Paniek bij de EU-Commissie nu de Grieken op 25 januari naar de stembus worden geroepen om een nieuw parlement te kiezen. Vreugdekreten bij een deel van links over de verhoopte en mogelijke winst van de linkse alliantie Syriza onder leiding van Alexis Tsipras. Maar maakt Syriza effectief een kans om te winnen? En wat als dat inderdaad lukt? Zijn de verwachtingen niet een beetje te hoog gespannen?
Het zou inderdaad een fantastische klap zijn voor het verarmingsbeleid van de beruchte Trojka – IMF, EU, Europese Centrale Bank – indien Syriza als grootste partij uit de bus zou komen. Het zou een aanmoediging zijn voor iedere burger en beweging die dat beleid bekampt. De weerstand heeft een duw nodig.
Peilingen
Maakt Syriza kans om te winnen? De peilingen wijzen al een tijdje in die richting. Maar laten we even de vorige verkiezingen (mei 2012) bekijken, waar Syriza 26,9 % behaalde, met bijna 3 % geklopt door de rechtse Nea Demokratia (ND), 29,7 %. Door het kiessysteem, een flinke bonus aan de eerste van 50 van de 300 zetels, behaalde ND 129 zetels, Syriza 71. Peilingen vooraf hadden bijna allemaal Syriza als grootste partij voorspeld, net zoals nu.
Tijdens de campagne had rechts veel kiezers schrik aangejaagd voor het “avontuur” met Syriza, alles zou nog veel erger worden dan al het was. ND kreeg daarbij flinke steun van de zusterpartijen van de EVP, waaronder vooral de Duitse CDU-CSU, en van kopstukken van de EVP die het in de EU voor het zeggen hebben, zoals Barroso en Van Rompuy. De angstcampagne werkte toen, genoeg om ND eerste te laten worden. De peilingen hadden 21 % gegeven, ND won er in de campagne bijna 9 bij.
Angst
Intussen zijn nog meer Grieken in de armoede geduwd, maar nog niet genoeg volgens de Trojka. EU-Commissievoorzitter Juncker vindt wel dat het wat soepeler moet, maar de Trojka blijft bij haar eisen: nog minder staatsuitgaven, lagere lonen en pensioenen. Nu hebben de Grieken massaal ondervonden dat het Trojka-project absoluut niet werkt, het is een economische en sociale én maatschappelijke ramp. Een angstcampagne zal mogelijks niet meer zo efficiënt werken, de feiten spreken teveel voor zich.
Maar het staat buiten kijf dat de komende dagen en weken alle grote tenoren van de EU en ook daarbuiten zullen dreigen en zalven. Dreigen dat Syriza het land helemaal failliet zal maken – het IMF heeft alvast alle hulp opgeschort tot na de verkiezingen. Zalven met beloften dat het einde van de tunnel in zicht is. Ze trachten zo de peilingkloof tussen Syriza en ND te dichten, zodat een door rechts gedomineerde coalitie toch weer kans zou maken, een alliantie die in 2012 mogelijk werd door de collaboratie van de sociaaldemocraten van de Pasok. Men zal ook trachten kiezers “nuttig” te doen stemmen, niet voor kleine rechtse partijen, maar samen achter ND om Syriza te verslaan.
Met wie?
Als dat niet werkt en Syriza toch op één komt, wordt Syriza in het parlement de grootste partij, maar zonder volstrekte meerderheid. Dan zou dat neerkomen op rond de 129 zetels die ND nu had. Dat is niet genoeg voor een volstrekte meerderheid. Syriza moet dan op zoek.
Er zijn de communisten van de KKE, vorige keer 4,5 % en 12 zetels. Bij een gelijkaardig resultaat deze keer maakt dat ook nog geen meerderheid. Bovendien stelt de KKE zich zeer sectarisch op tegenover “de reformisten van Syriza” met wie ze niet willen samengaan. Links is er verder weinig te zoeken. “Democratisch Links” (Dimar) haalde vorige keer 6,25 % en 17 zetels. Maar die partij ging een jaar lang samen met ND en Pasok regeren en is geen voor de hand liggende partner, vooral omdat ze waarschijnlijk geen enkele gekozene meer zal behalen, tenzij ze in coalitie treedt met Syriza.
Aan de rechterkant dan gaan zoeken indien het zover komt? Bij de cemtrumpartij To Potami (De Rivier), 6,6 % bij de Europese verkiezingen van mei, die best met Syriza wil regeren. Of zelfs de ANEL – Onafhankelijke Grieken, de rechtse populisten die wel te winnen zijn voor een anti-EU beleid? Of zou de Pasok (8,2 % bij de Europese, in het samenwerkingsverband Elia dan nog) uit portefeuillebejag willen meeregeren? Het zou een broze coalitie zijn, met een kleine meerderheid en partners die chantage kunnen plegen
Volop steunen
Is dit een domper op de veugde zetten? Allesbehalve, het is alleen behoeden voor illusies, Syriza is nog niet nummer één, en als ze dat hopelijk wordt, is daarmee nog geen grote bres geslagen in het verarmingsbeleid. Het is mogelijks uit voorzorg, maar het zogenaamde economisch brein van Syriza, George Stathakis, heeft verscheidene EU-landen aangedaan om duidelijk te maken dat Syriza de EU niet gaat opblazen – in sommige media werd Syriza zelfs een terreurorganisatie genoemd.
Een door Syriza geleid regering zou ongetwijfeld een breuk betekenen met de verarmingspolitiek. “We moeten ermee ophouden de samenleving te vernietigen” zegt Sarthakis, en daarvoor zijn geen revolutionaire maatregelen nodig. Maar zeer eenvoudige, zoals het instellen van een kadaster en van belastingen voor de reders en andere Griekse ondernemers die geen euro aan de samenleving bijdragen. Nu zijn het uitsluitend de slachtoffers van de crisis die voor de gevolgen opdraaien.
Het zou ongetwijfeld een hart onder de riem zijn van de miljoenen Europeanen die weerstand bieden en al zolang hopen op een doorbraak. Alleen al daarom is het nodig de komende weken de angst- en haatcampagnes te ontmaskeren en Syriza een helpende hand toe te steken waar het kan.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
