Na de aanslagen: prachtige solidariteit en vreselijke haat

Solidariteit en afwijzen van haat

Na de aanslagen in Brussel en Zaventem, die 32 doden en ongeveer 200 gewonden veroorzaakten, zagen we gelukkig ook onmiddellijk heel wat solidariteit op gang komen. Heel elementair, maar zo belangrijk, op de dag zelf: mensen die hun woning openstelden voor gestrande pendelaars en reizigers of mensen oppikten langs de baan, een massa mensen die bloed ging geven in de hospitalen en bij het rode kruis, enz. En natuurlijk deden ook heel wat professionele hulpverleners die dagen in veel gevallen meer dan “gewoon” hun werk…

Een eerste stille mars werd woensdagavond in Zaventem georganiseerd, op initiatief van de drie vakbonden. Onder de slachtoffers in Zaventem waren niet enkel reizigers, maar ook heel wat personeelsleden van de luchthaven en vliegtuigmaatschappijen. Er zijn de spontane bijeenkomsten voor de Beurs in Brussel, begonnen met boodschappen in krijt op de straat, en intussen uitgegroeid tot een bijna permanente wake waar al gans de week duizenden mensen verzamelen, uit Brussel en de rest van het land.

Er waren later op de week ook de wakes op initiatief van Hart boven Hard en andere progressieve sociale bewegingen en groepen (’t Uilekot, Solidarity4All, Movement X, de Roma, Aalst Mixt, enz.), in Antwerpen, Gent, Sint-Niklaas, Herzele, Brugge, Ronse, Leuven, Mechelen, enz. Telkens namen vele honderden aan deze bijeenkomsten deel. Op een aantal plaatsen namen ook moskeeverenigingen en dergelijke het initiatief, zoals in Boom en Kortrijk.

Op al deze samenkomsten was er naast veel verdriet, meevoelen met de slachtoffers en een harde afkeuring van het terrorisme ook een duidelijke boodschap van solidariteit, van afwijzen van racistische en islamofobe haat, van afkeer van oorlogsgekletter en van vasthouden aan een multiculturele maatschappij. Hart boven Hard verwoordde dit uitstekend in de boodschap die op vele wakes werd voorgelezen, maar ook in Brussel aan de Beurs is dit het overheersende gevoel en boodschap. De slachtoffers komen dan ook uit gans de wereld, en zijn mensen van allerlei kleur, godsdienst, of zonder, en herkomst.

De boodschap van Hart boven Hard: Na Brussel. Voor Brussel.

“En toen lag ineens ook Brussel in de vuurlijn. In die lange lange vuurlijn die over de wereld kronkelt van Kaboel naar Bagdad, over Aleppo en Gaza, tot diep in Kenia en Ivoorkust, langs New York, Madrid, Londen, Parijs. Die bloedlijn van het terrorisme heeft haar weg gevonden naar het hart van Europa.

Nu bonkte het bij ons in de keel. Op zo’n moment ben je geen natie, geen geloofsovertuiging. Als je hart in je keel klopt, ben je mens. In het aanschijn van terreur zijn we allemaal kinderen van ouders, ouders van kinderen, kennissen van slachtoffers. Geschokte zielen met een krop. Onze gedachten gaan naar wie gestorven zijn, naar hun familie. Ze namen gewoon de metro. Ze zouden gewoon het vliegtuig nemen. Op een doodgewone dinsdag.

Het grootste gevaar van terreur is dat nu ook de angst doodgewoon wordt. Dat militairen op straat doodgewoon worden, samen met onze argwaan voor anderen. Het grootste gevaar van terreur is dat vrijheid iets wordt dat je alleen nog kan ervaren achter hoge muren, achter grote rollen prikkeldraad, achter dure beveiligingscodes. Dat is wat terreur doet: muren opwerpen. Ze maakt van onze wereld een samenleving van kampen, van ‘wij’ tegen ‘zij’. Ze maakt van mensen kampbewoners.

Dat laten we niet gebeuren. Daarom zijn we hier vandaag bijeen. Waar bommen gemaakt zijn om te versplinteren, is het onze grote verantwoordelijkheid om de boel samen te houden. Martin Luther King zei het zo: ‘We moeten dijken van moed bouwen om de vloed van angst tegen te houden.’ Onze dijken beginnen waar de muren tussen wij en zij neergaan.

En die verantwoordelijkheid verwachten we ook van onze beleidsmakers. Waarom trokken ze 400 miljoen euro extra uit voor ons verhoogde veiligheidsgevoel, terwijl de media nu vol staan over mogelijke blunders? Waarom werden na de aanslagen in Parijs verschillende onschuldigen het slachtoffer van ethnic profiling, terwijl nu blijkt dat de echte kamikazes amper werden gescreend? Pak de versnippering van onze politiediensten aan. Stop de dubbele moraal in onze internationale politiek, stop de wapenexport naar bedenkelijke regimes. Vredespolitiek vóór oorlogsretoriek. Onveiligheid bestrijd je niet door mensen tegen elkaar op te zetten.

Wij beloven hier om daarover te waken. Nu ook Europa de ogen heeft moeten openen voor de grote terreur, mogen we ze vooral niet meer sluiten voor de kleine terreur: de intimidaties, de discriminatie, het racisme. Waar die kleine terreur doodgewoon wordt, moeten we er ons net zo eensgezind over verontwaardigen als over de grote terreur.

Samen staan we op tegen haat en agressie. Handen in elkaar, armen open. Vrijheid, veiligheid en solidariteit horen samen. Laten ons daarom altijd, in elk debat over deze kwestie, terug dat moment herinneren dat bij ons allemaal het hart in de keel klopte. Dat moment dat we samen mensen waren. Hart boven haat.”

Maar ook vreselijke haat en racisme…

Helaas zou het verkeerd zijn enkel deze boodschap te zien, en te vergeten dat in de onderbuik van de samenleving afgelopen dagen ook het meest vreselijke racisme, islamofobie en geroep om harde repressieve maatregelen weerklonk. Men hoeft maar een kijkje te nemen bij de reacties op heel wat websites van de kranten of op allerlei racistische FB-pagina’s en blogs, maar bijvoorbeeld ook op de FB-pagina van de N-VA, om te zien wat een deel van de achterban van rechts en uiterst rechts uitkraamt. Er waren natuurlijk ook de uitlatingen van N-VA-voorzitter De Wever zelf, of van ex-Blokkopstuk en vandaag N-VA-schepen in Aalst Karim Van Overmeire.

Maar ook in de bedrijven, de buurten,… is er heel uitgesproken racistische praat en moslimhaat te horen. Dit komt natuurlijk niet uit de lucht vallen, het was ook voor de aanslagen al veel te ruim en diep aanwezig in onze samenleving, en wordt door de rechtse discours en beleid enkel nog meer versterkt, elke dag opnieuw.

Dit racisme, zelfs onversneden fascisme, kwam het scherpst tot uiting in de regelrechte raid die “Casuals United”, een extreem rechtse en islamofobe organisatie van voetbalhooligans op Paaszondag uitvoerde op de wake voor de Beurs. Een actie die enkel kon gebeuren omdat zowel Hans Bonte ,SP.A-burgemeester van Vilvoorde, als Yvan Mayeur, PS-burgemeester van Brussel, als Jan Jambon, N-VA-minister van Binnenlandse Zaken, aanvankelijk lieten betijen, en dit neonazikrapuul gewoon naar de Beurs lieten opmarcheren.

Eigenaardig genoeg werd een geplande “Bijeenkomst tegen de angst” die op dezelfde dag zou plaatsvinden aan de Beurs de dag ervoor onder druk van Jambon en Mayeur afgelast, zogezegd omdat de veiligheid niet voldoende kon gewaarborgd worden met de beschikbare politiemacht.

Dit soort groepen plannen komende weken nog meer acties: op 2 april willen “Generation Identitaire”, een Franstalig neonazigroepje en “Casuals United” betogen in Molenbeek, eind april wil Pegida / Voorpost / Vlaams Belang opnieuw manifesteren. We mogen dit niet zonder tegenmobilisaties laten gebeuren!

Een fotoreportage (foto’s: Raoul Flies, Mauro Gasparini, Sarah Hutse, Myriam Joos, Jaouad Karim, Ahmed Karrouche, Joe Lampasa, Claudy Sempels)

Brussel