Eind juli was er in Siberië een uitbarsting van miltvuur. Die trof de plaatselijke bewoners en hun dieren, 2500 rendieren zijn gestorven. De lokale rendierboeren werden op grote schaal naar het ziekenhuis gebracht, 24 mensen bleken besmet te zijn, een kind van 12 jaar kon niet meer gered worden en is overleden. Het opnieuw verschijnen van de ziekte zou veroorzaakt zijn door een rendier-karkas dat minstens sinds 1941 in de bevroren bodem lag, na 1941 verdween de ziekte namelijk uit Siberië.
Men vindt bij het ontdooien van de permafrost niet alleen mummies van mammoeten maar ook miltvuurbacteriën. In de openlucht zijn deze kiemen (sporen van de miltvuurbacterie) opnieuw besmettelijk. De sporen van miltvuur kunnen enkele honderden jaren ’overleven’ in de permafrost, maar dat geldt ook voor vele andere ziekteverwekkers: het Puthovirus bijvoorbeeld, dit reuzenvirus werd na 30.000 jaar verblijf in de permafrost nu teruggevonden.
Deze ziektekiemen zijn een groot gevaar voor de bevolking van de poolgebieden. De opwarming van de aarde veroorzaakt het verspreiden van virussen en andere ziektekiemen op grote schaal (denk aan het Zika-virus en de cholera-bacterie). Ook ver buiten Siberië stijgt de ongerustheid bij de internationale gemeenschap.
Verontrustend
Ook om andere redenen is het smelten van de permafrost verontrustend. Door het smelten van de permafrost komen grote hoeveelheden methaangas (aardgas) vrij. Het schiereiland Yamal, waar die recente gevallen van miltvuur-besmetting zijn gemeld, is een uitgestrekt bevroren gebied dat enorme voorraden methaan bevat. Het “Yamal Megaproject” van Gazprom is verantwoordelijk voor de ontginning van dit methaan. Het is een immens project dat voorziet in 90% van het Russische aardgas. Daarmee is Rusland verantwoordelijk voor 40% van de totale invoer van aardgas in de Europese Unie, 1/3 hiervan gaat naar Duitsland.
De laatste jaren kwam er door het ontdooien van de grond versneld aardgas (methaan) vrij. Het in de bodem opgeslagen gas-onder-druk werd met veel kracht uitgestoten, wat reuzenkraters deed ontstaan. Op het schiereiland Yamal is dit goed te zien. Hier werden vijf kraters waargenomen maar men vermoedt dat er nog veel meer zijn, waarschijnlijk 20 tot 30.
De meest recente krater (die plotseling in 2014 verscheen en allerlei geruchten veroorzaakte) is 30 meter breed en minstens 70 meter diep. Als dit methaan ontvlamt, kan dit een sterke ontploffing veroorzaken, zoals op het schiereiland Taimyr. De infrastructuur van de exploitatie van aardgas en de nieuw gebouwde steden voor de werknemers van Gazprom kunnen in gevaar komen door dergelijke explosies.
Aardgas en CO2
Het is duidelijk: door de klimaatopwarming ontdooit de permafrost, wat aardgas doet vrijkomen. Dit op zijn beurt geeft een versnelling van de opwarming. In juni werd in Siberië een warmterecord gemeten dat nooit eerder sinds 1880 werd waargenomen (tot 35 °C, dit is 6 °C boven normaal).
We kunnen het niet genoeg herhalen, de laatste 14 maanden werden alle records van globale jaargemiddelden gebroken. Het jaar 2016 zal ongetwijfeld het warmste jaar ooit worden, warmer dan 2015 dat op zijn beurt warmer was dan 2014! Het poolgebied speelt een belangrijke rol in een aantal regelingsprocessen van de wereldtemperatuur en het wordt bijzonder sterk getroffen door de klimaatopwarming. Dit zou de voorspellingen kunnen doen kantelen in de richting van veel ergere scenario’s dan tot nu toe was verwacht.
Miltvuur is een deel van een krachtige cocktail: de miltvuurbacteriën die de rendierboeren (en de hele plaatselijke bevolking) treffen, met een directe impact op de handel in mogelijk besmet vlees; het ontstaan van de kraters die steden en infrastructuur bedreigen en tenslotte de versnelling van de opwarming door het opborrelen van het methaan. Men kan in dit verband gerust spreken over een “methaanbom”.
Voor de meeste mensen zijn de ecologische processen tot nu toe weinig zichtbaar, omdat ze over een lange periode gespreid zijn en alleen maar met wetenschappelijke metingen kunnen worden waargenomen. Maar de dood van een 12-jarig kind of het wegzinken van het eiland Tuvalu door de stijging van het zeewaterpeil zijn nu duidelijke symptomen.
We moeten dus onmiddellijk actie ondernemen. Dit methaangas mag niet vrijkomen, noch door het smelten van de permafrost, noch door de exploitatie van Gazprom. De bevolking in het poolgebied staat voor een verscheurende keuze: het stopzetten van de gaswinning veroorzaakt lokaal en in de Europese Unie een economische crisis, maar als er niets gebeurt, zullen we nog meer aardgas verbranden waardoor de problemen erger worden. We moeten dus meer eisen dan alleen maar de zwakke beloftes en compromissen van de COP21.
