Op 31 mei organiseerde het vormingsinstituut van Podemos in Madrid een debat over “seks, porno en feminisme”. De genodigden waren drie spreeksters: Beatriz Gimeno is feministe, LGBT-activiste, auteur over porno, schrijft zelf literaire porno, regionaal parlementslid voor Podemos en regionaal verantwoordelijke voor het gelijkheidsbeleid van de politieke organisatie; Clara Serra is feministe en nationale verantwoordelijke voor het gelijkheidsbeleid van Podemos; Amarna Miller is feministe en de meest bekende porno-actrice in Spanje.
Beatriz Gimeno: porno is fantasie die ons moet opwinden
Voor Beatriz Gimeno gaat porno om fantasieën die ons opwinden. Porno gaat niet om realiteit: zo kunnen we fantaseren over verkrachting, zonder dat in de realiteit te willen. Wanneer porno niet beantwoordt aan onze fantasieën en ons dus niet opwindt, is het geen porno. Verkrachting in porno is op zich dus geen probleem, maar wel problematisch is dat in de mainstream patriarchale porno voortdurend vrouwen worden verkracht. En dat dit de enige seksuele opvoeding is waar jongeren toegang toe hebben.
Zijn er dan alternatieven mogelijk voor patriarchale porno? Gimeno vraagt zich af of niet-patriarchale porno wel opwindt want onze lusten worden immers geconditioneerd door het patriarchaat. Ze herneemt hierbij een uitspraak van een andere auteur: “Ik ben in staat veel te laten vallen voor het feminisme, maar niet mijn orgasmes”. Vrouwen hebben namelijk volgens haar meer fantasieën over gedomineerd te worden dan over te domineren. En verlangens kan je niet veranderen. Toch lijkt het haar interessant dat alternatieve vormen van porno worden gemaakt die meer fantasieën kunnen aanbieden.
Moet porno grenzen kennen? Neen, want fantasie heeft geen grenzen, al zegt Gimeno wel te twijfelen wanneer ze deze uitspraak doet. Belangrijk is vooral het onderscheid tussen verlangens en realiteit. Dit is precies problematisch bij jongeren zonder een kritische seksuele opvoeding: ze zien porno en denken dat het de realiteit voorstelt. Seksuele opvoeding moet hen uitleggen dat iedere artistieke creatie, waarvan porno, een kritische reflex vereist.
Amarna Miller: vrouwelijke actrices en consumenten moeten opkomen voor hun seksuele vrijheden
In de debatten over porno en feminisme is het belangrijk dat vrouwelijke actrices en gebruiksters zelf een actieve rol spelen. Verder moeten vrouwen ingaan tegen de patriarchale moraal die beslist over wat ze wel en niet mogen fantaseren. Fantaseren moet vrij zijn, wat voor Miller betekent dat als je opgevoed bent in een patriarchale maatschappij, dit ook je fantasieën verklaart. De vrouwelijke en mannelijke genen zouden verklaren dat jongens van agressie en hardcore sex houden en meisjes van zachte seks en kusjes. Deze stereotypes van lusten stemmen niet overeen met de fantasieën van vele vrouwen.
Ethische en feministische porno gaat niet om de praktijken die getoond worden in porno, maar om de elementen van veiligheid, consensus en plezier bij de productie. ‘Vernederende’ praktijken bestaan niet: als een seksuele praktijk je als actrice en als vrouw opwindt, wat is dan het probleem? Het is hierbij een probleem dat sommige praktijken zoals BDSM als bizarre seks wordt beschouwd, terwijl bijvoorbeeld een praktijk als dubbele penetratie dan weer wel als normaal wordt beschouwd in porno. Er moet een einde worden gemaakt aan de hypocriete hegemonie van het stigmatiseren van bepaalde praktijken en fantasieën.
Porno wordt door jongeren gebruikt als seksuele opvoeding, als manier om hun seksuele twijfels weg te werken. Ze zien hierbij niet dat de fantasie in porno verschillend is van de realiteit. Een probleem is dat lessen op school enkel gaan over biologie en niet over seks. De mainstream porno is dan weer fallocentrisch. Dit betekent dat de mannelijke lust centraal staat. Op zich mag deze vorm van porno bestaan, maar er moeten meer visies aan bod komen dan enkel de lusten van de dominante heteronormatieve man. Het is een niche die een deel van de samenleving vertegenwoordigt en er zijn andere niches. Er is meer porno nodig, gedraaid door vrouwen, transseksuelen, lesbische vrouwen, enzovoort.
Het is belangrijk om te luisteren naar actrices. Ten eerste moet het publiek geïnformeerd zijn over over de situatie van de industrie. De meeste consumenten kennen enkel de gratis porno van Pornhub, Youporn en andere sites, maar die stelt slecht 10% van de industrie voor. Daar kan je bijgevolg niet alle porno op beoordelen. Er bestaan namelijke andere bedrijven die andere niches aanbieden. Er bestaan vele vormen van porno waarvan nieuwe, esthetische en cinematografische producties waarvan het goed zou zijn om ze meer te ondersteunen. Een voorbeeld hiervan is het succes van X-Art een vijftal jaar geleden. Op dat moment gold binnen de industrie ‘hoe extremer, hoe beter’: gangbangs en bukkake’s waren de norm. X-Art kwam met meer romantische seks, dichter bij wat we in de realiteit in huis doen. Verschillende soorten porno zijn dus mogelijk.
Miller besluit door te zeggen dat het patriarchaat lang de seksuele vrijheid van vrouwen heeft afgenomen en dat het hoogtijd is om deze vrijheden te heroveren.
Clara Serra: feministische porno moet vertrekken van de verlangens van vrouwen, ook als deze heteronormatief zijn
In de voorbije week werden we aangevallen door de feministische vrouwen van de socialistische partij voor het houden van dit debat. Drie vrouwen en feministen die praten over seks en porno is voor hen een schandaal. Het aantal geïnteresseerde mensen vandaag in de zaal toont nochtans aan dat het thema het bespreken waard is. Vrouwen zijn actieve subjecten en lust en seksualiteit zijn belangrijke politieke onderwerpen voor ons.
Porno is voornamelijk gemaakt door mannen en met een machistische invalshoek. Veel feministen staan daarom negatief tegenover porno en breder tegenover seks, omwille van het geweld en machisme. Feministische porno probeert te breken met deze normativiteit, maar de verlangens van veel vrouwen zijn niet zo alternatief. Bovendien zijn verlangens die afwijken van de norm ook geschapen door machtsrelaties. In die zin werd Judith Butlers eerste boek Gender trouble verkeerd begrepen als dat de marginale subjecten (transseksuelen, interseksuelen,…) seksueel vrijer zouden zijn. Het is echter niet omdat je je buiten de norm bevindt, dat je niet onderhevig bent aan machtsrelaties.
Het is belangrijk dat feministische porno vertrekt van de verlangens en lusten van vrouwen, en dus ook van de grote groep heteroseksuele vrouwen. Zoals een transseksueel een samenleving wil waar zij haar verlangens kan bevredigen, willen ook heteroseksuele vrouwen dit kunnen doen. Dit wordt te vaak vergeten bij subversieve porno. Er is namelijk niets feministisch aan vrouwen schuldig te doen voelen voor hun verlangens. In een patriarchale samenleving hoeft het toch niet te verbazen dat veel vrouwen een passieve rol willen opnemen in seks? Feministische porno moet dus niet steeds anti-heteronormatief zijn, maar ook filmen voor heteroseksuele vrouwen. De bedoeling moet zijn om de verlangens van vrouwen serieus te nemen, of een vrouw nu een passieve of dominante seksuele rol verkiest. Het gaat erover dat vrouwen over hun eigen verlangens en leven beslissen. Serra eindigt haar interventie door te zeggen dat we in een patriarchale wereld leven en dagelijks moeten strijden voor vrouwenrechten. We willen hierbij echter geen afstand moeten nemen van onze seksuele verlangens.
Hevig debat met het publiek
Na de drie interventies was het debat geopend voor het publiek. Enkele vrouwen reageerden zeer kritisch op de standpunten van de drie spreeksters, die dicht bij elkaar lagen. De verlangens van vrouwen zouden geen echte verlangens zijn omdat ze geconditioneerd worden door het patriarchaat. Seksuele praktijken in porno zijn ook erg gewelddadig. Binnen de porno-industrie zou er bovendien veel misbruik zijn van vrouwelijke actrices. Amarna Miller zou als onderneemster verblind zijn voor de verschillende problematische aspecten van de porno-industrie.
In hun antwoorden op de vragen en interventies kwamen de spreeksters opnieuw vinnig uit de hoek.
Gimeno begon fel: “Wat wind me op? Misschien dat ze me slagen? Wat doe ik dan met dit verlangen? Ja, het is gemaakt door het patriarchaat, maar wat moet ik ermee doen? Of misschien wil ik wel een man slaan?” Als het je opwindt, dan wil je er over praten. Doorheen de geschiedenis hebben vrouwen nooit kunnen uitdrukken wat hun verlangens zijn. Mannen wel en hieruit blijkt dat ook zij verschillende praktijken verlangen, zowel dominante als passieve. Dit geldt ook voor vrouwen, maar het staat nergens geschreven. Porno is super-machistisch en super-gewelddadig. Het belangrijkste probleem voor vrouwen is echter dat ze in staat moeten kunnen zijn om te zeggen wat hen opwindt. In de praktijk hebben vrouwen even diverse verlangens als mannen. Verlangens worden sociaal geconstrueerd en kunnen sociaal gedeconstrueerd worden, maar individueel kan dat niet. Zo wordt geweld vaker geërotiseerd dan vrede. Voor Gimeno is het erotiseren van uniformen en geweld een keuze van de samenleving. De hippies hebben als maatschappelijke tegenbeweging geprobeerd om dit te veranderen en daarentegen vrede te erotiseren.
Voor Serra is post-porno erg elitistisch. Waarom moeten we deconstrueren? Ze is het niet eens met het queer-denken en wil vooral strijden opdat haar identiteit als vrije vrouw aanvaardt wordt in de samenleving. Alle verlangens moeten mogelijk zijn. Post-porno is geen porno wanneer het vooral een politieke daad wil stellen. Porno moet in eerste instantie opwinden. Miller benadrukt opnieuw dat elke fantasie evenwaardig is. Het belangrijkste is genot. Een vrouw is een subject die kiest wat ze wel en niet wil doen. De praktijken zijn geen probleem: zelf weent ze in veel scènes omdat ze hier seksueel genot in vindt.
Het debat is integraal te herbekijken op YouTube (in het Castiliaans): https://www.youtube.com/watch?v=2RiyQN1pJeg
