Het gebeurt af en toe dat ik tweedehands poëzie koop. Een van die aankopen deed ik in Engeland, op 29 november 1995 (ik vermeld steeds de datum van mijn aankoop op het schutblad, dat geeft enige chronologie aan mijn leven). Het is het gewrocht van ene Charles Kingsley en verscheen voor het eerst in 1889. Mijn exemplaar is van 1903 en draagt het stempel “Royal Hospital & Home For Incurables – Putney”, wat je kan vertalen als “Koninklijk Ziekenhuis en Tehuis voor Ongeneeslijken in Putney”. Maar het meest ontstellend is het gedicht op pagina 211, dat een Latijnse titel draagt: Hypotheses Hypochondriacae. Hypochondrie in ernstige vorm is “een psychische aandoening waarbij de lijder zich voortdurend bezorgd maakt over allerlei ziekten en ingebeelde tegenslagen”, aldus Van Dale. Het gedicht begint zo: “En als ze sterft, delf dan haar graf op de kale top van de zonnige heuvel”. Dit om het hart van de ongeneeslijke patiënten te verblijden.
Veronderstel dat je een patiënt bent in dat hospitaal, dat je graag poëzie leest, vooral als het regent en je je steendood verveelt. Je gaat naar de boekerij, je loopt terug naar de veranda, je kiest een ligstoel, en al wachtend op de thee open je het boekje en je leest dat je ongeneeslijk ziek bent. Rare manier om de patiënt in te lichten. Maar, zult u zeggen, de naam zelf van het hospitaal had je al klaarheid moeten scheppen over je toestand. Okee, maar waarom moet je de lezer daar telkens aan herinneren als hij een boekje openslaat? Dat gaat trouwens regelrecht in tegen een aspect van de Engelse geest, namelijk de hypocrisie. Als een ongeneeslijke Sherlock Holmes trek ik hieruit de conclusie dat de arts-directeur van het gesticht onmogelijk een Engelsman kan zijn, maar eerder een Duitser of een Pakistani, of althans afkomstig van het door het Kanaal (vol haringen) of de Rode Zee (vol haaien) geïsoleerde vasteland.
Het bewijs van mijn hypochondrische hypothese en vooroordelen is als volgt. De Engelsen reageren in een discussie op een typische manier wanneer ze het niet eens zijn, zonder dat openlijk te zeggen. Hun verbale reacties scheppen verwarring bij de buitenlandse discussiant, die nog niet op de hoogte is van de Engelse mentaliteit. Ik geeft enkele voorbeelden die ik zo goed mogelijk heb vertaald. Eerst wat de Engelsman zegt, dan wat hij eigenlijk bedoelt en tenslotte wat de toehoorder (verkeerd) interpreteert.
1/ Ik hoor wat u zegt. 2/ Ik ben het er niet mee eens, maar ik discussieer niet verder. 3/ Ah, hij is het met me eens.
1/ Met respect. 2/U heeft ongelijk, u bent een domoor. 3/ Hij luistert naar me.
1/ Niet slecht. 2/ Heel goed 3/ Hij vindt het slecht.
1/ Het zou goed zijn als … 2/ Dit is een bevel. 3/ Doe wat u wilt.
1/ Nogal origineel uw idee. 2/ U bent gek. 3/ Hij vindt mijn idee goed.
De wijze waarop men converseert maakt deel uit van de cultuur en brengt bepaalde aspecten van een specifieke cultuur tot uiting. Wie van plan is om in Groot-Brittannië te gaan werken, doet er goed aan het lijstje met deze mogelijke misverstanden te bestellen. Ik sta tot uw beschikking.
fotomontage : SAP
