De manifestatie van het gemeenschappelijk vakbondsfront op dinsdag 24 mei kende opnieuw een overrompelende opkomst. Zoals meestal is het voor iedereen moeilijk om precies te tellen, maar we waren ongetwijfeld met minstens 60 000. Een heus succes, zeker als we weten dat de manifestatie op relatief korte termijn werd gelanceerd, midden in de campagne voor de sociale verkiezingen. En bovendien in een politiek en sociaal klimaat dat nog steeds zeer diep wordt getekend door de nasleep van de terreuraanslagen. Een klimaat ook waarin de leidingen van de vakbonden zowat alle acties op een zeer laag pitje hadden gedraaid, en daarmee heel wat leden en militanten hadden gedemobiliseerd, om niet te zeggen gedemoraliseerd.
Nog maar eens werd dinsdag de ongelofelijke taaiheid en veerkracht van de Belgische arbeidersbeweging getoond, net als de mate waarin tienduizenden actieve militanten door weer en wind, door dik en dun, gehecht blijven aan hun bonden als de centrale peilers voor het sociale verzet. Nogmaals werd aangetoond hoe vele tienduizenden weigeren te plooien voor de pletwals van het rechtse besparingsbeleid, en tegen alles in het sociaal verzet blijven voeren.
De manifestatie komt er op een moment waarop de regering Michel-De Wever verzwakt lijkt. Na de aanslagen in Parijs en Brussel probeerde ze van de passiviteit van de vakbondsleidingen, die alle acties opschortten, en zich passief neerlegden bij het repressieve veiligheidsbeleid, gebruik te maken om haar aanvallen op onze sociale en democratische rechten in een stroomversnelling te krijgen. Maar ook veiligheid, veiligheidsbeleid en het roeren van de oorlogstrom hebben een prijs: miljoenen extra voor politie en nieuwe gevechtsvliegtuigen, maar tegelijk keihard besparen bij het gevangenispersoneel, op de luchthaven, enz. doe je niet ongestraft. Er kwamen dan ook al snel een eerste reeks stakingen en sociale acties.
Ook in de recente peilingen doen de rechtse regeringspartijen het niet goed. N-VA krijgt zeer forse klappen als er nu verkiezingen zouden zijn, en ook de andere meerderheidspartijen zouden stevig achteruit gaan. In Wallonië en Brussel zou vooral de PTB er op vooruitgaan, in Vlaanderen zou helaas ook het Vlaams Belang fors winnen, al is hier vooral sprake van een verschuiving binnen de rechterzijde, van N-VA (terug) naar Vlaams Belang. Ook de verzamelde “linkerzijde”, SP.A, Groen en PVDA, zou in Vlaanderen vooruitgaan, wat natuurlijk heuglijker nieuws is. Maar er is dus duidelijk wel nog werk aan de winkel om overal een geloofwaardig, stevig ingeworteld en duidelijk antikapitalistisch links politiek alternatief op te bouwen.
Weg met de wet Peeters
De vakbondsleidingen, Rudy De Leeuw op kop, stellen overal dat het objectief bij uitstek van de huidige acties het afblokken van de “Wet Peeters” rond de verlenging van de arbeidsduur is. Een overwinning tegen deze plannen zou zeker goed zijn, en een opsteker voor het sociaal verzet. Maar zelfs rond dit al bij al beperkt objectief komt het er op aan ons ook de middelen te geven er te raken.
De regering zou immers liefst van al reeds in de zomermaand, voor het parlementair verlof, een hoop wetgeving hierover door het parlement willen jagen. Enkel mikken op de nieuwe acties in september (een nieuwe nationale betoging van het gemeenschappelijk front) en oktober (een nieuwe 24-urenstaking, ditmaal wel met steun van het ACV en ACLVB), volstaat dan ook niet. Het ABVV roept op tot een 24-urenstaking op 24 juni, maar de leidingen van het ACV (met uitzondering van de Franstalige bedienden van de CNE) en het ACLVB willen deze stakingsoproep momenteel niet steunen. Denken ACV en ACLVB dan dat de regering met 1 betoging tot andere gedachten zal komen? Of volstaan een paar technische toegevingen van Peeters aan de onderhandelingstafel voor hen?
Het mag gezegd worden: ook uitlatingen als die van ABVV-voorzitter Goblet stemmen ons niet tot veel vertrouwen. De avond na de betoging op RTBF zeggen dat al wat Peeters voorstelt, vandaag al kan, maar dan wel als het “onderhandeld wordt met de bonden”, is op zich helaas misschien correct, maar als perspectief is het behouden van “onderhandelde” arbeidsduurverlening en flexibiliteit voor de meesten onder ons toch wel heel mager.
Wat met de eis van collectieve arbeidsduurvermindering met loonbehoud en bijkomende aanwervingen zoals hij ook in de eisenbundel van het gemeenschappelijk front voor de manifestatie stond? Deze eis mag er niet enkel zijn voor de propaganda of onze mooie ogen, maar moet terug een echt perspectief in onze strijd worden, waarvoor we samen voluit gaan. En wat met de eis tot intrekking van alle antisociale maatregelen die afgelopen jaren op onze kap werden genomen, door Michel-De Wever, en voor hen door de regering Di Rupo (waartegen we toen ook in actie kwamen!)?
Red onze openbare diensten
Het louter centraal stellen van de Wet Peeters door een aantal vakbondsleiders dreigt ook de acties bij de openbare diensten grotendeels in de kou te laten staan. Het personeel van de openbare diensten wordt immers niet enkel met deze maatregelen geconfronteerd, maar ook met zware besparingen op hun werking, met een nieuwe aanval op hun pensioen, en veel meer.
Cipiers, spoorwegpersoneel, vluchtleiders op de luchthaven van Zaventem,… kwamen afgelopen weken al meermaals in actie, met of zonder steun van een deel van de leiding van hun bonden. De Franstalige cipiers staken al weken dapper door, bij de spoorwegen braken de dag na de betoging op allerlei plaatsen spontaan stakingen uit tegen de directie van HR- Rail die alvast eenzijdig het personeel langer wil laten werken, zonder op Peeters te wachten.
Waar wachten ACOD, de christelijke centrales (FCSOD, ACV Openbare Diensten, ACV Metea) en VSOA op om deze bewegingen te verbinden en te laten samenvloeien tot een algemene beweging? Voor het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden in alle openbare sectoren. Voor dringende, broodnodige herfinanciering van alle openbare voorzieningen (spoor, post, onderwijs, het gevangeniswezen,…)? Kortom, voor verzet tegen de gehele neoliberale afbraakpolitiek?
Op 31 mei wordt in verschillende openbare diensten gestaakt. Ook zullen er in Brussel, Waver (woonplaats van premier Michel) en Gent betogingen en/of militantenconcentraties plaats vinden. Helaas gebeuren al deze acties in verspreide slagorde: het ACV trekt (Vlamingen en Franstaligen) naar Brussel, de Vlaamse ACOD voert actie in Gent en de Franstalige CGSP gaat naar Waver. Tot op heden krijgt de leiding van ACOD-Spoor in Vlaanderen, in tegenstelling tot haar tegenhangers in Wallonië en Brussel geen duidelijke oproep tot staking bij het spoor op 31 mei over de lippen, ook al komen er nu al spontane acties op gang.
Van de beloofde interprofessionele solidariteit is tot nu weinig te merken, nergens roepen gewesten of centrales op om in de privé-bedrijven steun te betuigen of deel te nemen aan de actiedag van de openbare diensten. Het is nog niet te laat om hierin verandering te brengen, maar de tijd begint wel te dringen!
De algemene staking opbouwen
De recente spontane bewegingen en het succes van de laatste betoging bewijzen nogmaals dat de mensen, de actieve krachten van de vakbeweging voorop, het beu zijn. Beu van slagen te incasseren zonder op gelijk niveau weerstand te kunnen bieden, beu van dag na dag onze sociale en democratische verworvenheden te zien afgebroken worden. Betogen, en zelfs een nieuwe staking in juni alleen volstaan al lang niet meer. We moeten de lessen durven trekken uit de stakingsbeweging in 2014.
Enkel pleiten voor “echt sociaal overleg”, zoals De Leeuw en Leemans doen, na voor de honderdste keer zelf geconstateerd te hebben dat met de huidige rechtse regeringen en het huidig patronaat niet zinvol te onderhandelen valt, is de vakbondsleden en – militanten niet enkel met een kluitje in het riet sturen, maar ronduit voor het lapje houden.
Nee, we moeten een algemene stakingsbeweging durven opbouwen. Een algemene stakingsbeweging is meer dan een nationale 24-urenstaking. Het is een beweging die tot het einde durft gaan, tot de eisen worden ingewilligd. “Tot de finish”. Een beweging die ook hoogtes en laagtes zal kennen, waarbij de ene sector die nu al in actie gaat de andere meetrekt, waarbij nieuwe krachten zich voor het eerst in beweging zetten, met alle illusies, onvolkomenheden van dien, maar ook met frisse ideeën en originele aanpak.
Een beweging ook waarin volop plaats moet zijn voor de actieve betrokkenheid van de basis en achterban, met zo groot mogelijke democratische beslissingsmacht bij de vakbondsleden en – militanten zelf, en niet enkel op het niveau van de besturen. Vanaf nu algemene vergaderingen op alle niveaus, van de bedrijven tot het interprofessionele, met democratische stemmingen over het vervolg van de acties en de eisenbundel!
Hierbij moeten we niet enkel binnen onze vakbonden onze stem laten horen, en al zeker niet passief wachten op ordewoorden van bovenaf, maar ook zelf initiatieven nemen waar het kan, in bedrijven en sectoren. De cipiers, de mensen van de spoorwegen, de luchtverkeersleiders, gaven hierbij het voorbeeld. Niet elke strijd leidt tot de overwinning, maar niet strijden betekent onvermijdelijk een nederlaag!
Valkuilen en hinderlagen, maar we kunnen ze vermijden
Makkelijk? Zeker niet, gevaren en valkuilen genoeg op dit pad. We noemen er een paar:
– Over het risico van verdeeldheid tussen privé en openbare diensten hadden we het hierboven al. De beste aanpak is om gezamenlijk op te trekken, en naast eenmakende eisen die iedereen vooruit helpen, ook de specifieke eisen en verzuchtingen van alle delen van de werkende bevolking op te nemen. Daarnaast moeten we ook ten volle gaan voor zo breed mogelijke, actieve solidariteit met al wie op een bepaald moment al of nog in actie is.
– Het gevaar van communautaire verdeeldheid, zelfs communautaire splitsingen binnen de vakbeweging. Hierbij willen we toch duidelijk stellen dat dit gevaar het kleinst bleek tijdens het actieplan van eind 2014, toen we overal serieus in actie waren, in Vlaanderen zowel als in Wallonië en Brussel. Het is net de verschillende aanpak aan de onderhandelingstafel van de vakbondsleidingen zelf, waarbij iedereen hoopt ergens “zijn” kruimels los te krijgen, elk met een andere strategie (voor zover daar sprake van is), die dit risico enorm doet toenemen. Nieuwe gezamenlijke strijd, rond volwaardige eisen, kan dit gevaar opnieuw naar de achtergrond doen verdwijnen of zelfs opheffen.
– Het is duidelijk dat, naast het hakken op de vakbonden dat onverminderd blijft doorgaan, alvast bij sommige media, maar ook politici, de euro begint te vallen en er terug voor een subtielere aanpak wordt gepleit. Er bestaat opnieuw een kans op groot sociaal verzet, op een uitbarsting die misschien wel eens moeilijker te kanaliseren valt. Zeker nu voor heel wat syndicalisten duidelijk is geworden dat het heropstarten van de onderhandelingen na de stakingen van 2014 niks heeft opgeleverd, integendeel. De meeste werkende mensen zijn dan wel terecht enorm gehecht aan hun vakbond, dat wil niet zeggen dat ze even gehecht zijn aan hun huidige vakbondsleidingen. En nog minder aan hun mislukte strategie van onderhandelen ten aller prijs die enkel nederlagen en verdere sociale achteruitgang met zich meebracht. Er wordt dan ook al hier en daar gepleit voor het terug opstarten van het overleg, of zelfs van kleine toegevingen rond een vorm van belasting op de grote vermogens (vooral bij CD&V). We mogen niet in dezelfde val trappen als na de beweging van 2014 en ons laten vangen aan een nieuwe ronde onderhandelen over kruimels, of een “taxshift” die zowat volledig op de rug van de gewone mensen terecht kwam.
Kruipen onze vakbondsleidingen terug rond de tafel? Enkel onder democratische controle, dag aan dag, van de leden en militanten die de laatste zeg moeten krijgen, en niet enkel van de besturen van de centrales. Acties stoppen of “opschorten”? Enkel als de eisen worden ingewilligd, en na het akkoord van de basis!
Weg met Michel-Peeters-De Wever
Zulke stakingsbeweging kan volgens ons niet enkel worden opgebouwd rond de eis “Weg met de Wet Peeters”. Zulke beweging zal onvermijdelijk de kwestie moeten stellen van het intrekken van alle besparingsmaatregelen, van verlenging van de pensioenleeftijd over de aanvallen op de index of de aanvallen op werklozen, zieken en gepensioneerden stellen, net als de eis van een echte vermogensbelasting, het schrappen van de militaire uitgaven en de nood aan een alternatieve, ecologische energiepolitiek.
Dergelijke beweging moet ook de eisen van vrouwen voor echte gelijkheid en een einde aan elke discriminatie, van de asielzoekers en mensen zonder papieren voor een menswaardig bestaan, van alle uitgebuite en onderdrukte lagen van de samenleving, serieus opnemen en op tafel durven gooien.
Om dit hard te maken, zal de vakbeweging, naast het voeren van de actie op het sociale terrein, ook moeten werken aan een eigen politiek antwoord op het volledige rechtse beleid, in al haar aspecten.
Voor ons, en vele tienduizenden strijdbare syndicalisten met ons, is het al lang duidelijk: met rechts valt niet te onderhandelen, tenzij over het gewicht van onze ketenen. Deze regering moet vallen, door onze strijd van onderuit. Laat ons onze collega’s en de grote meerderheid van de vakbonden, bewegingen zoals Hart boven Hard en al wie slachtoffer is van het besparingsbeleid actief voor dit idee winnen!
Lastig vallen van vrouwen op vakbondsbetogingen: het is genoeg geweest!
Zoals ook bij vorige betogingen werden op de manifestatie opnieuw vrouwelijke betogers seksueel lastig gevallen, fysiek en verbaal. Of de betrokken mannen nu stomdronken of net bloednuchter waren, het maakt niet uit, zoiets mag niet getolereerd worden. Het is hoog tijd dat de bonden al hun leden duidelijk maken dat dit niet kan, en de nodige maatregelen treffen tegen leden of militanten die zich zo gedragen. Ook in de vormingen en dergelijke zou dringend veel meer aandacht aan deze kwestie moeten besteed worden. Het kan echt niet dat veel vrouwen zich niet of veel minder dan mannen veilig voelen op syndicale acties en daardoor dreigen weggeduwd te worden uit de beweging.
De relletjes en commissaris Vandersmissen
In de buurt van het Zuidstation kwam het bij de ontbinding van de manifestatie tot wat schermutselingen met de politie. Zoals de politie zelf meldde, waren hierbij niet veel syndicalisten betrokken. Het Antifascistisch Front en de Franstalige antifascistische onderzoeksgroep Résistances merkten ook opnieuw een aantal uiterst rechtse infiltranten op, net zoals bij vorige relletjes na afloop van vakbondsbetogingen.
Zoals bekend raakte de Brusselse commissaris Vandersmissen gewond aan het hoofd. Wij hebben geen enkele sympathie voor dit sujet, die zich ook gisteren weer heel provocerend opstelde op een bepaald moment, zoals op allerlei videobeelden te zien was. We gunnen hem dan ook zo snel mogelijk een rustige en veilige oude dag, op vervroegd pensioen of in een andere job waarin hij met zijn sympathieën voor extreem rechts en een harde aanpak minder schade kan aanrichten.
Een fotoreportage (foto’s: Dirk Cosyns, Valérie Cardinal, Claudy Sempels en Sophie Cordenos)
