke klasse hun mening geven over de strategie en de tactische keuzes van Netanyahou. We kunnen daar ook nog columnisten en hoofdredacteuren van verschillende dagbladen voegen.

Wat zeggen de parlementaire Zionistische Israëlische parlementaire oppositie, de partijen van de Zionistische Unie (travaillisten of van het “centrum”)? Beweren zij een andere politiek te hebben?

Ik heb hierop geantwoord in verband met de centrumlinkse standpunten. Met de huidige crisis is het nog erger geworden, Herzog heeft een rechtse kritiek op deze regering!

En de echte linkerzijde in Israël? De alliantie van de communistische partij en de Arabische partijen van Israël hadden toch een goede score gehaald tijdens de verkiezingen in maart? Hoe staat het met de verschillende vredesgroepen en antizionistische organisaties?

De “echte linkerzijde” bestaat inderdaad uit twee elementen, de (verenigde Arabische) Lijst en het collectief van organisaties tegen de oorlog en de bezetting. De verenigde Lijst heeft meerdere massabijeenkomsten georganiseerd in de Arabische steden en gemengde steden zoals Haïfa met tienduizenden betogers. De initiatieven van de antikoloniale organisaties blijven beperkt tot enkele duizenden mensen. De grote meerderheid van wat vroeger de “vredesbeweging” was, spaart eerder haar krachten om te treuren over de moord op Rabin waarvan de twintigste verjaardag nu wordt herdacht.

Tzipi Levni, “centristische” erfgename van de door Ariel Sharon opgerichte partij, beweert voorstander te zijn van een “oplossing met twee Staten voor twee volkeren”. Dit is een schijnheilige bewering, toch is deze oplossing al heel lang de hoop van vele militanten die tegen de kolonisatie en tegen de onderdrukking van de Palestijnen zijn. We zijn nu 22 jaar na Oslo, wat denk je over dit perspectief vandaag, rekening houdend met de omvang van de kolonisatie ( meer dan 570.000 kolonisten in Cisjordanië en Oost-Jeruzalem vandaag tegenover 200.000 in 1993), en de ontwikkelingen binnen de Israëlische maatschappij?

Ik denk niet dat de Israëlische kolonisatie een onomkeerbaar verschijnsel is. Wereldrijken werden altijd omvergeworpen, de Franse en Engelse kolonisatie in Afrika en Azië zijn omkeerbaar gebleken en dit was ook het geval voor de Sovjet-Unie. Algerije werd na 130 jaar diepgaande kolonisatie onafhankelijk. Zolang het Palestijnse volk de moed niet laat zakken en de dekolonisatie van zijn land blijft opeisen ( minstens van Cisjordanië en Gaza), is de toestand omkeerbaar. Het hangt helemaal af van regionale en internationale krachtsverhoudingen. Ik zou er nog aan toevoegen dat wanneer de krachtsverhoudingen zullen veranderd zijn en een oplossing wordt afgedwongen, zal de “tweestaten” oplossing een terugval oplossing zijn voor de Israëli’s, uiterst rechts inbegrepen.

Nederlandse vertaling: Marijke Colle