Onlangs werd ons koninkrijk dooreen geschud door een nieuw communautair conflict. Op het eerste gezicht ging het om de vrijwaring van een identiteit, die van de Ardeense “salami”. Een uitputtende analyse leert ons dat het eigenlijk en alweer gaat om niets anders dan centen.
De ondernemers-producenten van deze fijnkost in Wallonië eisen het verbod van de vermelding “Ardens” voor de worsten die weliswaar volgens hetzelfde recept gemaakt zijn, maar door Vlaamse ondernemers-producenten. Deze laatsten reageren met het argument dat de fabricatieprocedure de naam bepaalt en niet de streek van afkomst. In het tegengestelde geval zou men de restaurateurs waar ook ter wereld (behalve in de stad Bologna) moeten verbieden spaghetti Bolognaise te maken. Dezelfde regel zou ook moeten gelden voor Hawaïaanse pizza, Berlijnse bollen en Frankfurter worstjes, behalve als die geserveerd worden in respectievelijk Honolulu, Berlijn en Frankfurt.
Dit keer hebben de Vlaamse worstendraaiers het gelijk aan hun kant en geven hun Waalse soortgenoten blijk van een eng – chauvinistische economische geest. Ze doen me denken aan die nieuwbakken Amerikaanse president die beweert dat hij de tewerkstelling in de USA gaat redden.
De Vlaamse ondernemers vertegenwoordigen uiteraard in dit geval de burgerlijke vrijheden in het algemeen en de vrijhandel in het bijzonder en houden dit keer geen rekening met de taalgrens. Het communautair conflict heeft in dit geval Wallonië als oorsprong. Laten we een beetje dieper graven. Een salame (enkelvoud van salami) kan onderworpen worden aan de vermelding “gecontroleerde benaming van oorsprong”, maar heeft zelf geen nationaliteit; dat hebben alleen de burgers van het land. Salami zijn vreemdelingen zonder papieren.
De Italiaanse salamisten zouden volgens het Waalse standpunt moeten protesteren tegen het gebruik in België voor allerlei vleeswaren die salami genoemd worden maar niet uit hun land komen (zoals de “Hongaarse” bijvoorbeeld). Maar een worst is geen persoon.
En wat zit er in de Ardeense salami? Worst zit er natuurlijk in, maar worst van welk varken, een Waals, een Vlaams een Brussels of een Pools varken? En hoe zit het met de kleurstoffen en andere toevoegsels. Waar komen die vandaan? Naar vorm en inhoud zijn Waalse en Vlaamse Ardeense worsten gelijk. Maar in de ogen van de Waalse producenten hebben ze verschillende essenties, wezenlijkheden, in-de-wereld-zijn, om met de fenomenologen te spreken. Maar zoals Marx zei, de filosofen hebben de worst op verscheidene manieren geïnterpreteerd, ons komt het er echter op aan ze te consumeren, en alle tulpen komen niet uit Amsterdam.
Ik begrijp dat een wijn uit Zuid-Afrika zich niet mag presenteren als een Pomerol, ook al smaakt hij net zo goed, om de eenvoudige reden dat je de consument niet mag beliegen. De kwaliteit van een wijn hangt af van de grond waarop de druiven groeien en de gronden van de Kaap zijn niet dezelfde als die rond Bordeaux. Dat geldt misschien evenzeer voor varkens, maar ik vermoed dat de worstendraaierij gebruik maakt van doorsnee varkens en niet van pata negras. Als je varkens vergelijkt met Flaminganten of Wallinganten dan zijn varkens niet – nationalistische en evenmin anti – nationalistische beesten, ze houden geen rekening met de taalgrens en knorren eendrachtig.
Wat niet betekent dat ik de varkens aller landen oproep om zich te verenigen. Dat is ongelukkigerwijze al wel het geval met bepaalde varkens, die van het geglobaliseerd varkendom. Maar het gaat hier om overdrachtelijke varkens, de beesten uit het liedje van Jacques Brel die deze sympathieke dieren vergelijkt met minder sympathieke mensen.
