De radicaal-soennitische groepering ISIS (Islamitische Staat in Irak en Syrië) zet sinds juni een groot offensief in Irak in. Ze controleert inmiddels soennitische gebieden in het westen en noorden van het land, inclusief de strategisch belangrijke steden Mosul en Tikrit. Hoe is ISIS in zo korte tijd op kunnen komen?
ISIS heeft een zeer gewelddadige reputatie opgebouwd door de brute executie van honderden gijzelaars, grootschalige verkrachting van vrouwen en het vernietigen van heiligdommen. In de bezette steden zoals Mosul, kondigde ISIS de sharia af. De verkoop en consumptie van alcohol en tabak, het dragen van wapens en samenscholen worden streng bestraft. De opmars van ISIS is echter een product van de Amerikaanse invasie in 2003 en de daaropvolgende bezetting.
Volgens Toby Dodge, professor Midden-Oosten-studies in Londen, “hebben de VS van Irak een neoliberale staat willen maken met zo weinig mogelijk inmenging in de maatschappij en de economie”. Dit project stuitte destijds op een grote volksopstand in steden zoals Fallujah. Om dit protest te breken, stimuleerden de VS daarom de oprichting van een sektarisch-religieus verdeelde staat. De toplaag werd onder leiding van premier Al-Maliki vervangen door sjiieten. Overblijfselen van Saddam Husseins Ba’ath-partij werden verwijderd door wetgeving. Een begin van een Arabische lente in Irak werd in 2013 hardhandig de kop ingedrukt.
Na het uitbreken van de Syrische Revolutie in 2011 besloten Qatar en Saudi-Arabië financiële steun te geven aan soennitische strijders. Zo proberen deze Golfstaten religieuze strijders in te zetten als bliksemafleider tegen de aanzwellende Arabische Revolutie. Onder hun gelederen kon ISIS ontstaan, en vervolgens de grens naar Irak oversteken.
Daar ontmoette ISIS weinig weerstand: een grote stad als Mosul werd vrijwel probleemloos overgenomen. Dat komt grotendeels doordat grotere soennitische groeperingen zich hebben aangesloten bij ISIS uit ontevredenheid over het karakter van het sjiitische bestuursapparaat. De uiterst precaire politieke situatie dwingt de VS nu de rijen te sluiten met aartsvijand Iran. Beide landen willen het sjiitische Irakese regime in stand houden.
In een gezamenlijke verklaring van eind juni stellen revolutionaire socialisten uit Egypte, Irak, Marokko, Syrië, Tunesië en Libanon het volgende: “Zoals gewoonlijk zullen de VS de politieke situatie op meerdere fronten proberen uit te buiten ter compensatie van de geleden verliezen tijdens de bezetting van Irak. Welke maatregelen de VS ook nemen, ze zullen de belangen van de VS behartigen en altijd in strijd zijn met die van het Irakese volk.” De revolutionaire socialisten roepen op tot de oprichting van een linkse beweging in Irak.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.
