De pers heeft uitgebreid aandacht besteed aan het akkoord tussen de USA en China waarin beide er zich toe verbinden hun uitstoot van broeikasgassen te reduceren om de gevolgen van de klimaatswijziging te beperken.
Het akkoord komt enkele weken nadat de Europese Unie haar eigen doelstellingen inzake de beperking van uitstoot had bekend gemaakt. En met dit akkoord is de kans groot dat de klimaatsconferentie in Parijs eind 2015 (COP21) geen herhaling zal zijn van de flop in Kopenhagen (2009) maar een echt internationaal akkoord zal kunnen uitdokteren.
Tegelijkertijd toont de inhoud van de afspraken in het akkoord afgesloten tussen de twee grootste producenten van broeikasgassen, dat dit internationaal akkoord ecologisch onvoldoende zal zijn, technisch gevaarlijk en sociaal onrechtvaardig.
Waartoe verbindt China zich?
Kijken we eerst naar het luik China. De tekst die door Barak Obama en Xi Jinping in Peking werd voorgesteld voorziet dat China ten laatste in 2030 zijn emissies zal beginnen verminderen in absolute hoeveelheden en dat “koolstof vrije” bronnen op dat moment 20 % van de energiebehoeften zullen dekken.
Om de betekenis van deze belofte in te schatten, moet men weten dat deze “koolstofvrije” bronnen in 2013 in China, 9% van het verbruik van primaire energie vertegenwoordigen en dat het twaalfde vijfjarenplan mikt op 15% in 2020. Gezien het ritme van de investeringen, is 5% meer koolstofvrije energie, te bereiken in de daarop volgende tien jaar, niet echt een prestatie: in 2012 werden er 65 miljard dollar geïnvesteerd in “niet-fossiele” energie.
Maar “koolstofvrije” bronnen is niet hetzelfde als “hernieuwbare energiebronnen”. De energie van de reusachtige stuwdammen en van de kerncentrales is niet hernieuwbaar (de stuwmeren slibben dicht door erosie en de voorraden uranium zijn beperkt) maar deze bronnen worden als “koolstof vrij” of als “met lage intensiteit aan koolstof “ beschouwd. In april 2014 beschikt China over 20 werkende kerncentrales en 28 centrales in opbouw (waaronder 2 EPR’s). Die bouwwerven waren opgeschort na Fukushima maar het kernenergieprogramma is nu heropgestart en het vermogen van de kernenergiecentrales zou verdrievoudigen tegen 2020…
Tenslotte moet men ook weten dat, volgens het IPCC, om beneden de grens van 2°C te blijven, en rekening houdend met de gedeelde maar gedifferentieerde verantwoordelijkheid van de verschillende groepen landen (“ontwikkelde”, “opkomende” en “anderen”) landen zoals China hun energie efficiëntie zouden moeten verhogen – dus de relatieve hoeveelheid emissies verminderen – met 15 tot 30% (naargelang de graad van ontwikkeling). De doelstelling van 20 % die China zich nu stelt, bevindt zich aan de lage kant hiervan.
De afspraken van de USA
Kijken we nu waartoe de USA zich verbonden heeft. De USA engageren zich tot een vermindering van hun emissies van 26 tot 28% tegen 2025 in vergelijking met 2005. In 2005 hebben de USA volgens de gegevens van de Environmental Protection Agency (EPA ) 7.525 gigaton (Gt) broeikasgassen uitgestoten. Een vermindering van 26% in 2025 betekent dat de uitstoot zou moeten dalen tot 5.368 Gt (tot 5223 Gt voor een daling van 28%).
Om betekenis van deze doelstellingen in te schatten moeten we verwijzen naar verschillende elementen:
- Volgens het protocol van Kyoto ( door de USA ondertekend maar nooit geratificeerd) had Uncle Sam zijn uitstoot in 2012 met 8% moeten verminderen in vergelijking met 1990. Wat betekent dat de emissies hadden moeten dalen van 6.233 Gt (cijfer van 1990) naar 5.734 Gt (maar in werkelijkheid stegen de emissies gemiddeld met 0,2% per jaar tot 6.526 Gt). Of met andere woorden: Obama belooft in 2025 nauwelijks meer dan de doestelling die de USA hadden moeten bereiken twee jaar geleden.
- Van 1990 tot 2005 stegen de emissies van de USA en daarna daalden ze met gemiddeld 1,4% per jaar. Deze daling is met name het gevolg van het feit dat schaliegas gedeeltelijk steenkool is gaan vervangen in de thermische centrales. Volgens het akkoord zullen de emissies van de USA van 6.526 Gt in 2012 dalen naar 5.368 Gt in 2025 of met andere woorden een reductie van 96 Gt per jaar of exact 1,4%. Met andere woorden: tegen 2025 verbindt Obama zich tot het behouden van het huidige ritme van daling van de uitstoot… door middel van het rampzalige ontginnen van schaliegas.(1)
- En last but not least: om een redelijke kans te hebben dat we de 2°C temperatuurstijging niet overschrijden, en rekening houdend met het principe van de gedifferentieerde verantwoordelijkheid tussen de verschillende landengroepen, stelt het IPCC dat de ontwikkelde landen hun uitstoot met 25 tot 40% zouden moeten verminderen tussen nu en 2020 in vergelijking met 1990. In het geval van de USA betekent het dat de doelstelling voor de uitstoot tussen de 4.665 Gt (-25%) en de 3.740 Gt (-40%) …in 2020 zou moeten zijn. Vergelijk dit met het akkoord: 5.368 Gt in … 2025.
Kernenergie, schaliegas,CO2 opvangen en vastleggen (carbon capture and sequestration – CCS)…
Hoe willen de USA en China deze doelstellingen bereiken? De tekst heeft de verdienste van de duidelijkheid: “De twee partijen willen hun politieke dialoog verder zetten en verstevigen en ook de praktische samenwerking, met inbegrip van samenwerking op het gebied van geavanceerde steenkool technologieën, kernenergie, schaliegas en hernieuwbare energie, wat zal bijdragen tot het optimaliseren van de energie mix en het verminderen van de emissies, deze van steenkool inbegrepen, in beide landen.”(2)
De term geavanceerde steenkool technologieën verwijst met name naar de opvang en het vastleggen van CO2 in ondergrondse geologische lagen. Elders heb ik reeds gewezen op het feit dat het hier om een technologie van de leerling-tovenaar gaat, en die zich opdringt als DE oplossing van een (onevenwichtig) kapitalistische compromis tussen enerzijds de strijd tegen de opwarming en anderzijds de belangen van de multinationale bedrijven van de fossiele brandstoffen.
Het akkoord tussen China en de USA bevestigt deze mening. Er wordt immers voorzien dat “er in China een nieuw belangrijk project van het stockeren van koolstof wordt gestart door een internationaal publiek/privé consortium onder de leiding van China en van de USA. Het doel is de intensieve studie en het sturen van het stockeren van industriële CO2 evenals een samenwerking rond een nieuw pilootproject van verhoogde terugwinning van water (Enhanced Water Recovery) om zoetwater te produceren door het injecteren van CO2 in de diepere zoute grondwaterlagen.”
Het is duidelijk: de twee grootmachten van de steenkool, China en de USA, willen verder hun enorme voorraden steenkool blijven verbranden (reserves voor 200 tot 300 jaar aan het huidige verbruik!) en de door die verbrande steenkool geproduceerde CO2 ondergronds op te stapelen.
Opvangen en sequestratie van steenkool (CCS) is een van de “geo-engineering” technieken voortgesproten uit de verbeelding van de dokters Strangelove voor wie de kapitalistische groei een natuurwet is die nog meer onvermijdelijk is dan de wetten van de zwaartekracht … maar er zijn ernstige risico’s verbonden aan het opvangen, om te beginnen is er het gevaar van grote CO2 lekken in het geval van een aardbeving ( het opvangen zelf zou volgens sommigen aardbevingen veroorzaken!).
Maar niets mag het streven naar winst in de weg staan. De USA stellen de technologie ter beschikking en China zorgt voor de locaties voor het stockeren van de CO2. Op die manier zal de werkplaats van de wereldeconomie, onder de leiding van de “Communistische Partij” , verder fossiele brandstoffen blijven gebruiken om grote hoeveelheden goedkope waren te produceren voor de westerse markt. Bovendien zal het injecteren van CO2 in de diepe zoute grondwaterlagen, mogelijk maken dat dit water wordt teruggewonnen en, na ontzilting, tegen klinkende munt natuurlijk kan worden verkocht.
De gekken die de wereld besturen
Voor het systeem is een politiek van strijd tegen de klimaatswijziging alleen maar mogelijk indien hiermee ook zaken kunnen gedaan worden. Indien dat inderdaad het geval is, dan is dat ook het bewijs dat dit zeker een goede politiek is, niet?
Zoals het akkoord zegt: “De gemeenschap van wetenschappers heeft duidelijk aangetoond dat de menselijke activiteit nu reeds bezig is het wereldklimaat te wijzigen. Tegelijkertijd zijn er de economische bewijzen die tonen dat verstandige acties vandaag in verband met het klimaat, de sturende kracht kunnen zijn voor innovatie, de economische groei kunnen versterken en belangrijke voordelen kunnen opleveren.”
En dus gaan we voor die nieuwe winsten, en luisteren we niet naar onheilsprofeten.
Het klimaatsakkoord tussen de USA en China doet denken aan het beroemde zinnetje van Churchill “too little, too late” (te weinig en te laat). Het is inderdaad niets anders dan “te weinig en te laat” en dus zeer gevaarlijk en ook geweldig antisociaal.
We moeten het steeds maar herhalen: de armen zullen de rekening van de opwarming betalen (wat ze nu al doen) en die prijs zal enorm hoog zijn. We moeten dus mobiliseren met onze organisaties, verenigingen, vakbonden, vrouwenorganisaties en jongeren organisaties. Samen moeten we die gekken die de wereld besturen, terugdringen. Samen moeten we een energie overgang afdwingen die tegelijkertijd ecologisch doeltreffend is en sociaal rechtvaardig.
Noten:
1) Volgens Kevin Anderson, directeur van het Tyndall Center on Climate Change Research, zouden de ontwikkelde landen hun uitstoot onmiddellijk moeten verminderen met 11% per jaar en dot tot in 2050.
2) Zie de tekst van het akkoord (in het Engels): http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2014/11/11/us-china-joint-announcement-climate-change
