Deze laatste weken heeft de toevloed van vluchtelingen in Duitsland een massale beweging van welkom, steun en solidariteit opgewekt. Op de voorpagina’s van de Duitse kranten en in Duitse en international media ziet men nu een nieuwe cultuur van “verwelkoming” verschijnen. Honderden mensen kwamen naar de treinstations van München, Frankfurt, Keulen en vele andere plaatsen, ze applaudisseerden bij de aankomst per trein van de vluchtelingen.
Er zijn bloemen, drinken en eten. Er wordt geld gegeven en spullen, een groot aantal mensen geeft zich op als vrijwilliger om kledij te sorteren en te verdelen, om met de kinderen bezig te zijn, om lessen Duits te geven of om duizend en één andere diensten te verschaffen.
Het is een beweging in de diepte. Voetbalclubs organiseren internationale ploegen bestaande uit vluchtelingen en integreren ze in de verschillende niveaus van de voetbalbonden. Duizenden mensen, ook buiten de bestaande structuren van verenigingen en politieke organisaties, organiseren zich spontaan om hulp aan de vluchtelingen te bieden. Zij aan zij met antifascistische militanten, linkse radicalen, revolutionairen, zetten zich heel veel jongeren, met inbegrip van immigrante jongeren of jongeren van niet-Duitse afkomst, heel concreet in voor deze solidariteitsbeweging van hulp aan de vluchtelingen.
Op de televisie, zowel de openbare als de privé zenders zijn er reportages, debatten. Er zijn allerlei soorten uitzendingen ten gunste van de vluchtelingen waarbij steeds het enthousiasme voor de integratie de bovenhand heeft en er wordt gedebatteerd over de vraag hoe het lot van de vluchtelingen nog beter kan verlicht worden, hoe we het samen leven met hen kunnen organiseren en hoe de Duitse regering een zelfde grootmoedig welkom zou kunnen afdwingen binnen de EU met onmiddellijke en efficiënte hulp en de integratie van de vluchtelingen. De slogan “refugees welcome” is wat vandaag overheerst in het publieke debat in Duitsland.
Dat staat in schril contrast met de xenofobie en de antimoslim-mobilisaties van een beweging als Pegida en de golf van gewelddadige acties door allerlei neonazi’s tegen de plaatsen waar het onthaal is georganiseerd en tegen de vluchtelingen zelf, deze acties krijgen al te vaak de steun van “woedende burgers” (“Wutbürger”) die met vrouw en kinderen hun haat komen uitschreeuwen en ook moorddreigingen uiten tegen de politici die het onthaal en woningen organiseren voor de vluchtelingen. Het staat ook in contrast met de eerste helft van de jaren ’90 van vorige eeuw toen aanslagen en gewelddadige betogingen tegen de vluchtelingen van de oorlog in Joegoslavië niet alleen uitmondden in de officiële ideologie met als slogan “de (Duitse) boot is vol” maar ook nog, in 1993, in een grondwetswijziging die het asielrecht sterk heeft ingeperkt.
Er is dus vandaag een extreme polarisatie van de gevoelens bij de Duitse bevolking en het zijn de gevoelens van solidariteit die de bovenhand hebben. Stel je die neonazi’s voor, rechtse types van allerlei pluimage, vergiftigd door het nationalistisch “populisme” en die op TV deze orgieën van “welkom” zien en de officiële cultus van “de cultuur van het welkom” (“Willkommenskultur”) die zelfs door patronale organisaties wordt gesteund wanneer ze spreken over de “kansen voor de Duitse economie” wanneer men honderdduizenden mensen zal integreren die hun arbeidskracht kunnen verkopen, arbeidskrachten die, vooral in het geval van de Syrische vluchtelingen, hoog geschoold zijn.
De vluchtelingen die via Hongarije gekomen zijn riepen: “Duitsland! We willen naar Duitsland! We willen mama Merkel!”. En vandaag worden die vluchtelingen met bloemen begroet in de Duitse stations, ze zien het applaus bij de aankomst van treinen vol met vluchtelingen, ze vernemen dat Duitsland miljarden verzamelt om de vluchtelingen beter te helpen… Kom maar! Kom allemaal! Er zullen er nog veel meer komen omdat men ze bloemen toegooit en miljarden euro’s geeft! Het is een echte nachtmerrie voor die neonazi’s, die nationalisten, de “westerse” haat predikers.
Het is een grote triomf voor de regering Merkel en voor haar prestige. Gisteren werden Merkel en Schäuble in karikaturen nog afgeschilderd met een Hitlersnor en een ijzeren helm van de Wehrmacht wegens hun zeer harde houding tegen het Griekse volk. Nu worden ze gevierd als de belichaming van humanitaire principes, als humanisten, als het goede voorbeeld in tegenstelling tot de Hongaren, de Denen en andere hardvochtige mensen.
Ik behoor niet tot die eeuwige malcontenten die graag het feest voor de anderen bederven. Men moet zich verheugen over deze draai in de publieke opinie in Duitsland, dit biedt aan radicaal en revolutionair links nieuwe kansen. Wij kunnen met al die, vaak weinig gepolitiseerde, mensen samenwerken; Zij zijn op een solidaire wijze in beweging gekomen en met hen moeten we de dialoog aanvatten. Maar we moeten wat er gebeurt wel nuchter bekijken. Bij de voorstelling van zijn budget heeft Schäuble de miljarden voor het onthaal en de integratie van de vluchtelingen gecombineerd met eenzelfde ordewoord voor alle ministers: besparen, volgens het dogma van de ijzeren budgettaire discipline, de cultus van de nul euro schulden.
Dat betekent dat de soberheidspolitiek wordt verder gezet en dat er een tegenzet wordt voorbereid: wanneer de hulp aan de vluchtelingen zal geassocieerd worden met een verslechtering van de sociale toestand van Duitse armen en van Duitse mensen met een klein inkomen, bestaat er een reëel gevaar dat de gevoelens bij brede massa’s kunnen omslaan. Om dit te vermijden moeten de solidariteit zich veralgemenen tot alle sociale relaties door een rechtvaardige herverdeling van de rijkdom te eisen om de ongelijkheden te verminderen en het recht op een waardig leven te eisen voor iedereen.
De Duitse linkerzijde is onvoldoende opgewassen tegen die taak. In het debat in de Bundestag heeft Gregor Gysi, terecht, de kwestie van de oorzaken voor de exodus aangehaald en hij bracht ze in verband met de deelname aan oorlogsinterventies en ook met het feit dat Duitsland een kampioen is van wapenexport. Merkel heeft hier niet rechtsreeks op geantwoord. Maar Gysi heeft de solidariteit met de vluchtelingen niet verbonden met solidariteit met de bevolkingen die door de dictaturen zijn verpletterd of met een klassensolidariteit in de strijd tegen het Duitse grootkapitaal, dat omwille van zijn eigen materiële belangen aan een groeiend deel van de bevolking het ideaal van het “Duitse paradijs” ontkent. Het “paradijs” waartoe zoveel mensen zich aangetrokken voelen en die daarin een veilig onderkomen willen zoeken ( hoewel slechts een kleine minderheid hierin zal slagen).
Men moet ook toegeven dat de linkerzijde van de partij Die Linke en meer algemeen radicaal links in Duitsland, niet in een gunstige positie staat om te antwoorden op de vraag naar de oorzaak van de exodus vooral vanuit Syrië. Zo slaagde Sahra Wagenknecht, medevoorzitster van de partijfractie in de Bundestag er in een verklaring uit te geven rond het thema van de vluchtelingen uit Syrië – en dat is de meerderheid van de vluchtelingen in Duitsland vanaf 2014 – zonder zelfs de vernietigingsoorlog te vermelden die Assad voert tegen zijn eigen bevolking. In de zuiverste traditie van “kampisme” zijn het de Verenigde Staten, de EU en « het westen » die gezamenlijk de verantwoordelijkheid dragen voor de ramp in Syrië. Zo zal de Duitse radicale linkerzijde geen dialoog kunnen aangaan met de Syrische vluchtelingen die behoren tot of sympathiseren met de democratische oppositie tegen het Assad- regime – vooral ook omdat deze Duitse radicale linkerzijde (op enkele uitzonderingen na) zich nooit solidair heeft verklaard met de Syrische revolutie die, bij haar begin, niets te maken had met een islamitische contrarevolutie.
Een andere belangrijke kwestie is die van het onderscheid tussen « goede vluchtelingen » en « slechte vluchtelingen ». Zo kunnen Syrische vluchtelingen, zelfs wanneer ze niet aan de strenge voorwaarden voor het Duitse asielrecht vanaf 1993 voldoen, hopen om als vluchteling te worden erkend omdat de publieke opinie en het officiële politieke beleid de situatie van oorlog, van bloedige en onhoudbare terreur erkennen als een legitieme reden om het land te ontvluchten. Maar vluchtelingen uit de Balkan worden eerder worden beschouwd als “economische” vluchtelingen (“Wirtschaftsflüchtinge”) zij komen naar West-Europa en naar Duitsland omdat ze arm zijn. In de Duitse media wordt de discriminatie van de Roma of de toestand van Albanezen bedreigd door vendetta’s, vaak als thema opgenomen. Maar het officiële beleid van de regering van de grote coalitie van conservatieve christendemocraten en de sociaaldemocratische SPD wil een lijst opstellen van « veilige » landen van herkomst om gemakkelijker te kunnen overgaan tot gedwongen repatriëringen van vluchtelingen uit die landen
Daarop moet ons antwoord zijn dat “economische” redenen of sociale redenen even legitiem zijn als een exodus omwille van politieke vervolgingen, oorlog of burgeroorlog. We leven in een wereld waarin flagrante ongelijkheden en grote armoede voor minstens twee miljard mensen worden geschapen. Alleen door hier rechtsreeks op in te gaan en door de vluchtelingen te integreren en niet door zich af te zonderen achter moordende grenzen of zich te verschansen in een “fort” Europa, zullen de volkeren van de dominante geïndustrialiseerde landen een kans hebben zichzelf te bevrijden van alle uitbuiting en onderdrukking. Dat hebben Marx en Engels vroeger al gezegd tegen de Engelse arbeidersklasse: “ jullie kunnen jezelf nooit bevrijden zolang jullie medeplichtig zijn aan de over-uitbuiting en de discriminatie van jullie Ierse collega’s.”
Manuel Kellner is actief bij onze Duitse zusterorganisatie ISL en Die Linke NRW.
