• FRANÇAIS (LCR)

sap-rood.org

SAP

antikapitalistische lenteschool 2017
  • home
  • Wie zijn wij?
    • SAP
    • Uitgavenfonds Ernest Mandel
  • België
    • politiek
    • syndicaal-sociaal
    • verkiezingen 2014
  • internationaal
    • Afrika
      • Algerije
      • Burkina Faso
      • Egypte
      • Kenia
      • Marokko
      • Soedan
      • Tunesië
    • de Amerika’s
      • Argentinië
      • Bolivië
      • Brazilië
      • Chili
      • Colombia
      • Cuba
      • Ecuador
      • Guatemala
      • Haïti
      • Honduras
      • Mexico
      • Peru
      • Puerto Rico
      • Venezuela
      • Verenigde Staten (VS)
    • Azië
      • Cambodja
      • China
      • Filippijnen
      • Maleisië
      • Pakistan
      • Thailand
      • Vietnam
    • Europa
      • Italië
      • Luxemburg
      • Nederland
      • Noorwegen
      • Oekraïne
      • Portugal
      • Rusland
      • Schotland
      • Slovenië
      • Spaanse Staat
      • Turkije
    • internationale instellingen
    • Midden-Oosten
    • Oceanië
  • themas
    • antifascisme
    • antiracisme
    • cultuur
    • ecologie
    • economie
    • feminisme
    • geschiedenis
    • biografieën
    • jongeren
    • LGBT+
    • migratie
    • strijd en bewegingen
    • Uitgavenfonds Ernest Mandel
  • onze blogs
    • Ida en Evie schrijven
    • blog Flor Vandekerckhove
    • blog Marijke Colle
    • blog Pips Patroons
  • linkse linkjes
  • e-shop

Technosocialisme of ecosocialisme?

12 juni, 2014 door Pips Patroons

lenin-vs-machIn 1908 trekt Lenin ten strijde tegen de filosofische ideeën van de fysicus Ernst Mach, die hij verwerpt in naam van de principes van het dialectisch materialisme. Mach had discipelen verworven in de rangen van de bolsjeviki na de nederlaag van de revolutie van 1905, waaronder een zekere Aleksandr Bogdanov (1873-1928). De kennistheoretische turf van Lenin, getiteld Empiriocriticisme en materialisme en gericht tegen Bogdanov en de “Otzovisten”in de schoot van de partij, interesseert ons hier niet. Interessanter zijn de politieke meningsverschillen tussen Bogdanov en Lenin na de revolutie van1917 i.v.m. de rol van cultuur in de opbouw van het socialisme.

Het was immers niet Bogdanov als filosoof die op cultureel vlak sukses had na de oktoberrevolutie, maar Bogdanov als leider van de Proletkult, een autonome propaganda-organisatie die een sterk aanzien had in de partij, maar die door Lenin met een wantrouwig oog bekeken werd. De nogal mystieke opvattingen over de arbeidersklasse van deze “proletarische cultuur” verschilde van die van de bolsjevistische partij. Ik zal het een andere keer meer concreet hebben over de Proletkult.

Bogdanov had een medische opleiding genoten en was wetenschappelijk goed onderlegd. Hij had een theorie van de organisatie ontwikkeld die leek op een voorafschaduwing van de cybernetica en die hij de naam tektologie had gegeven, een mengeling van politiek ultra-linkse posities en mystieke verheerlijking van de machine, aldus Dominique Lecourt in zijn boek Proletarian Science? The Case of Lysenko (1977). Deze mystieke visie op de moderne industriearbeider en de gemechaniseerde productie verklaarde haar succes bij de revolutionaire intellectuelen in een technologisch onderontwikkeld land. Het was een uitdrukking van een ouvriéristisch en ultra-links misprijzen van de boerenstand.

Lenin onthield zich van kritiek op de industriële en technologische opvattingen van Bogdanov. Steeds volgens Lecourt veronderstelden Lenins opvattingen over de organisatie van de arbeid in de moderne productie-eenheden onder de dictatuur van het proletariaat, de invoering van het taylorisme. Hij geloofde dat dit productiesysteem gescheiden kon worden van de uitbuitende functie die het had in het kapitalisme: de wetenschap van de organisatie van de arbeid was voor hem “sociaal neutraal”, want rationeel en dus van toepassing in eender welke productiewijze, een kapitalistische of een socialistische. Hij bleef een tegenstander van Bogdanovs doctrines, maar er bestond een zekere overeenkomst tussen zijn stellingen over de “opbouw van het socialisme” en bepaalde technologische thema’s gepopulariseerd door Bogdanov. Lenins leuze als was het socialisme “sovjets plus elektriciteit”, wijst op deze overeenkomst. Wij hebben vandaag geleerd om de neutraliteit van de techniek te betwijfelen en wij weten dat de productie van energie, zoals elektriciteit, ecologische beschermingen moeten inhouden.

Lenin had goede argumenten om op te roepen voor “burgerlijke attitudes en opvattingen in het arbeidsproces”, omdat hij rekening hield met de verschrikkelijke onkunde en onwetendheid van de boerenmassa’s, waarvan grote aantallen onderworpen werden aan proletarisering. Ik zal het daar een andere keer over hebben. Maar Lenin was niet de enige revolutionaire leider die technicistisch dacht. In Literatuur en revolutie (1923) aarzelt Trotski niet te beweren “de mens, die zal leren rivieren en bergen te verzetten, volkspaleizen op de top van de Mont Blanc en op de bodem van de Atlantische Oceaan te bouwen, zal natuurlijk ook bij machte zijn z’n eigen leven, niet alleen rijkdom, helderheid en spanning, maar ook de hoogste dynamiek te verschaffen. Het omhulsel van het dagelijkse leven zal, nog maar nauwelijks gevormd, openbarsten onder de druk van nieuwe technologische en culturele uitvindingen en verworvenheden. Het leven van de mens van de toekomst zal niet monotoon zijn.”

Deze opmerkingen zijn niet bedoeld om Lenin en Trotski af te kammen. Niet zolang geleden dachten we net zoals zij. Het is de ecologische crisis, de moderne wapens en de kernrampen die ons van gedacht doen veranderen. De opbouw van het socialisme is geen technologische kwestie, maar een maatschappelijke en dat houdt een ecologisch aspect in. Socialisme in een ecologisch kapotgemaakte wereld is een hersenschim. Bovendien zijn taylorisme, bandwerk en productivistische dictatuur mensonwaardig. Socialisme kan niet zonder de bevrijding van de arbeid en het ecologisch evenwicht van de planeet. Daarom moeten wij ons inzetten voor het ecosocialisme.

fotomontage « Lenin vs. Mach » door Little Shiva

Print Friendly, PDF & Email

Categorie: blog Pips Patroons

 Facebook Twitter Flickr YouTube E-mail
hallo kameraad
lid-wrden
strijdfonds

zoeken

FeMiNiSmE–YeAh!archief Ernest Mandel IRJ 2017
Anticapitalista

cultuur

Film: Der Junge Karl Marx van Raoul Peck

Door Michael Löwy

De film Der Junge Karl Marx die de grote Haïtiaanse filmmaker Raoul Peck aan de jonge Marx wijdde, is een echt meesterwerk. Het is tevens het werk van een cineast die kant koos: die van de onderdrukten en uitgebuitenen die strijden voor hun emancipatie. Vandaar zijn belangstelling voor een zekere … [Meer lezen ...]

Tags

abortus asiel asielzoekers BBTK-SETCa Bechdel beweging bezuinigingen cinema culture ecologische economie Fellini Feminisme film FN FOD Financiën Gender IIRE indignados K&SR klimaatsverandering klimaattop COP 19 kolonialisme koopkracht overheidsdienst politiek Racisme Soberheid sociaal sociale Sorrentino staking stakingsrecht storm Taubira theorie Ulrike Meinhof vakbeweging vluchtelingen vrouwen werkloosheid
Pips Patroons

Pips Patroons werd geboren in Antwerpen, bracht zijn kindertijd door in Congo en studeerde geschiedenis in Gent en in Leuven. Hij woonde sinds 1995 in Engeland en vervolgens in Frankrijk. In 2016 ging hij terug naar België. Hij is al heel wat jaren actief in radikaal links en werkt vandaag aan een essay over de Vlaamse ideologie.
Viva la IV!

Onze oude website kan je nog steeds hier raadplegen.

kalender artikels

juli 2025
Z M D W D V Z
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031  
« okt    

image bank

  • DSC_0141
  • DSC_0140
  • DSC_0139
  • DSC_0137
  • DSC_0138
  • DSC_0136
  • DSC_0135
  • DSC_0132
  • DSC_0133

categorieën

andere hulpmiddelen

  • archieven
  • sitemap
  • folders te downloaden

SAP-LCR