De Griekse kiezers hebben gesproken. Met 35 % van de stemmen boekt het Syriza van Alexis Tsipras een onverwacht duidelijke overwinning en kan het, samen met de rechtse ‘Onafhankelijke Grieken’, 3,5 %, verder regeren. Samen bijna 39 %, maar door het Griekse kiessysteem genoeg voor een meerderheid. Een duidelijke nederlaag voor de opiniepeilers, voor de rechtse ‘Nieuwe Democratie’ (28%), ontgoocheling bij de neonazi partij Gouden Dageraad (7%) en vooral bij de linkse Volkseenheid die met 2,8 % niet in het parlement geraakt. Tsipras II, zoals Tsipras I maar zonder linkervleugel. En met linkervleugel was het al niet zo links.
Het is bijna logisch dat de Franse president François Hollande een van de eerste was om Tsipras gelijk te wensen met zijn zege. Andere sociaaldemocratische leiders, ook van de sp.a, deden dat. Zien zij in het Syriza van Tsipras nu toch een zusterpartij, daar waar ze weigerden de Griekse regering te steunen als het erop aan kwam, deze lente?
Afhaken
Zoals in januari haalt links, breed genomen van Volkseenheid over de communistische KKE en Syriza tot sociaaldemocratische Pasok ongeveer de helft van de kiezers. Althans, van de opgekomen kiezers. Want twee op vijf kiezers stuurden hun kat, van de jonge kiezers zelfs ongeveer de helft. De velen die ontgoocheld raakten over Tsipras’ beleid, haken deze keer volledig af.
Waarom nog kiezen als men in januari enthousiast de overwinning van links en het aanbreken van een nieuw tijdperk viert, in juli nog enthousiaster het ‘ochi’, nee aan de dictaten van “Europa”, bejubelt om dan vlak daarop een koude douche te krijgen. Veel van die kiezers voelen zich murw geslagen. Ze leggen er zich bij neer. Zowat alle commentatoren stelden tijdens de jongste verkiezingscampagne vast hoe gelaten de sfeer is geworden. De strijdlust is na al die klappen ernstig ondermijnd. Dan maar beter alle energie steken in het zoeken van een oplossing voor de eigen individuele problemen – en die zijn er bij de vleet.
Desertie
Is het daarom dat de vele ontgoochelden de weg niet vonden naar Volkseenheid of de KKE? Of heeft Volkseenheid het ook aan zichzelf te danken door zijn campagne zo toe te spitsen op afwijzing van de euro en de Europese Unie? Bij de massa’s ontgoochelden speelt dat nog nauwelijks, het komt er nu op aan te redden wat kan, zoals het stakingsrecht, het recht op collectieve arbeidsovereenkomsten, wat nog rest van collectieve voorzieningen… Hoe dan ook, Volkseenheid heeft, in zijn weliswaar zeer korte bestaan, die massa’s niet kunnen overtuigen dat het met een geloofwaardig alternatief kon komen. Zodat ze toch maar trouw bleven aan Syriza, of de stembusgang deserteerden.
Desertie, dat is een Europees verschijnsel. In landen als Frankrijk en Italië neemt het massale vormen aan, vooral bij linkse kiezers die meer dan ontgoocheld zijn in de politiek van sociaaldemocratische regeringen. De Franse PS heeft de grootste moeite zelfs trouwe kiezers nog naar de stembus te krijgen. In Italië kreeg de Democratische Partij van premier Matteo Renzi bij regionale verkiezingen zware klappen door het thuisblijven van haar achterban.
Ongeloofwaardig
Het linkse alternatief waarin zovelen begin dit jaar na de zege van Syriza in binnen- en buitenland geloofden, lijkt voor veel Grieken – en Europeanen – verder weg dan ooit. Wie nu nog met dat alternatief uitpakt, zal het verwijt krijgen dat Athene toch wel bewees dat het “niet realistisch” is. Podemos zal het in Spanje voor de voeten geworpen krijgen.
De ganse linkerzijde zit met deze kater. Syriza is deze keer niet gekozen op een elan van vertrouwen in een betere toekomst, maar als een partij die de miserie binnen de perken moet houden. Indien het dat niet kan, blijft het deze keer bezworen gevaar groot dat uiterst-rechts daar garen bij spint.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Uitpers.
