Hieronder kan u de verklaring lezen van Sosyalist Demokrasi icin Yeniyol, de Turkse zusterorganisatie van de SAP, over het referendum dat onlangs in het land plaats vond.
Er is een breuk geslagen, versterk het “Nee”
Na afloop van het referendum over de grondwetswijzigingen die Erdogan verreikende bevoegdheden geven, kraaide hij victorie. De 51,3 procent voor het “ja” tegen de 48,7 procent voor het ‘nee’, waren echter zeker niet het resultaat waar het regime op gerekend had. In de afgelopen maanden, die onder andere gekenmerkt werden door de noodtoestand, gebruikte het regime alle middelen van de staat om buitensporig propaganda te maken voor het “ja” en om aan de andere kant voorstanders van ‘nee’ te criminaliseren. Religieuze retoriek, nationalisme, populistische anti – westerse sentimenten gevoed door onzinnige complottheorieën over samenzweringen tegen Turkije en de Turkse regering; dat alles diende de voorstanders van “nee” te stigmatiseren. Ondanks dit alles was, ook volgens de cijfers die bekend gemaakt werden door het regime, het verschil niet groter dan 1,3 miljoen stemmen op een bevolking van 80 miljoen.
Dit was ongetwijfeld een nederlaag voor het door Erdogan geleide islamo – nationalistische blok.
Bovendien was dit een mager resultaat voor het bondgenootschap van de AKP en de extreem-rechtse MHP dat, vergeleken met de verkiezingen van november 2015, bijna 10 procent van het totaal aantal stemmen verloor. Maar wat deze nederlaag vooral opvallend maakt, is de overwinning van het ‘nee’ in de drie grootste steden ; Istanboel, Ankara en Izmir. De eerste twee worden bestuurd door AKP – burgemeesters. En districten van Istanboel die normaliter conservatief – islamistisch stemmen, kozen nu voor ‘nee’. Tien procent van de AKP stemmers en 73 procent van de MHP koos voor ‘nee’. Dat de leider van de MHP zich om zijn eigen positie te redden volledig onderwierp aan Erdogan, stuitte in de partij op sterke oppositie en werd duidelijk niet geaccepteerd door de aanhang van de partij. Dit is een belangrijk deel van de verklaring voor het resultaat van ‘nee’ en deze crisis zal ongetwijfeld leiden tot een proces van desintegratie en herstructurering in de historische partij van Turks extreem-rechts.
Naast het ontbreken van gelijke kansen tijdens de campagneperiode is het vooral de poging tot “officiële” fraude door de Turkse staat die de uitslag zeer twijfelachtig, zo niet onwettig, maakt. Nog afgezien van de onregelmatigheden waartoe de AKP regelmatig zijn toevlucht zoekt, was het dit keer de Hoogste Kiesraad zelf die besloot – terwijl het referendum aan de gang was en op verzoek van een AKP – parlementslid – dat stembiljetten en enveloppen zonder het officiële stempel toch geaccepteerd zouden worden, zolang maar niet bewezen kon worden dat ze van buiten aangeleverd werden! Een tweede beslissing was het goedkeuren van stembiljetten die gestempeld waren met stempels van eerdere verkiezingen – stempels die natuurlijk helemaal niet in handen van personeel van stemlokalen zouden moeten zijn. Dit alles maakte stembiljetten geldig die van tevoren als “ja” waren aangemerkt, zonder zelfs maar de nieuwe stempel en die op het laatste moment werden verwisseld met de biljetten uit de stembussen.
De meeste stembiljetten zonder officiële stempels kwamen uit Koerdistan. Uit de Koerdische gebieden komen rapporten dat in verschillende districten 100 procent van de kiezers ‘ja’ gestemd zou hebben. Er zijn duizenden identieke handtekeningen van kiezers aangetroffen. Volgens de HDP, de links – reformistische partij met banden met de Koerdische beweging, gaat het om 500.000 stemmen. De arrestatie van 2.000 waarnemers van de HPD in de dagen vóór het referendum en het door het leger weren van hun waarnemers uit de kiesbureaus tijdens het tellen van de stemmen, laten duidelijk zien dat de fraude gepland was. Dat vergeleken met de verkiezingsuitslagen van 2015 in Koerdistan het nee – kamp nu 10 procent van de stemmen verloren zou hebben, betekent dus niet dat een aanzienlijk deel van de Koerdische bevolking daadwerkelijk de kant van Erdogan heeft gekozen en de Koerdische beweging de rug toegekeerd zou hebben.
Verder moet naast de fraude ook in aanmerking worden genomen dat Koerdistan twintig maanden van bloedbaden, vernietiging van steden en gedwongen evacuatie te verduren heeft gehad. 500.000 mensen, waaronder 300.000 kiezers, waren gedwongen hun huizen te verlaten. Deze mensen moesten financiële en vooral ook psychologische obstakels overwinnen om terug te keren naar hun vernietigde wijken om te kunnen stemmen. Bovendien werd de campagne gevoerd terwijl 13 HPD – parlementsleden, waaronder de twee covoorzitters van de partij, gevangen zitten, net als meer dan 80 burgemeesters en duizenden activisten.
Gezien het kleine verschil is het heel waarschijnlijk dat zonder de verkiezingsfraude van het regime het “nee” gewonnen zou hebben. Volgens de oppositiepartijen CHP en HDP zouden 3 tot 4 procent van de stemmen vervalst zijn
Het regime lijkt echter niet plan te zijn op te geven. Vanaf de eerste avond verklaarde Erdogan dat “het land niet vermoeid moet worden met nutteloze discussies… verspil geen tijd met het aanvechten van het resultaat”. Gehoorzaam aan de Turkse Duce wees de Hoogste Kiesraad de protesten van de oppositiepartijen die het annuleren van de uitslag eisten af. Tegelijkertijd werden 40 activisten die campagne hadden gevoerd voor het “nee” opgepakt na huiszoekingen in hun huizen of kantoor omdat ze het “ja” als onwettig afschilderden.
Geconfronteerd met verkiezingsfraude en repressie, zijn de democratische voorstanders van het “nee” in politiek en geest vergelijkbaar met de Gezi – protesten, de straat opgegaan. Het uitroepen van de overwinning van het “ja” en de versterking van het repressieve karakter van het regime hebben niet geleid tot ontmoediging of demobilisatie van het nee – kamp.
In tegendeel, men realiseert zich dat de mobilisatie voor het ‘nee’ de hegemonie van Erdogan heeft aangetast; ondanks alle interne tegenstellingen heeft de helft van de samenleving die “nee” stemde, als ze samenwerkt, het potentieel het heersende blok te verzwakken. Dit besef heeft de strijdbaarheid van belangrijke delen van de samenleving versterkt. Er bestaat natuurlijk het risico dat bij gebrek aan duidelijke doelen en tactisch denken, de beweging momentum verliest en verzandt. De beweging moet zichzelf organiseren en de structuren van het nee – kamp, waarin radicaal links een belangrijke rol speelt, kunnen hier een basis voor zijn.
Het zal een taai gevecht zijn, maar er is een opening. Daarom roepen we nu uit alle macht; ‘Nee is niet voorbij, het begint pas!’
Nederlandse vertaling: Alex De Jong
