• FRANÇAIS (LCR)

sap-rood.org

SAP

antikapitalistische lenteschool 2017
  • home
  • Wie zijn wij?
    • SAP
    • Uitgavenfonds Ernest Mandel
  • België
    • politiek
    • syndicaal-sociaal
    • verkiezingen 2014
  • internationaal
    • Afrika
      • Algerije
      • Burkina Faso
      • Egypte
      • Kenia
      • Marokko
      • Soedan
      • Tunesië
    • de Amerika’s
      • Argentinië
      • Bolivië
      • Brazilië
      • Chili
      • Colombia
      • Cuba
      • Ecuador
      • Guatemala
      • Haïti
      • Honduras
      • Mexico
      • Peru
      • Puerto Rico
      • Venezuela
      • Verenigde Staten (VS)
    • Azië
      • Cambodja
      • China
      • Filippijnen
      • Maleisië
      • Pakistan
      • Thailand
      • Vietnam
    • Europa
      • Italië
      • Luxemburg
      • Nederland
      • Noorwegen
      • Oekraïne
      • Portugal
      • Rusland
      • Schotland
      • Slovenië
      • Spaanse Staat
      • Turkije
    • internationale instellingen
    • Midden-Oosten
    • Oceanië
  • themas
    • antifascisme
    • antiracisme
    • cultuur
    • ecologie
    • economie
    • feminisme
    • geschiedenis
    • biografieën
    • jongeren
    • LGBT+
    • migratie
    • strijd en bewegingen
    • Uitgavenfonds Ernest Mandel
  • onze blogs
    • Ida en Evie schrijven
    • blog Flor Vandekerckhove
    • blog Marijke Colle
    • blog Pips Patroons
  • linkse linkjes
  • e-shop

Wat voor een beest is dat, de intellectueel?

27 maart, 2014 door Pips Patroons

armpoetHet politieke en culturele gebruik van de term “intellectueel” werd geboren aan het eind van de 19de eeuw rond L’Affaire, de zaak van de Franse joodse officier Alfred Dreyfus die in 1894 valselijk beschuldigd werd van spionage en pas in 1906 werd vrijgesproken na een campagne die de 3de Republiek in rep en roer bracht. Zijn verdediging werd waargenomen door burgerlijke “radicalen” en een deel van de socialistische beweging, zijn vijanden waren de antisemieten van alle slag, het officierencorps en de katholieke Kerk. De sabel en de wijwaterborstel gaan samen, zegt men in Frankrijk.

De term intellectueel had toen een meer specifieke betekenis dan vandaag. Hij werd gebruikt tegen de universitaire en publieke figuren die de zijde van Dreyfus kozen, verdedigers van de burgerlijke lekenrepubliek. Zij waren actief in de Radicale partij en droegen bij tot haar verkiezingsoverwinning in 1902. Paul Lafargue, de schoonzoon van Marx onderscheidde deze intellectuelen van het “intellectueel proletariaat”. De term intellectueel bleef in gebruik om het misprijzen van uiterst rechts en van de populisten voor de linkse denkers kenbaar te maken.

Een andere betekenis van de term is afkomstig van de Italiaanse marxistische denker en partijleider Antonio Gramsci ((1891-1937). In zijn overwegingen m.b.t. de strijd voor de culturele hegemonie van de klasse, nodig om de politieke macht te verwerven of te behouden, beschouwt hij de theoretici die zich daar voor inzetten, als “organische intellectuelen” van de bourgeoisie of het proletariaat.

Vat men de term intellectueel op als een kritische houding van een persoon tegenover zijn eigen opvattingen en praktijk, dan kan men bijvoorbeeld de houding van een meubelmaker die zich esthetische vragen stelt en nadenkt over de houtsoorten, opvatten als intellectueel. Hetzelfde geldt, zonder ironie, voor een duivenliefhebber die de ethologie van de bewoners van zijn til bestudeert. Vanuit dit standpunt zijn leraren in het middelbaar onderwijs zelden intellectuelen. Ze geven meestal op routineuze manier hun kennis door en stellen zich amper vragen over hun sociale rol in het burgerlijke opvoedingssysteem en de reproductie van de gespecialiseerde arbeidskracht. Velen beschouwen zich echter hoger geplaatst op de sociaal-culturele ladder dan de “handarbeiders”. Pas wanneer ze in verzet komen tegen dat systeem beginnen ze zich intellectuele vragen te stellen.

Maar er is een keerzijde aan die medaille. Als men de intellectueel opstelt tegen de handarbeider zoals gebruikelijk is in het “arbeiderisme”, en beweert dat “de arbeider” geen behoefte heeft aan byzantijnse discussies over de werking van de maatschappij en de staat omdat hij de uitbuiting aan den lijve voelt, dan doet men aan populistische demagogie.

Het is ook een vorm van misprijzen voor de arbeider en zijn intellectuele vermogens en het maakt de weg vrij voor de leiders van het socialisme “van boven af” en andere bureaucraten en hun criminele praktijken zoals uit de recente geschiedenis is gebleken. “Leer!” zegt een lied waarvan de tekst werd geschreven door Bertolt Brecht, “Leer, want gij zult de leiding moeten nemen!”. Lenin van zijn kant stelde dat er geen revolutie mogelijk is zonder revolutionaire theorie en die theorie kunnen we niet overlaten aan politieke denkers achter een bureau. Intellectueel zijn, of juister een intellectuele houding aannemen, is alles onderwerpen aan een radicale kritiek, aan de twijfel, zichzelf inbegrepen. Of om het in de intellectuelentaal van weleer te zeggen: De omnibus dubitandum! (“Twijfel aan alles”, durf alles in vraag stellen)

Schilderij van Carl Spitzweg: Der arme poet (De arme dichter)

Print Friendly, PDF & Email

Categorie: blog Pips Patroons

 Facebook Twitter Flickr YouTube E-mail
hallo kameraad
lid-wrden
strijdfonds

zoeken

FeMiNiSmE–YeAh!archief Ernest Mandel IRJ 2017
Anticapitalista

cultuur

Film: Der Junge Karl Marx van Raoul Peck

Door Michael Löwy

De film Der Junge Karl Marx die de grote Haïtiaanse filmmaker Raoul Peck aan de jonge Marx wijdde, is een echt meesterwerk. Het is tevens het werk van een cineast die kant koos: die van de onderdrukten en uitgebuitenen die strijden voor hun emancipatie. Vandaar zijn belangstelling voor een zekere … [Meer lezen ...]

Tags

abortus asiel asielzoekers BBTK-SETCa Bechdel beweging bezuinigingen cinema culture ecologische economie Fellini Feminisme film FN FOD Financiën Gender IIRE indignados K&SR klimaatsverandering klimaattop COP 19 kolonialisme koopkracht overheidsdienst politiek Racisme Soberheid sociaal sociale Sorrentino staking stakingsrecht storm Taubira theorie Ulrike Meinhof vakbeweging vluchtelingen vrouwen werkloosheid
Pips Patroons

Pips Patroons werd geboren in Antwerpen, bracht zijn kindertijd door in Congo en studeerde geschiedenis in Gent en in Leuven. Hij woonde sinds 1995 in Engeland en vervolgens in Frankrijk. In 2016 ging hij terug naar België. Hij is al heel wat jaren actief in radikaal links en werkt vandaag aan een essay over de Vlaamse ideologie.
Viva la IV!

Onze oude website kan je nog steeds hier raadplegen.

kalender artikels

maart 2023
Z M D W D V Z
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031  
« okt    

image bank

  • DSC_0141
  • DSC_0140
  • DSC_0139
  • DSC_0137
  • DSC_0138
  • DSC_0136
  • DSC_0135
  • DSC_0132
  • DSC_0133

categorieën

andere hulpmiddelen

  • archieven
  • sitemap
  • folders te downloaden

SAP-LCR