Sinds deze zomer worden tientallen teksten, individueel of collectief geschreven door militanten van Podemos, bediscussieerd in honderden “círculos” of kringen in de gehele Spaanse Staat en daarbuiten, zoals ook in België. De inzet is niet minder dan collectief te beslissen over het politieke project van Podemos. Vorig weekend werden alle teksten voorgesteld in Madrid op de “burgervergadering” van Podemos. Met niet minder dan 8.000 deelnemers roept deze vergadering een nieuwe politieke partij in het leven. Tussen 20 en 26 oktober stemmen de leden vervolgens via internet over drie teksten: een “politiek”, “organisatorisch” en “ethisch” document. Vervolgens worden de leden van de “Burgerraad”, het directie-orgaan van Podemos, verkozen. De kandidaten zullen een week campagne voeren voor de stemming op internet.
We schrijven hier geen uitgebreid verslag van twee intense dagen op de burgervergadering, maar willen een beeld schetsen van het politieke, organisatorische en ethische project van Podemos. Ook willen we het potentieel van de formatie om te regeren en de macht te nemen in de Spaanse Staat inschatten. We zullen zien dat de organisatorische kwestie het meeste belang heeft.
Het politiek project
Laat ons beginnen met de resoluties te vermelden die vorig weekend ter stemming werden voorgelegd naast de politieke, organisatorische en ethische documenten. De thema’s van de vijf teksten die het meest werden gestemd door de leden van Podemos via internet en vervolgens voorgesteld om de burgervergadering zijn onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting, de strijd tegen corruptie en de audit van de schuld. De onderwerpen geven goed het algemene akkoord weer met de politieke basis die werd gelegd door de ploeg van Pablo Iglesias die het accent legt op het verzet tegen de besparingen en de herovering van de “common sense” door de bevolking. Omdat ze beantwoorden aan een schrijnende sociale werkelijkheid, zijn deze eisen in staat om een groot deel van de kiezers in de Spaanse Staat te overtuigen. Een electoraat dat veel breder is dan de militanten en sympathisanten die zich reeds met “links” identificeren. Maar het betreft tegelijkertijd een populistische aanpak die meer controversiële kwesties zoals de zelfbeschikking van de gemeenschappen uit de weg gaat en problematische karaktertrekken vertoont zoals een patriottisch discours, het aanmoedigen van “middelgrote ondernemingen”, enz. We bespreken deze problemen echter niet verder omdat de debatten van vorig weekend meer dan gedomineerd werden door organisatorische vraagstukken.
De organisatorische structuur
De belangrijkste discussie vond zondagvoormiddag plaats. Ze was de uitkomst van intense en breed gemediatiseerde discussies tussen de documenten “Claro que Podemos” van de ploeg rondom Iglesias en “Sumando Podemos” dat de voorstellen van belangrijkste alternatieve ploegen bijeenbracht en waarvan de meest bekende gezichten de Europarlementariërs Pablo Enchenique, Teresa Rodriguez en Lola Sanchez zijn. Het belang van het organisatorische document toont de diepe verzuchting van een belangrijk deel van de militanten van de kringen van Podemos: vooraleer een politiek project te kunnen ontwikkelen en uitbouwen, moet een organisatie intern democratische structuren hebben.
Het project van de ploeg van Iglesias, met een secretaris-generaal en de inperking van de macht van de kringen, botste op een zeer brede weerstand. Zijn ploeg trachtte aanvankelijk – bij monde van de nummer twee Juan-Carlos Monedero – de interne bewegingen voor meer democratie af te doen als een schadelijke contestatie die werd opgezet door Izquierda Anticapitalista, de Spaanse afdeling van de Vierde Internationale, die samen met verschillende onafhankelijke personaliteiten aan de wieg ligt van Podemos. Zondagvoormiddag heeft de ploeg van Iglesias met eigen ogen moeten vaststellen dat de contestatie veel breder was dan gedacht en zich uitstrekte tot groso modo de helft van de 8.000 deelnemers in de zaal en – nog belangrijker – tot de meerderheid van de actiefste kringen.
Door tijdsgebrek was het niet mogelijk om de verschillende alternatieve voorstellen samen te brengen. Hierdoor bestonden er naast het document “Sumando Podemos” dat reeds verschillende voorstellen bijeenbrengt, tientallen andere documenten. Wanneer Pablo Enchenique en Teresa Rodriguez het podium opstapten om hun document te verdedigen, gaven ze aan kort te kunnen zijn: “alles werd reeds gezegd” door de voorgaande ploegen. Inderdaad, de meerderheid van de alternatieve documenten en de meerderheid van de kringen verdedigen eveneens meer macht aan de kringen, een meer democratisch en permanent stichtingsproces, territoriale en intermediaire structuren tussen de kringen en de leiding en een meerkoppige leiding met een ploeg woordvoerders in plaats van één secretaris-generaal.
De keuze situeert zich tussen aan de ene kant een presidentieel en plebiscitair model en daartegenover één van “empowerment” van de mensen. Het organisatorische model en het politiek discours van Iglesias kunnen misschien verkiezingen winnen door stemmen te mobiliseren en mensen te vinden om affiches te plakken. Maar terwijl de “efficiëntie” die Iglesias als argument gebruikt om zijn voorstel te verdedigen zich ophoudt bij de vorming van een regering, wijzen de alternatieve documenten “Sumando Podemos” (organisatorisch) en “Construyendo Pueblo” (politiek) erop dat regeren niet synoniem is aan de macht nemen.
Voor Rodriguez zijn de zelforganisatie en de “macht van het volk” van fundamenteel belang om de macht te kunnen nemen: “Voor ons zijn verkiezingen winnen en vooruitgang boeken in het proces van zelforganisatie van de burgers twee zijden van dezelfde medaille. We hebben de burgermobilisatie nodig om verkiezingen te winnen en we hebben haar nodig om te regeren na een verkiezingsoverwinning. Wie twijfelt eraan dat de markten ons onder druk zullen zetten wanneer we verkiezingen winnen en dat de kaste zich zal verzetten tegen het verlies van haar privileges?”. Het document dat door Iglesias in de hoek van de “dromers” geduwd wordt, beweert zelf niet alleen democratischer, maar ook efficiënter te zijn als het doel is om de macht te nemen en de samenleving te veranderen.
De individuele stemming via internet waaraan deze week veel meer mensen zullen deelnemen dan er actief zijn in de kringen, zal hoogstwaarschijnlijk uitdraaien in een verpletterende overwinning voor de ploeg van Iglesias door de mediatieke aanwezigheid en populariteit van deze laatste. Bovendien heeft Iglesias laten weten dat hij geen verantwoordelijkheden zou opnemen indien zijn organisatorisch voorstel niet aanvaard wordt. Maar dit belet niet dat de burgervergadering op krachtige wijze heeft aangetoond dat de meerderheid van de militanten zich niet neerleggen bij een gecentraliseerde en plebiscitaire structuur. Het statement van “Claro que Podemos” dat het “het meest democratische organisatorisch voorstel is uit de geschiedenis van Spanje” overtuigt nauwelijks. Een brede stroming voor meer democratie is geboren in het proces van totstandkoming van een nieuwe politieke kracht.
Het ethisch document
Het “ethisch document” was het minst belangrijke van de drie documenten. De tijd liet nog een zekere unificatie van de organisatorische en politieke voorstellen toe, maar dat was niet meer mogelijk voor het ethische document. De ethische tekst van “Claro que Podemos” is nochtans niet onschuldig. De voorstelling – op demagogische wijze in meeting-stijl gebracht – door Monedero op zaterdagochtend vergat niet het belangrijkste aspect te vermelden: het verbod van een “dubbele affiliatie”. “Weg uit Podemos, weg uit onze rangen!”, was niet enkel gericht tegen mogelijke ‘arrivisten’ die zouden kunnen toestromen uit de traditionele partijen om een politieke formatie met de wind in de zeilen te vervoegen. Ook de militanten van Izquierda Anticapitalista worden ermee geviseerd. Met het aannemen van dit ethisch document worden de leden van de organisatie die zich van in het begin inzette om Podemos op te bouwen, uitgesloten van de organieke mandaten van de nieuwe partij. De ploeg “Claro que Podemos” duldt slechts één tendens: de hare.
Om te besluiten: het potentieel van Podemos is enorm. De mobilisaties van de 15M, de bewegingen voor het behoud van publiek onderwijs (“marea verde”) en gezondheidszorg (“marea blanca”) en tegen de uithuiszettingen, de “marchas de la dignidad” uit alle hoeken van de Spaanse Staat en de strijd voor het recht op abortus hebben een politieke uitdrukking gevonden in de nieuwe partij Podemos. Het betreft een politiek project dat de mogelijkheden schept om een meerderheid van de bevolking te overtuigen. Maar de organisatorische vorm die het project riskeert aan te nemen na de stemming van deze week botst met de spirit van de 15M. Daar staat echter tegenover dat vanuit de kringen een brede stroming is geboren die zal blijven strijden voor een democratisering van het project en de “macht aan het volk”. Dit is de voorwaarde vooraleer te kunnen discussiëren over politiek en een ruptuur met het kapitalisme. «Sí, se puede!»
