In de media wordt veel aandacht besteed aan de Amerikaanse presidentsverkiezingen. In dit interview met Joanna Misnik, een linkse activiste uit de VS, hebben we aandacht voor Black Lives Matter, de beweging rond Bernie Sanders en de perspectieven voor links in de VS.
Black Lives Matter
Kan je de betekenis van de Black Lives Matter beweging aan ons uitleggen?
De Black Lives Matter beweging (BLM) is in slechts een paar jaar uitgegroeid tot een politieke kracht in de Verenigde Staten. De beweging die begon met een oproep tot actie door drie vrouwen heeft de publieke aandacht gericht op de wreedheid van politiemoorden op de zwarte bevolking. Een nieuwe generatie van jonge Afro-Amerikanen kwam in actie en organiseerde zich. De BLM – beweging is nu in staat, overal in de VS waar zwarte mensen worden vermoord, militante protesten te organiseren, vaak met inbegrip van vormen van burgerlijke ongehoorzaamheid.
Er zijn al overwinningen geboekt, zoals het ontslag van een aantal politiechefs in grote steden, nieuwe regelgeving voor politieoptreden, snel en onpartijdiger onderzoek van politieoptreden en de verplichting dat agenten een camera op het lichaam te dragen. De cruciale kwestie van de rol van systematisch racisme is bij links en onder de werkende bevolking naar voren gebracht. BLM houdt zich afzijdig bij de verkiezingen en de race om het presidentschap en weigert om welke zogenaamde kandidaat van het “minste kwaad”, zoals Hillary Clinton, dan ook te steunen.
Een recente studie schat dat er iedere 28 uur een zwart persoon door de politie wordt vermoord. De BLM-beweging ontstond in een tijd dat de maatschappelijke positie van de Afro-Amerikaanse gemeenschap drastisch is veranderd als gevolg van de neoliberale aanvallen. De burgerrechtenbeweging in 1950-60 opereerde in een klimaat van algemene welvaart en de uitbreiding van de welvaartsstaat. De zwarte bevolking werd beschouwd als een arbeidsreserve en de burgerrechtenbeweging wilde volledige gelijkheid en integratie in the American dream.
Het neoliberalisme heeft de rol van de zwarte gemeenschap, in het bijzonder va, de jeugd, in de binnensteden extreem verminderd. Zij vormt nu slechts een beschikbare arbeidskracht die vrijwel volledig buiten de economische activiteit is geplaatst. Er zijn schattingen dat het een gemiddeld Zwart gezin 228 jaar zou kosten om de rijkdom die een gemiddeld wit gezin nu heeft, te vergaren.
De reactie van de heersende klasse is de militarisering van de politie als een bezettingsmacht in zwarte wijken, de manier bij uitstek om één op de drie zwarte mannen op een bepaald moment in hun leven in de gevangenis te laten belanden. Toen Obama aantrad, waren de uitgaven voor de lokale politie ongeveer 30 miljoen dollar. In een paar jaar tijd gaf de federale overheid 787 miljoen dollar uit aan subsidies voor de lokale politie om zware militaire apparatuur zoals gepantserde vrachtwagens, granaatwerpers, rel-uitrusting, drones, et cetera aan te schaffen.
Tegen dit systeem vecht Black Lives Matter. Binnen BLM is er een debat: eisen we de afschaffing van de politie of eisen we de controle van de gemeenschap op de politie, uit burgers samengestelde onderzoekscommissies, etcetera.
Na een jaar werk hebben zo’n 40 organisaties onder de paraplu van de Beweging voor Black Lives een politiek programma uitgebracht dat verder gaat dan spontaan protest tegen individuele politiemoorden. Het programma met de titel A Vision for Black Lives stelt eisen op het vlak van alle aspecten van de Zwarte onderdrukking en Zwarte economische achteruitgang. Het is een grote stap in de richting van een nieuwe zwarte bevrijdingsbeweging in de VS.
Trump
Hoe beoordeel je de gevolgen van de kandidatuur van Trump namens de Republikeinse partij?
De overwinning van Donald Trump in de Republikeinse voorverkiezing is het gevolg van jaren van verandering in de centrale kiesdistricten van de Republikeinse Partij. Te beginnen met het presidentschap van George Bush junior, overspoelden fundamentalistische evangelische protestantse sekten de Republikeinen om een basis te creëren ter beveiliging tegen de goddeloosheid van de moderne overheid.
Na de depressie van 2008 kwam daar de Tea Party bij, een massabeweging met meer dan 1.000 afdelingen bestaande uit blanke arbeiders en reactionairen uit de middenklasse die zich vastklampen aan religie als verzet tegen de liberale ideeën van de Democraten, zoals het recht op abortus, immigratierechten en sociale programma’s van de overheid.
In 2010 werden er 87 nieuwe leden van het Congres gekozen door de Tea Party Republikeinen, wat leidde tot verlamming in de federale regering. Door Republikeinen van dit fundamentalistische type zijn gouverneurschappen en meerderheden gewonnen in de wetgevende organen van 24 staten.
Dit heeft geleid tot grote beperkingen van abortusrechten, onwettig verklaring van het recht om een vakbond te vormen en een gebrek aan bescherming van het stemrecht in die staten. Trump’s “running mate”, gouverneur Pence van Indiana, is een typisch voorbeeld van deze rechtse Republikeinen in deelstaatregeringen. Pence is onder andere van mening dat condooms “te modern” zijn en verboden moeten worden.
De overgrote meerderheid van de 17 kandidaten voor de Republikeinse nominatie waren religieuze extremisten. Trump werd gezien als een buitenstaander, anders dan de professionele politici. Belangrijker nog, hij hekelde NAFTA (het vrijhandelsakkoord van de VS met Canada en Mexico) en beloofde te stoppen met handelsverdragen zoals TPP (Trans-Pacific Partnership, het verdrag tussen de VS en elf andere landen aan de Stille oceaan) en “onze banen” terug te brengen naar de VS. Veel blanken werden aangetrokken door zijn oproep om “Amerika weer geweldig te maken”. Onder andere door het stoppen van immigratie vanuit Mexico en van moslims uit de hele wereld.
De overwinning van Trump in de voorverkiezingen versplinterde de Republikeinse Partij. Traditionele Republikeinen, zoals de familie Bush, weigerden om campagne te voeren voor Trump of zelfs de Republikeinse conventie bij te wonen. Hillary Clinton en de Democraten kregen steeds meer steun en haalden steeds meer geld op. Hillary is – met haar steun voor de oorlogsmachine, big business en de grote banken – bijna een Republikein. In het tijdperk van het neoliberalisme, is het steeds zinlozer om te doen alsof er verschillen zijn tussen liberalen en conservatieven.
Het is één ding om een Republikeinse voorverkiezingen te winnen en iets heel anders om de algemene verkiezingen te winnen. Zoals hij struikelt van de ene onjuistheid en verontschuldiging naar de andere en zonder de volledige steun van zijn partij, zal Trump deze verkiezing verliezen. Het valt nog te bezien of de Republikeinse Partij geheeld kan worden of dat de VS uiteindelijk een derde politieke partij zal krijgen. Helaas, zou deze partij een gevolg zijn van krachtsverhoudingen die gunstig zijn voor extreem rechts en niet voor een onafhankelijke politiek van de werkende klasse.
Clinton
Waar staat de campagne van Hillary Clinton voor?
De ene na de andere peiling laat zien dat de Amerikaanse kiezers worden geconfronteerd met twee presidentskandidaten die zij niet echt vertrouwen. Hillary heeft een lange reputatie van niet de waarheid te spreken en van het zoeken naar mogelijkheden om haar posities te gebruiken om zichzelf en haar familie te verrijken. Zelfs nadat ze de nominatie had gewonnen bleven federale instellingen en onderzoeksjournalisten proberen meer informatie over de Clinton Foundation boven tafel te krijgen. Wat kregen donoren van deze vermeende non-profit organisatie voor hun vrijgevigheid aan de stichting van de minister van Buitenlandse Zaken Clinton of haar echtgenoot en voormalig president?
Dit verhaal is, samen met het debacle van de privé-E-mailserver, nog niet volledig geschreven en zal doorgaan tot na Hillary’s presidentschap. Hillary Clinton staat onder bescherming van de heersende klasse die haar verkiezing zeker willen stellen. Dat is haar beloning voor trouwe dienst aan die klasse.
Het neoliberalisme komt voort uit de ernstige ineenstorting van de Amerikaanse winstmarges in de vroege jaren ‘70. President Ronald Reagan wordt beschouwd als de leider die, samen met Margaret Thatcher, het overheidsbeleid ontwikkelde dat gericht was op de ongebreidelde heerschappij van de vrije markt ten koste van de levensstandaard en de instellingen van de arbeidersklasse. Maar de Democraat Bill Clinton, met Hillary Clinton meer aan zijn zijde als adviseur dan als een traditionele first lady, deed minstens even veel, zo niet meer om het regeringsbeleid in een neoliberaal kader te plaatsen.
De Clinton – dynastie berust op de erfenis van de “Derde Weg”, een vervaging van de liberale koers van de Democratische Partij door een consensus tussen de twee partijen ten behoeve van het Amerikaanse bedrijfsleven. Bill Clinton zet zichzelf graag neer als een Eisenhower – Democraat, maar negeert daarbij het verzet van Eisenhower tegen het militair-industrieel complex.
Tijdens het presidentschap van Clinton werd de Glass-Steagall Act, voor regulering van de banken, ingetrokken. Dat heeft bijgedragen aan de crisis van 2008. De Clintons waren tegen het homohuwelijk en steunden de “Defense of Marriage Act” (die het huwelijk tussen gelijke geslachten niet erkende). Bill Clinton schafte de welzijnsvoorzieningen zoals we die kenden af, wat er toe leidde dat honderdduizenden kinderen in bittere armoede kwamen te leven. Zij verdedigden de doodstraf en steunden de criminaliteitswetgeving die ertoe leidde dat het gevangenissysteem overstroomd werd met duizenden Zwarte en Bruine mensen die lange straffen voor relatief kleine misdrijven moesten uitzitten. Ze brachten, zoals Hillary het vermanend uitdrukte “de roofdieren in het gareel”.
De Clintons slaagden er niet in om de 40 miljoen Amerikanen zonder ziekteverzekering te helpen, maar kwamen met een plan dat winstgevend is voor de particuliere verzekeringsmaatschappijen en nutteloos voor de betrokkenen. Zeker, de internethype bracht tijdens hun regering een tijdje enige welvaart, Bill speelde saxofoon en was een leuke vent en zijn vrouw was super slim en getalenteerd.
Op de een of andere manier slaagde het Clinton – team erin om het verderfelijke karakter van hun bewind en de belangen die ze dienden te verbergen. Het zal veel moeilijker worden om dat in deze tijd van bezuinigingen te doen, met nieuwe radicaliseringen en stakingsdreigingen. Hillary Clinton is een oorlogsstoker en een liefhebber van het “recht” van de VS om regimes te veranderen om “onze” belangen te beschermen. Haar omverwerping van de gekozen regering van Honduras is weer in de aandacht gekomen door de moord op mensenrechtenactiviste Bertha Carceras.
Ze heeft de grote voorstanders van de Amerikaanse macht van beide partijen in haar grote tent voor deze verkiezing verzameld met op kop Henry Kissinger. Al haar bewegingen naar links die ze tijdens de voorverkiezingen liet zien om tegemoet te komen aan het succes van Bernie Sanders, zijn al uitgehold. Het programma van de Democratische Partij is slechts een stuk papier, geen belofte.
Niemand zal het antwoord vergeten dat Hillary gaf op een vraag tijdens een televisie-interview over Kadhafi en de inval in Libië. “Nou”, zei ze tegen de interviewer, terwijl ze in een onheilspellend gekakel uitbarstte: “wij kwamen, wij zagen, hij stierf.”
Er zijn vooraanstaande feministes die voor steun aan Hillary Clinton pleiten omdat ze een vrouw is. Wat denk je daarvan?
Hillary Clinton is niet het minste kwaad, maar slechts één van de kwaden, die toevallig vrouw is.
Feel the Bern
Voor linkse waarnemers van elders was de beweging voor Bernie Sanders een verbazingwekkende ontwikkeling. Hoe zit dat in de VS?
Niemand binnen revolutionair links voorzag de beweging van Bernie Sanders. Bernie zelf zag het niet aankomen. Net als de Occupy – beweging daarvoor, ontstond deze massa – opleving gewoon en overspoelde ze het land.
Uiteindelijk deed de Sanders-campagne het onmogelijke. Er werd meer dan 225 miljoen dollar opgehaald in kleine bijdragen van 2,5 miljoen mensen. 43% van de Democraten – meer dan 14 miljoen mensen – stemden op Sanders. Hij won de voorverkiezingen in 23 staten en trok ruim 2 miljoen mensen naar grote bijeenkomsten in het hele land. De campagne van Bernie liet zien dat het mogelijk was om campagne te voeren voor het presidentschap zonder de financiële steun van de grote bedrijven en hun Super – PAC’s, dat een massale opstand de invloed van financiering door het bedrijfsleven kon afwijzen. (1) Dit liet zien hoe afhankelijk politici als Hillary Clinton zijn van het grote geld van Wall Street en de wijze waarop de bedrijven en banken onze regering beheersen.
De onuitwisbare les van de Occupy – beweging – de 99% tegenover de 1% – kreeg de vorm van enorme aantallen jonge mensen die vastbesloten waren om de controle over de samenleving aan de greep van de rijken te onttrekken door Bernie Sanders te kiezen. Ze werden in hun strijd geleid door Bernie de socialist. Zelfs vóór de campagne van Sanders bleek steeds uit peilingen dat er onder de Amerikaanse jeugd een krappe meerderheid een voorkeur heeft voor socialisme boven kapitalisme.
Bernie’s socialisme was een klassiek naoorlogs sociaaldemocratisch socialisme, de herverdelende welvaartsstaat. Hij wees naar Noord-Europa en naar Franklin Delano Roosevelt’s New Deal toen hij campagne voerde voor gezondheidszorg voor iedereen, afschaffing van het collegegeld, een minimumloon van vijftien dollar, betaald ouderschapsverlof, banenprogramma’s via de wederopbouw van infrastructuur en aanpak van klimaatverandering, bedrijven een redelijke belasting laten betalen en het beëindigen van de bepalende invloed van het grote bedrijfsleven op de overheid.
Sanders benadrukte dat geen enkele president deze doelstellingen alleen zou kunnen bereiken; de mensen moesten gemobiliseerd blijven in massabewegingen om deze eisen binnen te halen. Hij verwees naar het voorbeeld van sociale bewegingen zoals de burgerrechten- en de vrouwenbeweging.
Sanders is al decennia het enige onafhankelijke lid van het Congres. Toen hij zijn campagne als Democraat aangekondigde, beloofde hij degene die de voorverkiezingen zou winnen te steunen. Toen zijn campagne in een stroomversnelling kwam, konden zijn aanhangers, veelal voor het eerst in hun leven politiek actief, niet geloven dat Sanders zijn “revolutie” op zou geven en Hillary zou gaan steunen. Het was een verpletterende teleurstelling voor de 1900 Sanders – afgevaardigden op de Democratische Partij conventie toen Sanders opstond om de benoeming van Hillary bij acclamatie voor te stellen en zei vereerd te zijn over zijn “deal” met de partij.
De meeste jeugdige Sanders – supporters voelden niets voor het van binnenuit hervormen van de Democraten of het vormen van een linkse stroming in die partij. Vooral na de voorverkiezingen hadden ze gezien hoe de partij met vuile trucs de verkiezing van Sanders onmogelijk had gemaakt. Honderden afgevaardigden liepen vol walging weg uit de conventie. Veel van hen zullen hun stem en energie geven aan Jill Stein, de presidentskandidate van de Groene Partij. Er is een belangrijke beweging die zegt: “Jill, niet Hill”.
Hoe zal de Bernie – rebellie zich verder ontwikkelen? Zal ze in de een of ander vorm blijven bestaan of als georganiseerde kracht verdwijnen en het aan individuele activisten overlaten om zelf projecten en organisaties te vinden?
Bernie heeft het initiatief genomen voor een project met de naam Our Revolution, een organisatie en een fonds voor progressieve Democratische Partij – kandidaten in het hele land, die als ze gekozen worden, de krachtsverhoudingen in het Congres zouden wijzigen. De eerste tekenen zijn dat Our Revolution maar moeizaam van de grond komt.
Mijn organisatie, Solidarity, en andere groepen van de revolutionaire linkerzijde zijn daarentegen voor het bouwen van coalities op lokaal niveau ter ondersteuning van kandidaten die onafhankelijk zijn van de twee partijen. Wij proberen het Bernie – momentum vast te houden door te beginnen met het breken met de Democraten en te werken aan het opbouwen van politieke onafhankelijkheid van de arbeidersklasse. Dit omvat, maar is niet beperkt tot, de Groene Partij.
De radicalisering die we gezien hebben rond de Sanders – campagne is een heropleving van rebelse ideeën in de VS en de vastberadenheid om daar voor te vechten. Het is een welkom en hoopvol teken. Helaas was georganiseerd revolutionair links zoals dat in de 20e eeuw werd gevormd veel te klein en had het sociaal te weinig gewicht om een aantrekkingspool, een ideologisch verzamelplaats voor deze nieuwe opleving te vormen. Dit vertraagt de mogelijkheid om het Sanders – momentum overeind te houden en te laten groeien. Er is nog veel werk aan de winkel.
Noot:
1) Super – PAC’s zijn een relatief nieuwe vorm van organisaties die onbeperkt sommen geld van bedrijven, vakbonden, verenigingen en particulieren kunnen verwerven en deze dan gebruiken om openlijk voor of tegen politieke kandidaten te pleiten, terwijl het verboden is om rechtstreeks aan politieke kandidaten te doneren. Zie hier voor meer.
Joanna Misnik is actief in de Amerikaanse antikapitalistische organisatie Solidarity.
Dit interview verscheen oorspronkelijk op International Viewpoint. Nederlandse vertaling: redactie Grenzeloos.
