In januari van dit jaar is het dan eindelijk verschenen. Na jaren van onderzoek, studie en debat publiceerde Peter Drucker wat wellicht zijn levenswerk genoemd mag worden. Een diepgaande wetenschappelijke verhandeling over de positie van seksualiteit in de wereld, in het bijzonder de positie van LGTB (Lesbienne’s Homo’s Bi’s Transgenders) en hun strijd doorheen de menselijke geschiedenis, in heden en toekomst. Het is een indrukwekkend en hecht doortimmerd werkstuk geworden van 446 pagina’s. Het is géén lichte kost, in het Engels geschreven, doch steeds het doorbijten waard.
De titel van het boek is WARPED – Gay Normality and Queer Anticapitalism en doet denken aan Star Trek. Daarin kunnen ruimteschepen in WARP enorm voorwaarts versnellen, maar er vindt wel vervorming plaats. Zo ongeveer vergaat het in Peters ogen momenteel ook de LGTB-emancipatiebeweging. Er worden geweldige successen geboekt, zoals erkenning van het homohuwelijk, maar lang niet overal en zelfs waar dit wel gebeurt, is de bevrijding betrekkelijk. En de emancipatiebeweging komt ook al niet ongeschonden uit de strijd.
WARPED bestaat grofweg uit drie delen. In het eerste deel geeft Peter Drucker een wetenschappelijke onderbouwing van wat historisch is verstaan onder diverse vormen van seksualiteit. In verschillende tijdperken en werelddelen is daar heel verschillend mee omgegaan. Zo dateert een scherp onderscheid tussen hetero- en homoseksualiteit pas van het eind van de 19e eeuw en dan vooral in de landen waar het industriële kapitalisme zich ontwikkelde.
Peter bedient zich bij zijn beschrijving van een marxistische benadering. Echter, hij doet dit met vermijding van orthodoxie en economisch determinisme. Hij onderkent een samenhang tussen de manier van produceren van een maatschappij en de manier waarop tegen LGTB wordt aangekeken en deze vorm wordt gegeven. Dat is geen eenvoudig deterministisch verband, want er zijn allerlei bemiddelingen door culturele tradities waaronder religie.
Maar onmiskenbaar wordt invloed uitgeoefend door de productiewijze en daaraan gerelateerde eigendomsverhoudingen, de techniek en de maatschappelijke organisatie. Die hangen weer samen met de samenlevingsvormen in stam-familie-gezin-individu, de man-vrouw-rolpatronen en de raciale verhoudingen. Zij bepalen ook in hoge mate wat Peter noemt ’the same-sex formation’.
Voordat het kapitalisme zijn intrede deed was buiten de heteroseksualiteit het transgender-patroon overheersend, maar ten tijde van het Fordisme (rond 1900) zien we juist een sterke dominantie van het patroon waarin uitgesproken lesbiennes en homo’s binnen de LGTB dominant zijn. Voor het onderbouwen van zijn inzichten, boort Peter ongeveer 400 bronnen aan. Aan degelijkheid mankeert het niet.
In het tweede deel van WARPED geeft Peter een analyse van de posities van de LGTB in het huidige tijdperk van het neoliberalisme. Dit deel van zijn boek staat inhoudelijk het dichtst bij de titel ervan. In sommige delen van de wereld zijn er enorme sprongen voorwaarts gemaakt, in het bijzonder in Europa en Amerika. In andere delen van de wereld zoals Afrika en het Midden Oosten zien we juist reactionaire bewegingen.
Peter gaat in op de relatie, soms directe wisselwerking, tussen die ontwikkelingen. En hij plaatst kanttekeningen bij de daadwerkelijke vooruitgang in de centra van het neoliberalisme in het Westen. Hoe diep gaan de erkenning en acceptatie daar? En hoe staat het met het seksisme in het algemeen in die landen? Nog afgezien van het feit dat LGTB daar net als andere mensen ook getroffen worden door ongelijkheid, uitbuiting, seksisme en door crises in de economie en op het gebied van het klimaat.
Daarenboven constateert Peter in de LGTB-beweging hem onwelgevallige tendensen zoals commercialisering, verrechtsing en islamofobie. Ook in dit deel van het boek ontbreekt het niet aan veel bronverwijzingen. Peter gaat niets uit de weg. Hij bespreekt bijvoorbeeld het moderne sekstoerisme zowel vanuit het standpunt van de westerse reiziger als vanuit het standpunt van betrokkenen in ‘afhankelijke landen’. Soms treedt Peter wel erg in detail. Zo verhaalt hij vrij omstandig over de lotgevallen van twee lesbische leden van de maoïstische Communistische Partij in Nepal. Dat lijkt wat overdreven, maar het geeft tegelijkertijd wél kleur aan het boek.
Het derde deel van WARPED is gewijd aan nieuwe impulsen in de LGTB-beweging. Zoals gezegd maakt Peter zich zorgen over bepaalde tendensen onder de LGTB, in het bijzonder de toenemende commercialisering, verrechtsing en islamofobie. Hij zet zich af tegen de neoliberale inkapseling, die volgens hem vooral neerkomt op aanvaarding van de status quo en een comfortabel benutten van de verworven vrijheden in een eigen getto.
In plaats daarvan pleit Peter voor het blijven opzoeken en doorbreken van grenzen, voor het uitdagen van het systeem en voor een fundamentele verandering. Zowel als het gaat om seksualiteit als wanneer het gaat om andere levensgebieden als werken, wonen, welzijn, weer. Peter bepleit verbindingen tussen de strijd van de ‘queer’ en die van andere sociale bewegingen. In en met regenboogcoalities móet een wereld van “pervasive pleasure and genuine freedom” daadwerkelijk dichterbij gebracht worden.
WARPED – Gay Normality and Queer Anticapitalism van Peter Drucker telt 446 pagina’s, is een uitgave van Haymarket Books, Chicago 2015, kost 25€ en is verkrijgbaar via www.iire.org.
Deze bespreking verscheen eerder op konfrontatie.
