Özlem Barin is een linkse activiste uit Turkije die al tien jaar met regelmaat in ons land verblijft, in het kader van haar studie. Afgelopen zaterdag nam ze in Ankara deel aan de grote vredesmars, die al snel eindigde in een bloedbad. We belden met Özlem voor een stand van zaken.
“Zaterdag en zondag bracht ik grotendeels in het hospitaal door, om gewonde vrienden bij te staan. Het verdriet was immens. De woede ook. Maar het verdriet en de woede maken nu stilaan plaats voor massale solidariteit. Erdogan mag hier niet mee weg geraken.”
Özlem: “De verkiezingen van 7 juni hebben de politieke toestand in Turkije grondig veranderd. Het was algemeen geweten dat de partij van president Erdogan, de AKP, de grondwet wilde veranderen en een presidentieel regime wilde installeren. Daarvoor had de partij echter een absolute meerderheid nodig. De Koerdische en linkse partij HDP kon echter roet in het eten gooien, indien ze de kiesdrempel zou halen. En dat gebeurde ook. Een dikke streep door de rekening van Erdogan. Twee dagen voor de verkiezingen vond er een bomaanslag plaats tegen een verkiezingsmeeting van HDP in Dyarbakir en sinds de verkiezingen veranderde alles.”
“Op 20 juli vond er opnieuw een bomaanslag plaats in de grensstad Suruc, waarbij 33 studenten onkwamen. Het ging om linkse jongeren die op weg waren naar Kobane, de stad in Rojava, de Koerdische regio in Syrië, die er gingen helpen bij de heropbouw van de stad. Die zelfmoordactie betekende het einde van het vredesproces in Turkije. De gevechten tussen het Turkse leger en de PKK-strijdkrachten laaiden weer op. Het Turkse leger kreeg daarbij klappen, heel wat militairen werden gedood. Daarop koos het leger ervoor om zich vooral te richten op de steden in de Koerdische regio en het vuur te openen op gewone burgers. Zo trachtte het leger een situatie van spanning en chaos te creëren. Er stierven in de laatste twee maanden zo’n 178 burgers op die manier. Toch wisten vooral de Koerdische jongeren de steden behoorlijk goed te verdedigen, tot woede van de AKP en het Turkse leger.”
“Komt daar nog bij dat de PKK de Koerdische steden steeds meer op het spoor van de autonomie zette, waarbij men eigenlijk geen enkele erkenning meer gaf aan de macht van Ankara. Die democratische autonomie was al helemaal een doorn in het oog van Erdogan en zorgde voor steeds hevigere aanvallen. Begin september vielen er 21 burgerdoden in Cizre. Het internet en zowat alle nutsvoorzieningen werden er afgesloten. Zelfde verhaal in talloze andere steden.”
Daarom wordt er opgeroepen voor een vredesmanifestatie afgelopen zaterdag?
Özlem: “Inderdaad. Het waren vooral de vakbonden en de linkerzijde die de manifestatie op poten zetten. Het had een tijd geduurd vooraleer de linkerzijde tot zo’n mobilisatie kwam en afgelopen zaterdag zou het dan ook de eerste grote afspraak worden voor links. Daags voor de betoging kondigde de PKK aan dat ze op zondag een belangrijke boodschap de wereld in zou sturen. De Koerdische strijdkrachten zouden op zondag een eenzijdig staakt-het-vuren afkondigen tot aan de verkiezingen van 1 november. Maar het was overduidelijk dat dit staakt-het-vuren niet meteen in de agenda van Erdogan paste. En we kunnen enkel maar vaststellen dat de explosies van afgelopen zaterdag erop gericht waren om zo’n staakt-het-vuren te voorkomen.”
“Erdogan wil absoluut de zaken op de spits drijven en de hele oorlog moest enkel maar zijn eigen agenda dienen: de noodtoestand aanhouden tot aande verkiezingen van 1 november om dan opnieuw een absolute meerderheid binnen te halen en de grondwet alsnog te wijzigen. Vandaar dat Erdogan en de AKP helemaal geen vredesproces of staakt-het-vuren willen, integendeel. Zij verkiezen net instabiliteit en chaos. In die zin is het overduidelijk dat deze explosies in de kaart van Erdogan spelen.”
Beweer je dan dat de Turkse staat achter de aanslag van zaterdag zit?
Özlem: “Dat is de vraag die iedereen bezighoudt: wie is nu echt verantwoordelijk voor die explosies? Alle ooggetuigen vertellen dat het om een zeer goed voorbereide actie ging. Het verloop van de gebeurtenissen vertoonde toch wel wat eigenaardigheden. Zo bleek dat de politiediensten zowat van het toneel verdwenen, vlak voor de explosies. Alsof ze getipt waren over wat er zou gaan gebeuren. Meteen na de explosies verschenen ze dan plots terug en zetten ze meteen traangas in. Betogers werden aangevallen door de politie en er werd zelfs in de lucht geschoten. In de paniek die daarop ontstond zijn er zeker nog extra slachtoffers gevallen. Ankara is allicht de best beveiligde stad van Turkije. De inlichtingendiensten zijn er zeer actief. Het is erg onwaarschijnlijk dat twee zelfmoordterroristen zomaar een manifestatie kunnen binnendringen, zonder dat de politie een oogje dicht pitst.”
“Nu wordt de aanslag in de schoenen geschoven van IS. Vreemd is dan wel dat IS de aanslag zelf niet opeist. De namen van de twee zelfmoordactivisten blijken al veel langer te prijken op een lijst met slechts 16 namen van mogelijke terroristen die de politie bijhield. En die zouden dan ongemerkt in de manifestatie zijn geraakt. Zeer onwaarschijnijk allemaal. Het is moeilijk om er vandaag precies de vinger op te leggen. Het is duidelijk dat de explosies van afgelopen zaterdag een aantal gelijkenissen vertonen met de eerdere bomaanslagen. We weten ook al langer dat er banden zijn tussen de Turkse “deep state” (verborgen antidemocratische netwerken binnen de Turkse staat) en IS. Die laatste vecht immers tegen de Koerden en kon eerder al op wapens, logistieke steun en zelfs strijdkrachten vanuit Turkije rekenen. Het is niet helemaal duidelijk wie wie heeft gecontroleerd met deze aanslagen. Maar dat zowel IS als de Turkse ‘deep state’ hierbij betrokken waren, lijkt duidelijk. Men heeft de daders laten begaan…”
Hoe is de sfeer nu in Ankara?
Özlem: “De linkerzijde in de Turkse staat bevindt zich nu tussen woede en solidariteit. De woede is enorm groot. Iedereen weet dat deze aanslagen in de kaart spelen van Erdogan. Maandag en ook vandaag vinden er algemene stakingen plaats en vele steden zijn het toneel van massale protestacties. De begrafenissen van de slachtoffers zijn nog volop aan de gang en ook die groeien uit tot massale protestmarsen. Ankara en de rest van het land maken een schok door. Een dergelijke zware aanslag hadden we al heel lang niet meer meegemaakt. Maar de linkerzijde komt de schok stilaan te boven en de pure woede maakt plaats voor massale solidariteit. Het komt er nu op aan om ervoor te zorgen dat Erdogan hier niet mee weg geraakt en dat de verkiezingen van 1 november de heerschappij van de AKP verder kunnen doen wankelen.”
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op DeWereldMorgen
