In vele Europese landen voeren neoliberale regeringen van allerlei snit dezelfde hakbijlpolitiek. In de regering Michel-Dewever is het Maggie De Block , bevoegd minister in Sociale zaken en gezondheidszorg, die de bezuinigingen voor haar rekening neemt. 2 Miljard euro aan besparingen zijn gepland. In de Vlaamse Regering is het Vandeurzen die beknibbelt. Bij onze noorderburen is het van hetzelfde en tegen de saneringsoperaties van de regering Rutte wordt al verschillende jaren stevig weerwerk geleverd. Een kritische noot bij de afgelopen actie van 12 september in Amsterdam. (SAP-Web)
De campagne voor het Volkspetionnement “Red de Zorg” is met 15.000 demonstranten op 12 september in Amsterdam op een tweesprong gekomen. Voorzitter Ton Heerts vond dat de FNV er weer was en zich goed liet zien. Strijdbaar als lang niet meer vertoond. Ontegenzeggelijk was de sfeer goed en waren de demonstranten uitgesproken in hun inzet om de zorg daadwerkelijk te willen redden. Toch enkele bedenkingen…
Als een vakbond in vier maanden tijd 800.000 handtekeningen ophaalt om vervolgens 15.000 mensen op de been te brengen, dan ontkomen we er niet aan ons eens kritisch achter de oren te krabben hoe dat nu kan. Nog geen 2 procent van de opgehaalde handtekeningen komt demonstreren! Verder praten? Staatssecretaris Van Rijn nodigde de Nieuwe FNV van harte uit voor nieuwe gesprekken. Maar wat valt er te praten en te halen als zijn partijgenoot Plasterk een akkoord met de ambtenaren sluit buiten de FNV om? Er is nieuw perspectief nodig. Doorgaan met polderen of een strijdperspectief, dat is de tweesprong.
Verbinden
De mensen die in de zorg werken, geven blijk van veel verontwaardiging over wat er met hun werk gebeurt. Al 65.000 mensen hebben hun baan verloren. Velen zullen nog volgen, want het saneringsproject is nog niet klaar. Ze staan daar niet alleen in. Onderwijzenden, ambulancepersoneel, werkers in de metaal, ambtenaren, jongeren, senioren, uitkeringsgerechtigden, allen worden geconfronteerd met werkonzekerheid en verslechtering van zowel de arbeidsvoorwaarden als de arbeidsomstandigheden, arbeidsverhoudingen en arbeidsinhoud. De eerste verbinding die de ‘FNV in Beweging’ nu moet maken, is de nieuwe sectoren waarop de interne organisatie bouwt, samen te laten optrekken in de strijd. Dan zullen mensen concrete, onderlinge solidariteit ervaren.
De zorg is traditioneel een overheidstaak. Het is echter duidelijk dat zolang de politieke verhoudingen niet wijzigen, er niet veel te verwachten is van Den Haag of de lokale overheden. Het is goed dat politieke partijen als de SP en GroenLinks zich nadrukkelijker uitspreken voor een meer strijdbare vakbeweging. Die verbinding is aan het groeien. Maar nu nog in een andere richting. Het is nodig dat mensen die in strijd komen voor hun werk, zelf de activering en mobilisatie ter hand nemen. De organisatie van 12 september heeft erg in het teken gestaan van landelijke publiciteit, met televisiespotjes en verontwaardigde BN’ers. Dat is goed, maar volstrekt onvoldoende.
Wil de FNV een serieuze machtsfactor worden, dan is het opbouwen van vakbondswerk aan de basis hoogst noodzakelijk. Overleg en kort gedingen kunnen geen kwaad, tenminste als de FNV in ogenschouw neemt dat deze activiteiten weinig effect zullen hebben op de ontstane verslechteringen. De mensen hebben meer zelfvertrouwen nodig en moeten kunnen rekenen op de vakbond als ze op hun werkplekken in strijd en actie komen. Daaraan moet serieus en systematisch gewerkt worden.
Verdiepen
Herstel van de verbindingen met de mensen op de werkvloer zal ertoe leiden dat allen in de vakbeweging – leden en bestuurders – echt gaan inzien wat de jarenlange afbraak van sociale zekerheid, de doorzettende marktwerking en de verwaarlozing van het vakbondswerk aan de basis teweeg gebracht hebben. Het is nooit te laat het roer om te gooien, het is wel hoogtijd. Leden en niet leden zijn er in hun gevoel klaar voor en ze zijn er klaar mee om nog verder aan het lijntje te worden gehouden. Er is behoefte aan perspectief. Dat is niet alleen een kwestie van geld. Terecht is de leuze dat het geld besteed moet worden aan echte zorg. De saneringen en reorganisatie die zich nu in de zorg voltrekken, getuigen daar absoluut niet van. De marktwerking heeft geleid tot de invulling van papierwerk en de afstemming van het uitvoerende werk door ‘bedrijfskundigen’ die zich niet direct met zorgverlening bezig houden. Dat is bureaucratie (bloemkolen) en een bijzonder slechte verdeling en verknipping van het werk. Waar veel geld in gaat zitten.
De mensen die nog in de zorg werken, worden veelal respectloos geflexibiliseerd en moeten veel offers brengen, zowel in hun inkomen als in de kwaliteit van werk. De noodzakelijke aandacht en menselijke contacten worden met de herinrichting van de zorg weggesneden. Dat druist in tegen de motivatie waarom veel mensen de zorg als werkterrein hebben gekozen. De zelfsturende en kleinschalige teams waarmee geëxperimenteerd wordt, hebben slechts één doel: verdere bezuiniging op de personeelskosten. Met als resultaat dure managers die ingewikkelde procedures opstellen om de zorg efficiënter te maken. Daar gaat erg veel zorggeld aan verloren.
Activeren
Het perspectief voor de nieuwe FNV ligt niet op de onderhandelingstafel bij Van Rijn. De capitulatie van de sociaaldemocratie voor het neoliberale experiment heeft haar faillissement bewezen. Emile Roemer van de SP roept: weg met het kabinet, op naar nieuwe verkiezingen. Tweede Kamerlid Renske Leijten heeft een zorgplan gemaakt onder de titel “Pak de zorg terug”. De twee pijlers daarvan zijn een gemeentelijk basispakket en de afschaffing van de zorgverzekeraars. Sympathieke gedachten, ze hebben echter iets ‘Don Quichotterigs’ in de uitvoering. Het zou beter zijn als de SP haar speelveld wijzigt en meer optrekt met de vakbeweging. Een vakbeweging die werk maakt van activeren en mobiliseren van de echte zorgwerkers.
Verbinden en verdiepen betekent meer mensen actief in de bedrijven, geen flexibel en precair werk, zelfvertrouwen kweken en een betrouwbare vakbeweging bieden. Een vakbond die aan de slag gaat met de werkelijke problemen, waarmee de mensen in de zorg en andere sectoren geconfronteerd worden. Vakbondswerk aan de basis! En in de breedte!
Dit artikel verscheen eerder op Solidariteit.nl.
