De wapenstilstand in Syrië leidde tot een onmiddellijke opleving van de protesten tegen Assad. Wat is de situatie in de regio en wat zijn de perspectieven? Janneke Prins (Internationale Socialisten Nederland) sprak daarover met Joseph Daher, Syrisch socialist, actief bij de Revolutionair Linkse Stroming en SolidaritéS (Zwitserland).
Direct na het staakt-het-vuren eind februari gingen Syriërs de straat op om te protesteren tegen Bashar al-Assad. Begin mei werd Aleppo gebombardeerd, hoe is de situatie er nu?
Ja, de revolutie gaat door. Sinds februari vonden meer dan honderd demonstraties plaats, vooral op de vrijdagen. Deze protesten richtten zich niet alleen tegen het regime van Assad maar ook tegen sektarische en jihadistische groeperingen zoals Jabhat al-Nusra en Daesh.
Tussen 22 april en 5 mei werd het staakt-het-vuren doorbroken in Aleppo, de grootste stad van Syrië. Daarbij werden driehonderd mensen gedood. Onder hen was de laatste kinderarts in de stad, Wassim Maaz. Eind mei is Rusland weer begonnen met bombarderen. De demonstraties richten hun pijlen op zowel Assad als de jihadistische groeperingen.
Hoe liggen de verhoudingen tussen beide krachten, ze zijn immers allemaal onderdeel van de contrarevolutie?
Ze hebben voor een deel dezelfde vijand, namelijk het Vrije Syrische Leger. Voor Assad zijn de islamistische groeperingen een middel om zich tegenover de wereld – en vooral Frankrijk waar vorig jaar twee aanslagen werden gepleegd – op te werpen als strijder tegen terrorisme. Kort geleden bracht Assads leger Daesh in Palmyra een slag toe, dit was een duidelijke boodschap aan de grote machten zoals de VS en Rusland.
Het lijkt erop dat de Syriërs hun Nakba, hun catastrofe, beleven. De eis zou daarom een onmiddellijk en langdurig staakt-het-vuren moeten zijn, zodat Syriërs op adem kunnen komen. Maar dit is niet zo gemakkelijk, aangezien er regionaal en internationaal ook spelers in het veld zijn. Kun je uitleggen wat er op regionaal niveau gaande is?
Met een half miljoen doden en 60.000 gevangenen sinds de revolutie in maart 2011 begon, moeten we zeker spreken van een Nakba. Met een staakt-het-vuren komen Syriërs echter niet alleen op adem, het stelt ze in staat om beter te organiseren tegen Assad. Dus een einde aan de bombardementen is ook van politiek belang. Syriërs durven keer op keer de straat op te gaan, omdat ze niets te verliezen hebben. Als Assad wint, dan is alles voor niets geweest.
We zien de laatste maanden een kleine opleving van de revolutie in Tunesië, Irak en Egypte. De diepere reden daarvoor is dat er nog geen oplossingen zijn gekomen voor de problemen van vijf jaar geleden. Er moet een regionale oplossing komen voor de autoritaire regimes. En dit willen de VS koste wat kost tegenhouden.
In de regio steunt Iran het regime van Assad op militair, politiek en economisch vlak. Zonder deze steun zou Assad het niet zolang hebben volgehouden. Iran voedt daarom het sektarisme en rekruteert arme Afghanen om in Syrië te vechten.
Qatar, Saoedi-Arabië en Turkije willen echter dat Assad vertrekt. Deze landen zien liever een autoritaire heerser, maar dan eentje die geen bedreiging vormt in de regio en doorgaat met neoliberaal beleid. Van Turkije weten we dat Erdogan fundamentalisten de grens laat passeren die in Syrië willen vechten tegen het Vrije Syrische Leger. Zijn belang is ook nog eens het tegenhouden van een onafhankelijke Koerdische staat.
De VS en Rusland leiden de internationale coalitie. Rusland knapt daarbij het vuile bombardementenwerk op. De VS en de EU houden wat dat betreft ‘de handen schoon’. Maar alle spelers willen Assad in het zadel houden, om de revolutie vanuit het volk in te dammen.
Als we naar de lange termijn kijken, wat zijn de perspectieven? In november wordt Hillary Clinton zeer waarschijnlijk de opvolger van Barack Obama.
Dat klopt, voor de VS is Assad geen key issue, samen met de EU willen de VS vooral Daesh tegenhouden. Eind mei waarschuwden de VS met flyers uit vliegtuigen de inwoners van Raqqa om de stad te verlaten, omdat er bombardementen uitgevoerd zouden worden tegen Daesh. Ik denk ook dat Clinton de verkiezingen wint, zij is de keuze van de bourgeoisie. Verder vormt een zwakkere Assad een risico voor Israël en dat willen de VS ook niet.
Rusland heeft veel meer belang om Assad in het zadel te houden, voor Poetin is Daesh echter geen doelwit. Tot slot heeft de EU baat bij een stevig regime in Syrië, gezien de vluchtelingen die naar het continent komen. De EU hult zich daarom in stilzwijgen over de groeiende autoritaire positie die Turkije inneemt. De Turkije-deal moet immers niet in gevaar komen.
Wat kunnen mensen hier doen om de Syriërs te steunen? De eis stellen dat vluchtelingen welkom zijn in Europa en het bouwen van een anti-oorlogsbeweging waarin een leus tegen islamofobie wordt meegenomen?
Precies, dat is heel belangrijk. In het heropbouwen van de anti-oorlogsbeweging moeten nog twee dingen duidelijk worden meegenomen.
Wees niet alleen tegen buitenlandse militaire inmenging in Syrië, maar ook tegen Assad zelf. En leer van de vluchtelingen die nu in Europa komen. Zorg er niet alleen voor dat ze kunnen overleven, maar zorg ervoor dat ze hun ervaring kunnen inzetten in de anti-oorlogsbeweging.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op socialisme.nu.
