Betoging in Beiroet op 23 augustus tegen tegen de afvalcrisis – Foto Bilal Hussein/AP/SIPA
Een crisis veroorzaakt door niet opgehaald afval heeft de grootste volksbeweging in Libanon op gang gebracht sinds een generatie. En in Irak is uit onvrede over elektriciteitstekorten een beweging ontstaan voor een einde aan corruptie en de sektarische oorlogen.
De snelle invoering van neoliberale hervormingen in Egypte heeft arbeiders in de publieke sector ertoe aangezet om op te roepen tot een protestmars van een miljoen in september, terwijl politieagenten in lagere functies een serie stakingen hebben georganiseerd ondanks de dreiging van strenge straffen.
Deze uitingen van onvrede zijn niet op de schaal van de opstanden in 2011, noch vertegenwoordigen ze een eind aan de golf van contrarevolutie en repressie die de regio teistert. Maar ze laten zien dat de druk die de de Arabische Lente voortbracht niet weg is, maar zelfs groter dan ooit. De armoede, neoliberaal beleid en repressie betekenen dat de dictaturen balanceren op de top van een piramide.
De afvalcrisis in Libanon is geworteld in de enorme golven van privatiseringen die volgden op het einde van de burgeroorlog. De focus van het protest is het protserige centrum van Beiroet, het gebied dat het grootste deel van het geld voor de wederopbouw opzoog en dat een speeltuin voor de rijken is geworden.
Het elektriciteitstekort in Irak is het resultaat van jaren van sancties en bezetting, maar ook van de onkunde van het regime van na de bezetting om ook maar iets van basisvoorzieningen te opnieuw op te starten. Deze demonstranten verzamelden zich in Irak op het symbolische Tahrir-plein.
In Egypte klinkt het triomfalisme van het regime van Generaal Abdel Fatah el-Sisi na de coup van 30 juni steeds holler, waar de armen nog steeds de last dragen van zijn neoliberale economische hervormingen. Zijn regime steunt nu meer op naakte repressie dan op elk ander moment sinds hij de macht greep in 2014 (zie hieronder).
Dat in Libanon en Irak, landen verscheurd door sektarisme, bezetting en bemoeienis van buitenaf, nu volksbewegingen ontstaan dwars door sektarische scheidslijnen heen, wijst op een weg uit de ellende die de regio overspoelt sinds het hoogtepunt van de revoluties. In het hart van deze bewegingen, en de kwestie die door alle sektarische en etnische verdeeldheid heen snijdt, staat de eis voor sociale rechtvaardigheid. De anti-sektarische leuzen in Irak, zowel als de gemengde demonstraties in Beiroet, laten zien dat de sociale ziel van de Arabische Lente nog springlevend is.
Maar deze bewegingen blijven kwetsbaar. Als het de Egyptische ambtenaren lukt om hun massaprotest half september voor elkaar te krijgen, komt de meest cruciale kracht in de regio weer het toneel op, de arbeidersklasse. De kansen hierop blijven klein omdat de krachten tegenover hen gigantisch zijn.
Maar het is een herinnering eraan dat de massabewegingen die de regio op haar grondvesten deden schudden in 2011 plotseling weer kunnen opduiken, en de regimes zijn hier banger voor dan ooit.
Vermiste Egyptenaren duiken op in de rechtbank
Een aantal Egyptische activisten die waren ‘verdwenen’, duiken nu weer op en worden beschuldigd van terrorisme. Een van de mensen die verdwenen waren, Suhayb Saad, verscheen op televisie en bekende terrorisme. Andere doken maanden later op nadat ze in het geheim waren vastgezet. Saads broer vertelde het persbureau Reuters dat hij tekenen van marteling vertoonde, inclusief elektrocutie. Zijn advocaat wees erop dat hij in de gevangenis zat ten tijde van een van de misdaden die hij gepleegd zou hebben.
Het lot van de activisten, alsmede dat van een aantal mensen die niet betrokken zijn bij enige politieke activiteit, veroorzaakt groeiende bezorgdheid bij mensenrechtenorganisaties. Volgens de groep Freedom for the Brave zijn er 164 geregistreerde gevallen van gedwongen verdwijning bekend sinds april 2014, en is het lot van zeker 66 van hen onbekend.
Vele slachtoffers zijn het laatst gezien terwijl ze werden weggesleept door veiligheidstroepen. Sommige slachtoffers werden geblinddoekt en kilometers van hun huis op landweggetjes gedumpt. Anderen doken dood weer op.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in Socialist Review. Nederlandse vertaling door redactie socialisme.nu.
