Matteo Salvini, leider van de Lega Nord
Matteo Renzi, premier van Italië, leek tot eind mei een onaantastbare wonderboy. Met de neergang van Silvio Berlusconi was er plaats voor iemand van de nieuwe generatie. Maar de verkiezingen in zeven regio’s hebben Renzi aanzienlijk gedeukt. De enige winnaar van die verkiezingen is Matteo Salvini, leider van de Lega Nord, die na zijn succes de campagne aanvoert tegen de opvang van de vluchtelingen die dagelijks arriveren. Salvini werpt zich nu op als de natuurlijke leider van rechts.
Renzi genoot een jaar lang van de triomf van de Democratische Partij (PD) bij de EU-parlementsverkiezingen van mei 2014. De PD haalde toen meer dan 40 %, terwijl Forza Italia, de partij van Berlusconi, ineenzakte. (Zie ook Uitpers oktober 2014: Wonderboy Renzi doet wat rechts niet durft).
Verontrustend
De recente regionale en lokale verkiezingen brachten de ontnuchtering. De PD vond zichzelf een overwinnaar, ze won in 5 van de 7 regio’s, 5-2 dus. Achter die simpele uitslag schuilt evenwel een ander, verontrustend, beeld. Om te beginnen de opkomst: 52 % van de kiesgerechtigden nam de moeite om te gaan stemmen. In 2010 was dat nog 64 %.
In het noorden werd in twee regio’s gekozen: Ligurië (Genua) en Veneto. In beide werd het een overtuigend rechtse zege. In Veneto haalde uittredend gouverneur Luca Zaia, Lega Nord, tegen alle verwachtingen in iets meer dan 50 %. Dat ondanks de dissidentie van de burgemeester van Verona, Flavio Tosi, 11 %. De kandidate van de PD haalde slechts een vernederende 22 %. Veneto is een van de economisch meest dynamische regio’s waar centrum-links, laat staan links, er nog nauwelijks aan te pas komt. Dat geldt ook voor Forza Italia dat slechts 5 % haalt.
In Ligurië was de uitslag voor de PD van Renzi nog veel erger. Daar had Renzi zijn partij een eigen kandidaat opgedrongen, wat de linkervleugel zuur was opgebroken. De lage opkomst, 50 %, heeft wellicht te maken met het feit dat veel kiezers die gewoonlijk links stemmen, nu thuis bleven en waardoor de regio verloren ging voor de PD. Renzi’s kandidate Raffaella Paita kreeg in links Ligurië nauwelijks 28%, net iets meer dan de kandidate van M5S (Movimento 5 Stelle).
Burchten
De uitslagen zijn ook erg verontrustend in de “rode bolwerken” van het centrum. Er werd gestemd in Toscane (Firenze), Ombrië (Perugia) en de Marken (Ancona), drie regio’s waar de PD normaal niets hoeft te vrezen.
In Toscane, de thuisbasis van Renzi, haalde de kandidaat van de PD het wel gemakkelijk (40 %), maar het was wel de Lega Nord die daar als sterkste rechtse partij uit de bus kwam, 16 %. Dat is verrassend veel in een regio waar de Lega tot voor kort marginaal was. Ze overtroeft Forza Italia met lengten en neemt de leiding van rechts zonder meer over.
In de Marken wint de PD nog redelijk gemakkelijk, 40 %, met M5S tweede (21%) en de Lega die ook daar de leiding van rechts neemt. Weliswaar met 13 %, maar dat in een regio waar ze tot voor kort onbestaand was en met Forza Italia zeer ver achter zich.
Voor de PD kwam het slechte nieuws uit Ombrië waar haar kandidate wel won, 43 %, maar waar de rechtse uitdager toch 39 % haalde, een verrassing in het “rode” Ombrië. Ook verrassend was het resultaat van Salvindi’s Lega, 17 %, ver boven Forza Italia.
Troost?
Voor Renzi kwam de grootste troost uit de” zuidelijke regio’s, Campanië (Napels) en Apulië (Bari). Maar dan wel een magere troost.
Alleen in Apulië kon de PD zich koesteren in een onbetwiste zege, deels ook te danken aan de grondige verdeeldheid binnen rechts dat met meerdere kandidaten uitpakte. In Campanië won Vicenzo De Luca nipt van de rechtse gouverneur. De Luca is echter zeer omstreden binnen de PS. Rosy Bindi, voorzitster van de toch nog altijd belangrijke parlementaire Antimaffia Commissie, vindt het niet kunnen dat De Luca echt gouverneur wordt. Hij staat immers op de zwarte lijst van die Antimaffia Commissie en volgens een recente wet kan hij daardoor geen hoog ambt bekleden. Die kwestie verdeelt de PD grondig.
Verdeelde PD
Niet alleen de zaak De Luca zorgt voor verdeeldheid binnen de PD. De manier waarop Renzi onlangs een nieuwe kieswet doordrukte, de geplande onderwijshervorming en vooral de nieuwe arbeidswetgeving zorgen voor permanente crisis binnen de PD. Enkele bekende figuren zijn al uit de PD gestapt en hopen dat er links een alternatief de kop opsteekt. Binnen de linkervleugel blijft het maar aarzelen, in de regel zwichten de meesten telkens voor de chantage van Renzi. Een breuk lijkt de meesten op dit ogenblik te riskant, er zijn geen grote sociale bewegingen waarop zich te steunen.
Met als resultaat dat linkse militanten en kiezers gewoon afhaken, zelfs niet meer gaan stemmen of dan toch maar een proteststem op M5S uitbrengen. Want links van de PD is het huilen met de pet op. De SEL (Socialismo, ecologia, libertà) weet niet goed op welk been staan, de rest van links tracht te overleven in de hoop dat er uit de verwarring toch iets nieuws ontstaat. Zoals uit de ‘Sociale coalitie’ van Maurizo Landini, leider van de metaalvakbond Fiom.
Rechtse suprematie
Verwarring is er ook ter rechterzijde. Bij Forza Italia gaat de leegloop verder, Berlusconi wist na de regionale verkiezingen alleen te vertellen dat rechts verenigd succes kan boeken, zoals in Ligurië. Maar dat betekent dan wel onder aanvoering van Salvini en zijn Lega Nord.
Forza Italia kwam slechts in 3 van de 7 regio’s nog boven 10 % uit, ze komt globaal ver achter de Lega Nord. Die neemt na haar verkiezingssucces alvast de leiding van een grootscheepse campagne tegen ‘l’invasione’, zijnde de zogenaamde invasie van migranten. Drie noordelijke regio’s (Veneto, Lombardije, Ligurië) willen gemeenten de opvang van migranten verbieden, Salvini dreigt met de bezetting van de regionale hoofdbesturen. Salvini is niet voor niets de partner van het Front National en van het Vlaams Belang. Hij plaatst zich onomwonden in ‘pole position’ om zeer snel als leider van een rechtse coalitie het roer over te nemen. Zijn Lega Nord is marginaal in het zuiden? Met zijn succes vindt hij gemakkelijk nieuwe bondgenoten. Nu al aarzelen de zogenaamde centrumpartijen, waaronder de regerende NCD van vice-premier Alfano, niet om allianties met de Lega te sluiten.
Uiterst-rechts is in Italië in volle opmars. Matteo Salvini staat klaar om te regeren.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
