De Trans-Pacific Partnership (TPP) is de tweeling van de Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP). De verdragen lijken als twee druppels water op elkaar, maar de TPP is rond de Stille Oceaan, terwijl de TTIP het noordelijk gedeelte, de Atlantische Oceaan omspant. De Europese Unie is onderdeel van de TTIP onderhandelingen, maar niet van de TPP. Desalniettemin zal het afsluiten van de TPP de besluitvorming over TTIP bespoedigen. (1)
Europa, door sommigen het oude continent genoemd, kan dan niet achterblijven. Eind juli kwamen de TPP landen in Hawaï bijeen voor de ‘eindonderhandelingen’.
De TPP is een verdrag uit 2005 tussen Chili, Nieuw Zeeland, Singapore en Brunei. Nieuwe partners zouden de Verenigde Staten, Canada, Mexico, Australië, Peru, Japan, Maleisië en Vietnam zijn. De twaalf landen zijn in het totaal goed voor 40 procent van de wereldeconomie.(2) Ze vormen een bonte verzameling die, behalve de ligging rond de Stille Oceaan, weinig gemeenschappelijks hebben.
Economische geopolitiek
De TTIP is een verdrag in wording tussen de Verenigde Staten en de Europese Unie, goed voor 46 procent van de wereldeconomie. Het afgelopen jaar is er gelukkig redelijk veel publiciteit geweest rond dit verdrag en na een aanvankelijke stilte heeft de FNV in Beweging er duidelijk stelling tegen genomen.(3)
De overlap tussen TPP en TTIP wordt gevormd door de Verenigde Staten en dat geeft ook hun doel aan. De leidende rol in de productie dreigt verloren te gaan, maar met de verdragen wordt de greep van de Verenigde Staten op de wereldhandel verstevigd. Als we kijken naar de rest van de wereldeconomie, valt op dat de nieuwe economieën (Brazilië, Rusland, India, China) ontbreken. Blijkbaar dienen de verdragen ook om hun invloed te beperken.
Vakbeweging
De TPP is net zoals de TTIP een verdrag om de belangen van de investeerders te behartigen. De bezwaren van de vakbeweging en ngo’s tegen de TPP zijn dan ook:
* Bescherming van de rechten van investeerders, maar niet van sociale rechten.
* Geheime onderhandelingen – slechts het eindresultaat wordt voorgelegd aan de volksvertegenwoordigingen.
* Instelling van arbitragecommissies die substantiële compensatieboetes aan de deelnemende landen kunnen opleggen.
* Beperkte mogelijkheden van landen om sociale of milieubeschermende regelgeving in te voeren, terwijl bestaande regels bij de afsluiting van het verdrag als uitzondering moet worden geaccepteerd (dus afhankelijk is van het onderhandelingsresultaat).
* Beperkte mogelijkheden tot macro-economische sturing door de deelnemende staten.
De American Federation of Labor and Congress of Industrial Organizations (AFL-CIO) met twaalf miljoen leden verzet zich met hand en tand tegen beide verdragen. Volgens de AFL-CIO bedreigt de TPP de positie van de arbeiders in de Verenigde Staten. TPP partner Vietnam is een super lagelonenland (zelfs vergeleken met China), zonder vrije vakbonden. Het is waarschijnlijker dat de lonen in de Verenigde Staten onder druk komen te staan dan dat ze in Vietnam omhooggaan. De regering van de Verenigde Staten suggereert dat de aangesloten landen de hoge Amerikaanse economische standaarden zullen overnemen, maar de verdragen zeggen daar niets concreets over, terwijl wel de rechten van de investeerders zijn vastgelegd en effectief worden gehandhaafd. In een brochure toont AFL-CIO aan dat de poging om met de TPP de Amerikaanse belangen in Azië te verdedigen niet zal werken en dat China voordeel van het verdrag zal hebben.(4)
Amerikaanse verkiezingen
Met haar twaalf miljoen leden heeft de AFL-CIO invloed op de kandidaatstelling van de Democratische Partij voor de presidentsverkiezingen. Hillary Clinton probeert zich op de vlakte te houden over de verdragen. “Als minister van Buitenlandse Zaken onder Obama heb ik niet aan het verdrag gewerkt”, zei ze, “dat was de taak van de handelsafgevaardigde. Ik had geen enkele directe verantwoordelijkheid voor de onderhandelingen.(5) Alleen als de verdragen voldoen aan een “gouden standaard” ziet ze er wat in, is haar verdediging. De veiligheidsadviseur van het kabinet Obama I, Susan Rice, was daar een stuk helderder over: “Clinton droeg aan alles substantieel bij en dat geldt ook voor het beleid om de situatie in Azië weer in evenwicht te krijgen. De TPP maakt deel uit van dit beleid.”
Het lijkt onwaarschijnlijk dat Obama de TPP tijdens zijn ambtsperiode door het parlementaire systeem weet te jassen. Een andere democratische kandidaat, Bernie Sanders, heeft zich tegen de TPP uitgesproken.(6) De verkiezingen zijn dus belangrijk.
Hawaï
Ondertussen zijn de ‘eindonderhandelingen’ in Hawaï zonder conceptverdrag afgesloten. Een klap voor Obama, want die had het Amerikaanse congres een procedure laten goedkeuren waarbij alleen een ja/nee stemming over de TPP gehouden hoeft te worden. (7) Geen ruimte dus voor aanpassingen. Obama hoopte dat dit een signaal voor Japan en Maleisië zou zijn om hun eindbod te doen.
De belangen van de verschillende landen bleken niet tot overeenstemming te brengen. Canada is bang voor de toekomst van haar zuivelindustrie vanwege Nieuw Zeeland. Japan wil haar automarkt beschermen tegen de Amerikaanse producenten. En de Verengde Staten willen het intellectuele eigendom op medicijnen (patent) verlengen tot twaalf jaar, wat voor de arme landen (Vietnam, Maleisië) een probleem is. De bevolking daar gebruikt goedkope, merkloze medicijnen. En dan is er een controverse over de monetaire vrijheid van de landen die oneerlijke concurrentie zou veroorzaken.
De onderhandelaars blijven echter positief. Behalve verschillen hebben de landen gemeenschappelijke belangen, de onderhandelingen hebben voortgang en op termijn volgt een overeenkomst. We zijn gewaarschuwd.
Noten:
1) Guus Ritzen, Dit verdrag is minstens zo belangrijk als TTIP, NRC 29 juli 2015
2) economyincrisis.org – TPP and TTIP, Two Different Trade Agreements, Both Will Have the Same Disastrous Results, http://economyincrisis.org/content/tpp-and-ttip-two-different-trade-agreements-have-the-same-purpose-and-will-give-us-the-samedisastrous results
3) Zie commentaar 252, 15 juni 2014, Overheid stelt zich buitenspel. En de vakbeweging?
4) AFL-CIO, “The U.S.-China Economic Relationship: The TPP is Not the Answer”, http://www.aflcio.org/content/download/156731/3897641/TPPChinaReport.pdf
6) Extra 281, 26 juli 2015, Groeiende steun vakbonden voor Bernie Sanders
7) Eric Bradner, Negotiations stall on biggest free trade deal ever, the Trans-Pacific Partnership.
Dit artikel verscheen eerder op solidariteit.nl. Bewerking: Bruno De Wit.
